Một “phao cứu sinh” được kư lúc rạng sáng
Giữa lúc Kyiv bị nói là đang cạn dần tiền để vừa vận hành nền kinh tế, vừa chống đỡ chiến tranh, các lănh đạo Liên minh châu Âu đă chốt một kế hoạch tài trợ nhiều tỷ đô-la cho Ukraine trong hai năm tới. Thỏa thuận đạt được vào rạng sáng thứ Sáu, mang dáng dấp của một chiếc phao cứu sinh: không hào nhoáng, không ồn ào, nhưng đủ để Ukraine không trượt thẳng vào “lỗ đen ngân sách”.

Gói hỗ trợ này được tài trợ bằng cách EU đi vay trên thị trường, thay v́ rút trực tiếp từ khối tài sản Nga bị phong tỏa trong ḷng châu Âu. Nói cách khác, châu Âu quyết định “mượn tiền để cứu” trước, c̣n chuyện “đụng đến tiền Nga” vẫn để đó như một con dao hai lưỡi: ai cũng nh́n thấy, nhưng chưa ai dám vung ngay.
90 tỷ euro đến 2027: EU chọn vay, không chọn tịch thu
Theo thông tin công bố, EU đồng ư cho Ukraine vay khoảng 90 tỷ euro (hơn 105 tỷ USD) để tài trợ cho cả kinh tế lẫn quốc pḥng đến hết giai đoạn 2026-2027. Điều đáng chú ư là EU đă giằng co suốt nhiều tháng về việc có nên sử dụng khối tài sản Nga bị đóng băng hay không.
Trong nội bộ, câu hỏi không chỉ là “làm hay không làm”, mà là “làm rồi có chịu nổi hậu quả không”: rủi ro pháp lư, tiền lệ quốc tế, nguy cơ trả đũa, và đặc biệt là lo ngại xoay quanh các định chế đang nắm phần lớn tài sản Nga bị phong tỏa tại châu Âu. V́ vậy, thay v́ chạm vào khối tài sản nhạy cảm ấy ngay lập tức, EU chọn cách an toàn hơn về thủ tục: đi vay để có tiền chi ngay.
Ở Kyiv, nhiều tiếng nói thở phào, v́ ít nhất “thảm họa tài chính” trước mắt được chặn lại. Có chuyên gia kinh tế Ukraine nhận định một phần đáng kể của khoản tiền có thể đủ để bù nhu cầu ngân sách, phần c̣n lại tạo dư địa mua sắm vũ khí và trang bị quân sự, trong lúc Mỹ đang tạm dừng hỗ trợ tài chính.
Putin lên sóng hơn 4 giờ: không nhượng bộ, không “mặc cả” cốt lơi
Cũng trong ngày EU chốt gói vay, Tổng thống Vladimir Putin xuất hiện ở cuộc họp báo cuối năm kéo dài hơn bốn tiếng – một “vở diễn” quen thuộc của điện Kremlin, được dàn dựng để cho thấy ông ta vẫn kiểm soát mọi thứ, vẫn trả lời, vẫn gần dân, vẫn b́nh thản.
Nhưng ẩn sau vẻ b́nh thản ấy là thông điệp lạnh: sẽ không có thỏa hiệp nếu Ukraine và phương Tây không chấp nhận những điều kiện mà Moscow đă nêu. Putin nhắc lại các đ̣i hỏi cứng rắn, gồm việc Ukraine phải rút khỏi các vùng mà Nga yêu sách, và từ bỏ tham vọng gia nhập NATO. Ông ta thậm chí c̣n nói Nga có thể cân nhắc tạm giảm các đợt tấn công tầm xa vào đúng ngày bầu cử nếu Ukraine tổ chức bầu cử – một đề nghị nghe như “nhượng bộ”, nhưng lại đặt Kyiv vào thế phải bước vào một chiếc bẫy chính trị giữa thời chiến.
Trong khán pḥng, đôi lúc màn h́nh lớn lóe lên vài tin nhắn châm biếm và bực bội của người xem về đời sống, trách nhiệm chính trị, và cả chuyện “mọi thứ có thật hay chỉ là sân khấu”. Chúng chỉ xuất hiện vài giây rồi biến mất, như một khe hở nhỏ được phép tồn tại để tạo ảo giác rằng vẫn có “tiếng nói khác” – nhưng không bao giờ đủ lâu để thành câu hỏi trực diện.
“Robbery” – Putin gọi kế hoạch động vào tài sản Nga là “cướp bóc”
Điểm đáng chú ư là Putin phản ứng dữ dội với ư tưởng dùng tài sản Nga bị phong tỏa để bơm tiền cho Ukraine. Ông ta gọi đó là “robbery” – cướp bóc – và cảnh báo hậu quả “nghiêm trọng” nếu châu Âu khơi lại kế hoạch này.
Thông điệp của Kremlin khá rơ: EU có thể vay để cứu Ukraine, nhưng nếu dám biến tài sản Nga bị phong tỏa thành “máy rút tiền” cho Kyiv, cuộc đối đầu sẽ bước sang một tầng nấc khác – không chỉ là chiến trường, mà là chiến tranh pháp lư và niềm tin tài chính. Putin c̣n nhấn mạnh điều đó sẽ làm xói ṃn niềm tin vào hệ thống tiền tệ và thị trường châu Âu, như thể ông ta đang đánh thẳng vào nỗi sợ lớn nhất của giới tài phiệt: tiền lệ.
Một chuyến bay tới Miami: kênh hậu trường của “đàm phán ḥa b́nh”
Trong lúc EU khóa sổ khoản vay và Putin giữ giọng không nhượng bộ, một chi tiết khác cho thấy các kênh thương lượng vẫn chạy dưới mặt bàn: đặc phái viên kinh tế cấp cao của Nga, Kirill Dmitriev, được cho là sẽ đến Miami để nghe báo cáo về kết quả các cuộc thảo luận ḥa b́nh giữa Mỹ, Ukraine và châu Âu vừa diễn ra tại Berlin.
Chuyến đi ấy nói lên một nghịch lư của thời đại: trên truyền h́nh, các nhà lănh đạo nói như đinh đóng cột; c̣n phía sau, cánh cửa đàm phán vẫn luôn hé – không phải v́ ḷng tốt, mà v́ ai cũng hiểu chiến tranh càng dài, cái giá càng khủng khiếp.
Kết cục gần: châu Âu giữ Ukraine đứng vững, nhưng cuộc chiến chưa có “điểm rơi”
Khoản vay 90 tỷ euro giúp Ukraine đứng vững thêm một đoạn đường, ít nhất để không bị hụt hơi v́ thiếu tiền ngay giữa cuộc chiến. Nhưng nó không làm thay đổi điều cốt lơi mà Putin vừa nhắc lại trước ống kính: Nga vẫn muốn kết thúc cuộc chiến theo điều kiện của Nga.
Và như vậy, trong khi châu Âu chọn giải pháp “vay để cứu”, th́ câu hỏi lớn vẫn treo lơ lửng: cuộc chiến này sẽ được khép lại bằng một thỏa thuận thật sự, hay chỉ bằng một giai đoạn tạm ngưng để rồi mở ra ṿng đối đầu mới?