Người “khâu vá” kỷ niệm

GiadinhNet - Giữa ồn ào, hiện đại vẫn tồn tại một không gian, một nghề, một đức tính của người phụ nữ Hà thành xưa rất đỗi giản dị.

Giữa ồn ào của chốn phố thị hiện đại, giữa những rừng cửa hàng, cửa hiệu quần áo đa màu đa sắc, lại hiện diện một cửa hàng chuyên mạng và sang sợi quần áo cũ. Điều đó thật đặc biệt, khiến người ta ngạc nhiên khi ở giữa Thủ đô hôm nay, cái nghề xưa cũ ấy vẫn tồn tại.

"Người khâu kỷ niệm cuối cùng" đang phải làm việc từ sáng cho tới đêm khuya. Ảnh: Q.T

Dấu xưa nghề cũ

Ngõ Thanh Miến bắt từ đầu phố Nguyễn Thái Học. Người dân Hà Nội biết nhiều đến con ngõ này vì ở đó có khách sạn VMQ và cửa hàng KFC toạ lạc. Nhưng ít ai biết ngôi nhà số 2 nằm đầu ngõ Thanh Miến lại là nơi đang tồn tại một thứ nghề xưa cũ.

Phía sau cánh cửa gỗ đã bạc màu tháng năm là một căn phòng hình ống dài hun hút và cũ kỹ. Trong đó cơ man nào là quần áo cũ chất cao lút đầu người, chỉ chừa lại đúng một lối đi nhỏ. Dưới ánh đèn, một phụ nữ trạc 60 tuổi ăn mặc giản dị đang tỉ mỉ sửa từng chiếc áo. Bên cạnh bà là chiếc hộp nhỏ đựng các cuộn chỉ đủ màu sắc. Bà đang tập trung mạng lại những chiếc quần, áo cũ chẳng may bị rách của khách hàng.

"Người ta 60 tuổi nghỉ hưu rồi, tôi 60 vẫn phải lao động. Lao động một phần để kiếm sống, một lý do khác là nhiều khách quen đến nhờ quá đành phải làm", bà Nguyễn Thị Hồng chậm rãi nói chuyện trong khi đôi tay thoăn thoắt và đôi mắt vẫn tập trung vào những đường kim mũi chỉ. Trầm ngâm một lát bà nói tiếp: "Tay cầm kim chỉ đã hơn 30 năm rồi. Tôi học nghề này từ mẹ chồng, cụ Tạ Huê Diệp". Vừa dứt lời, từ phía trong nhà, một bà cụ dáng còng, tóc bạc trắng như cước lom khom bước ra. Đó là người nữ công cuối cùng của Trường nữ công Tinh hoa Hà Nội ngày trước vẫn sắt son với nghề. Bây giờ, cụ Tạ Huê Diệp đã ngoài 90, tuổi cao sức yếu không thể tiếp tục công việc mà cụ đã gắn bó trọn cả cuộc đời.

Cụ Diệp nặng tai, gần như không nghe được những gì tôi nói. Bà Hồng kể: "Mẹ tôi sinh ra trong gia đình có điều kiện, nghĩ rằng học lên cũng chỉ để làm thuê cho thực dân Pháp nên cho cụ học thêm về nữ công tinh hoa, trong đó có nghề thêu thùa, nấu nướng. Mới 13 tuổi, mẹ tôi đã được một người Tàu dạy nghề mạng và sang sợi. Từ đó cho đến khi không còn cầm được kim chỉ nữa, cụ đã gắn chặt đời mình với nghề này".

Ông Nguyễn Anh Dũng, con trai cụ Diệp kể: "Ngày xưa, mẹ tôi là một trong những tay mạng và sang sợi nổi tiếng Hà thành. Cụ từng mạng những bộ quần áo cực kỳ đắt tiền cho quan Tây thông qua một cửa hàng may trên Bờ Hồ. Cũng từ đôi bàn tay tài hoa này mà nhiều vết quần áo rách đã lành lặn trở lại, đến mức mắt thường rất khó phát hiện". Cũng theo ông Dũng, cụ Diệp bị điếc không phải do tuổi già mà do trận bom Mỹ ném xuống Hà Nội năm 1972. Trong khi cả thành phố lo đi sơ tán thì cụ Diệp ở lại khâu cho hết số quần áo đã nhận. Bỏ đi không đành. Một quả bom thả ở ga Hàng Cỏ đã làm thính giác của cụ bị hỏng, nhưng may thay đôi mắt và đôi tay tài hoa vẫn lành lặn để làm nghề.

Ông Dũng giúp vợ việc nhận và trả hàng cho khách.


Nghề cũ liệu có còn "sáng" được bao lâu nữa?

"Khâu kỷ niệm"

Cụ Diệp có 3 người con trai và 1 người con gái, nhưng cụ chỉ truyền nghề cho 3 người con dâu. Bây giờ tuy sức khoẻ đã giảm sút nhưng thỉnh thoảng cụ vẫn ngồi xem các con làm việc và góp ý những sản phẩm họ làm chưa tốt. Tuy nhiên, do cuộc sống đổi thay, hiện nay chỉ còn lại duy nhất bà Hồng là người còn theo nghề của mẹ chồng chỉ dạy. "Nghề này cụ chỉ truyền cho con dâu. Ý thức được "bí quyết" gia truyền, tôi cố gắng hoàn thiện mình và cố gắng giữ nghề", bà Hồng tâm sự.

Nhẩm tính lại, bà Hồng cho biết mình đã hơn 30 năm trong nghề và đã mạngquần áo cho không biết bao nhiêu khách hàng ở Hà Nội. Chừng ấy thời gian gắn bó với nghề, bà Hồng có biết bao kỷ niệm. Bà kể: "Có những chiếc quần tới gần chục chỗ bị gián nhấm, tính ra tiền mạng còn nhiều hơn tiền mua mới, nhưng khách vẫn yêu cầu làm bằng được. Hay có ông cụ tìm đến tôi với chiếc áo bông vô số nốt rách. Tôi bảo chiếc áo này cũ quá rồi, làm mất thì giờ lắm. Nếu tính công ra cũng phải trên 500.000 đồng. Số tiền đó ông đi mua được cái áo ấm mới, lại hợp thời trang. Thế nhưng ông cụ vẫn khẩn khoản nhờ mạng lại giúp, tốn bao nhiêu tiền cụ cũng trả. Hoá ra đó là kỷ niệm của vợ chồng cụ. Phải chắt chiu lắm người vợ mới mua cho chồng chiếc áo ấy. Và từ đó, năm nào trước khi đông đến, cụ lại đến tìm tôi mạng thêm vài lỗ thủng mới. Chiếc áo đến giờ ông cụ vẫn mặc".

Cứ thế "ngày nhiều, ngày ít, nhưng vài chục năm nay, chả lúc nào hết việc. Mình chuyên tâm với nghề thì nghề không phụ mình. Với nghề mạng, sang sợi, mẹ chồng tôi đã nuôi nấng cả 4 người con học hành đến nơi đến chốn. Giờ đến lượt mình, cũng nuôi con thành đạt. Nghề này không thể giàu nhưng cũng không làm cho gia đình thiếu thốn", bà Hồng nói vẻ hài lòng.

Theo lời kể của bà Hồng thì, từ những năm tháng kinh tế đất nước còn khó khăn, nhu cầu mạng quần áo nhiều đã đành, nhưng hiện nay, nhu cầu vẫn nhiều chả kém mà lại ít người làm. Giới thợ may và một số cửa hàng thời trang ở Hà Nội hầu như đều biết đến địa chỉ nhà bà Hồng. Có khách cần là họ lại giới thiệu đến đây, nên càng ngày càng đông khách. Nhìn quần áo chất đống choán hết cả lối đi trong nhà, tôi biết bà bận rộn đến nhường nào. Thật thú vị, khi ngẫm ra rằng giữa phồn hoa đô hội, cứ tưởng quần áo thời trang bây giờ người ta mặc chưa cũ đã vứt đi, lại tồn tại một nghề khâu đáp đắt khách đến như vậy.

Đang ngồi miệt mài sang sợi thì có một người khách nước ngoài đến lấy chiếc áo của mình như đã hẹn. Giao lại áo cho khách, tôi nhận thấy ánh mắt hài lòng của vị khách người nước ngoài. Ông ta rút ví trả tiền. Bà Hồng dơ hai ngón tay nói chầm chậm "20.000 đồng". Người khách loay hoay lần đi lần lại trong ví. Tưởng như vị khách không hiểu tiếng Việt, bà Hồng chỉ thẳng vào tờ 20.000 trong ví ông. Nhưng không! Hoá ra vị khách này tìm tờ 100.000 đồng để trả thêm cho bà bởi vết rách của chiếc áo đắt tiền này đã được mạng lại đẹp ngoài sức tưởng tượng.

Bà Hồng bảo, phần nhiều trong số hàng mà bà nhận làm là những đồ kỷ niệm. "Một chiếc quần, chiếc áo cũ, tính giá trị hàng hoá nó chẳng đáng, thậm chí nó cũng chẳng đẹp, chẳng hợp thời nữa nhưng nhiều khách vẫn gửi gắm vào đó sự cẩn thận nơi tôi. Họ cho biết, bởi đó là những kỷ niệm của người thân mà họ không muốn bỏ đi. Khi nhận những món hàng như thế, tôi lại càng phải cẩn trọng và tỉ mỉ hơn", bà nói. Cả ngày cặm cụi với cây kim, sợi chỉ, bà Hồng cho rằng "nhiều lúc cũng mệt và mỏi mắt, nhưng đây cũng là nghề rất dễ chịu và nhàn nhã". Đề cập đến chuyện nghề cũ mai một theo thời gian, bà Hồng mới ngớ ra, hoá ra chỉ còn mình bà ngồi khâu vá kỷ niệm ở Thủ đô này.

Chỉ cách nhau vài bước chân, ngoài kia là ánh sáng đủ màu lung linh của Thủ đô, trong con ngõ này, bên ngọn đèn điện khiêm tốn, người nữ công vẫn miệt mài cho những đường kim của mình. Giữa ồn ào, hiện đại vẫn tồn tại một không gian, một nghề, một đức tính của người phụ nữ Hà thành xưa rất đỗi giản dị.

Quang Thành