Khắc khoải trong đêm "nhặt tiền lẻ" giữa lòng phố Hội

Nhẹ nhàng và sâu lắng, trầm tĩnh pha chút khoan thai trong từng nhịp sống – Hội An từ bao đời nay đã tạo nên “thương hiệu” về một vùng đất thanh bình, đặc biệt là phố cổ về đêm. Nơi đó có những dãy nhà cổ rêu phong trải dài theo năm tháng, và nơi đó có những phận người không kể ngày đêm bươn chải mưu sinh kiếm miếng cơm manh áo…
Hai chị em “thức” cùng phố cổ

Hòa vào dòng người đổ xô về nơi đang diễn ra đêm hội thả hoa đăng (tổ chức vào mỗi đêm rằm hằng tháng), chúng tôi dừng chân bên đầu cầu An Hội, cây cầu nối nhịp đôi bờ sông Hoài, một bên là phố cổ cổ kính bên kia cầu là những dãy nhà hàng khách sạn mọc lên san sát.

Tình cờ chúng tôi sà vào bên vệ đường bắt gặp hình ảnh của hai bà lão đang lọ mọ bày biện đủ thứ nào tò he, đèn lồng, hoa đăng. Cảm thương trước 2 phận già cơ cực ở cái tuổi gần đất xa trời vẫn phải vất vả mưu sinh, chúng tôi lại bắt chuyện thăm hỏi.

Hai chị em bà lão suốt hơn 35 năm qua đêm nào cũng “thức” mưu sinh trong đêm phố cổ.

Vì quá bận bịu với gánh hàng vừa mang từ nhà sang khu phố và dường như hai bà cụ chưa nhận thấy sự có mặt của chúng tôi nên phải đợi một hồi lâu chúng tôi mới được hồi âm: “Thật tình xin lỗi, nãy chừ cô chú ghé mà tụi tôi mô có biết. Già cả tai mắt kém lắm mong cô chú thông cảm. Thế chừ cô chú muốn mua gì già tính giá rẻ cho, nhất định không ăn lời đồng nào của cô chú”.

Vừa tiếp lời chúng tôi là bà Đặng Thị Nhánh, năm nay đã bước sang tuổi 90, còn bà lão đang ngồi kế cạnh bà nghe bà giới thiệu là cô em gái Đặng Thị Ớt (85 tuổi), người dân trong khu phố cổ vẫn thường gọi 2 chị em bà là “Nhánh Ớt” và đã có thâm niên gần trọn cuộc đời gắn với khu phố này.

Cuộc sống mưu sinh của hai bà cứ tuần hoàn theo chu kỳ: Ngày chèo ghe đưa khách, tối bày bán những món quà lưu niệm ngộ nghĩnh, đáng yêu như tò he cho khách du lịch. Ngót nghét cũng 37 năm 2 bà đêm nào cũng thao thức mưu sinh cùng những đêm phố Hội, cứ khi nào phố cổ lên đèn lồng hai bà lại mở hàng, đến khi phố “đi ngủ” cũng là lúc hai bà lụi hụi thu dọn “hàng quán”, lẫm lũi ra về khuất dần theo màn đêm.

Khi chúng tôi hỏi sao hai bà không ở nhà an hưởng tuổi già để con cháu lo, không thì bán tại nhà cho khỏe?. Cả hai nhìn về phía xa xăm, thở từng hơi dài, bà Ớt bùi ngùi: “Số hai chị em tôi giống nhau đều không chồng con gì hết, cả hai mất cha mẹ từ nhỏ nên lúc chị tôi mới lên 10 đã dắt tôi đi xin ăn khắp nơi. Đến khi giải phóng hai chị em dành dụm được ít tiền làm vốn rồi sắm chiếc ghe đưa đón khách trên sông, tối tối cả hai bày chiếc chiếu bán cái hoa đăng, tò he, đèn lồng kiếm thêm tiền trang trải chi tiêu. Nhà tụi tôi ở bên kia An Hội nớ, nhà tạm bợ nằm trong hẻm cụt có khách mô mà bán cô chú”.

Nói xong bà Ớt lúi húi móc trong bọc xách ra 2 nắm cơm được gói trong tàu lá chuối non còn đang bốc khói nóng hổi, đặt nhẹ nắm cơm, búi lại đầu tóc xõa rối rắm bà nói tiếp: “Hôm nào chèo ghe cũng về tối om, nấu cơm xong chưa kịp ăn phải ra dọn hàng nên đêm nào hai chị em cũng ăn cơm muộn. Có hôm khách đông quá chẳng có thì giờ thảnh thơi ăn cơm nữa đó cô chú, vậy mà chẳng thấy đói, cứ nghĩ đến chuyện mua may bán đắt mai có tiền đong nhiều gạo dường như đã thấy no cái bụng”.

Nghe hai bà tâm sự dường như cái nghiệp cái duyên gắn bó với những đêm mưu sinh của đêm phố cổ đã ăn sâu vào trong tiềm thức của hai bà, có muốn dứt bỏ cũng không được. Dẫu rằng có những đêm khách không tập trung ở dãy phố bên đường Bạch Đằng nơi hai bà “đóng quân”, dù nghĩ thể nào cũng chẳng thu được đồng xu cắt bạc, ấy vậy mà người ta vẫn thấy hai bà ngồi đó, như đang khắc khoải chờ mong chính nỗi mong chờ của hơn 35 năm qua...

Chờ cho khách dừng chân ghé lại chọn mua quà lưu niệm, chờ bán được đồng ra đồng vô để ngày mai hai bà có tiền trang trải cuộc sống…

"Cậu bé tò he" đêm trăng rằm
Rời “chiếu hàng” của hai cụ bà, chúng tôi tiếp tục cuốc bộ thêm vài ba chục mét, nơi đang có cậu bé tuổi tầm lên 8 lên 9 đang ngồi chắp tay như những vị thầy chùa, trước mặt có hàng chục hoa đăng lung linh phả ánh đèn lên khuôn mặt non nớt của cậu bé, cháu tên Nguyên.
Sau một vài phút bắt chuyện Nguyên trải lòng: “Cứ đêm rằm nào cháu cũng ra đây bán đèn hoa đăng cho khách thả trên sông. Mỗi đêm rằm như thế cháu nhận của người ta 100 chiếc hoa đăng với giá 3.000 đồng/chiếc, sau đó bán lại cho khách với giá mỗi chiếc như thế 5.000 nghìn đồng. Nhiều người thấy thương tình mua cho vài ba chiếc nhưng nhiều người họ vô tâm tạt vào nhìn rồi bỏ đi chú à”.

Mỗi đêm trăng rằm, cậu bé lại bày bán đèn hoa đăng lung linh cho khách thả trôi sông.

Nghe hỏi, ba má có cho phép đi bán vất vả vậy không, Nguyên cúi gằm, giọng nghẹn ngào thưa với chúng rằng bởi nhà nghèo đông anh em (Nguyên là anh cả của 3 đứa em nhỏ nữa) nên từ lúc lên 6 em đã biết đỡ đần ba mẹ những công việc nhà như nấu cơm, giặt quần áo, hay vào những đêm trăng rằm bày con tò he, bán đèn hoa đăng chắt chiu từng đồng gửi cho ba mẹ sắm sách vở cho mình và các em đến trường.
Theo lời Nguyên thì không riêng gì em, ở phố cổ Hội An này còn có nhiều bạn đồng trang lứa như Nguyên hằng đêm phải tất bật mưu sinh cùng với những đêm trăng rằm của phố Hội.
Chia tay hai bà lão cùng cậu học trò nghèo hằng đêm mưu sinh giữa lòng phố Hội, lòng chúng tôi dâng dâng một cảm xúc khó tả...

Thanh Ba