Tréo ngoe Hiến pháp: Khi trùm khủng bố là công dân Mỹ

Bất cứ công dân nào cũng không thể bị giết mà chưa thông qua điều tra xét xử theo trình tự pháp luật. Ngay cả khi đó là trùm khủng bố al-Awlaki.

"Bất cứ công dân nào cũng không thể bị cướp đi sinh mạng, tự do hoặc tài sản mà chưa thông qua điều tra xét xử theo trình tự pháp luật". Bất cứ công dân nào, ngay cả khi đó là trùm khủng bố al-Awlaki.


Nước Mỹ tiêu diệt công dân Mỹ

Hôm 30/9, Anwar al-Awlaki - lãnh đạo chi nhánh al-Qaeda tại bán đảo Ả rập, công dân Mỹ - thiệt mạng bởi máy bay không người lái của Mỹ, trong khi Samir Khan - một công dân khác của Mỹ - cũng bị thiệt mạng trong hành động quân sự này.

Ngày 1/10, Tờ Washington Post dẫn lời của một quan chức chính phủ Mỹ cho biết một bị vong lục bí mật do Bộ Tư pháp Mỹ kí và phát đi liệt Anwar al-Awlaki vào "mục tiêu tấn công hợp pháp". Vị quan chức này còn cho biết trước khi kí văn kiện mật này, chính phủ Mỹ từng đưa ra thẩm tra; tất cả luật sư cấp cao trong chính phủ đều tham gia vào quá trình đưa ra văn kiện, hơn nữa đều không phản đối về tính hợp pháp của việc giết chết al-Awlaki.

Obama đứng trước thách thức luật pháp và dư luận

Ngày 30/9, một quan chức chính phủ Mỹ cho biết trong một tuyên bố: "Mỹ liệt lãnh đạo cấp cao của kẻ thù vào mục tiêu tấn công là hoàn toàn hợp pháp, bất luận người đó mang quốc tịch nước nào". Một phát ngôn viên của Bộ Tư pháp Mỹ từ chối bình luận về vấn đề này. Quan chức chính phủ Mỹ cũng từ chối tiết lộ cơ sở pháp lí cụ thể cho phép họ được quyền liệt al-Awlaki vào mục tiêu tấn công.

Cũng trong ngày 30, khi phát biểu về việc al-Awlaki bị máy bay không người lái của Mỹ bắn chết tại Yemen, Tổng thống Mỹ Obama nhận định: cái chết của al-Awlaki đánh dấu bước phát triển to lớn mang tính cột mốc trong hành động quy mô lớn là đập tan tổ chức al-Qaeda cũng như những nhóm khủng bố trực thuộc.

Giết chết Anwar al-Awlaki là vi phạm Hiến pháp Mỹ

Anwar al-Awlaki được Mỹ nhận định là tội phạm lợi dụng internet kích động, kêu gọi tấn công nước Mỹ, "thậm chí còn nguy hiểm hơn Bin Laden"; do đó có biệt danh "Bin Laden trên mạng".

Tuy nhiên, hành động chính phủ Mỹ tùy tiện xử quyết công dân Mỹ Anwar al-Awlaki chưa qua thẩm tra xét xử bị cáo buộc vi phạm Điều 5 Bản sửa đổi Hiến pháp Mỹ, theo đó: "Chưa thông qua điều tra xét xử theo trình tự pháp luật thì bất cứ công dân nào cũng không bị cướp đi sinh mạng, tự do hoặc tài sản".

Anwar al-Awlaki - lãnh đạo chi nhánh al-Qaeda tại bán đảo Ả rập

Một số người cho rằng chính phủ Mỹ chưa qua điều tra xét xử, chỉ căn cứ vào những thông tin tình báo không rõ ràng để truy sát công dân al-Awlaki, điều này có nghĩa là không tuân theo trình tự Hiến pháp mà tùy tiện xử quyết một ai đó, là hành vi vi phạm Hiến pháp.

Người phụ trách các vấn đề liên quan đến luật pháp của Liên đoàn Tự do công dân Mỹ (American Civil Liberties Union, ACLU), ông Jaafar cho biết: "Việc chính phủ Mỹ bắn chết al-Awlaki đã vi phạm luật pháp nước Mỹ và luật pháp quốc tế. Như chúng ta nhìn thấy hiện nay, công dân Mỹ bị chính phủ của nước mình xử quyết không thông qua trình tự tư pháp trong hoàn cảnh cách xa chiến trường".
Ông Jaafar đồng thời nhấn mạnh: cơ sở để chính phủ thực thi hành động này là "những chứng cứ bí mật" mà không chỉ dân chúng, thậm chí tòa án cũng không được biết.

Tổng thống Mỹ - giới hạn của quyền hạn

Anwar al-Awlaki năm nay 40 tuổi, sinh ta tại New Mexico nước Mỹ. Mỹ luôn coi al-Awlaki là kẻ kích động và trực tiếp tham gia vào các hoạt động tấn công nước Mỹ, liên quan đến nhiều vụ tấn công hoặc tấn công bất thành, tuyên bố al-Awlaki là "phần tử khủng bố toàn cầu".

Tháng 4/2010, Tổng thống Mỹ Obama phê chuẩn lệnh truy sát, biến al-Awlaki thành công dân Mỹ đầu tiên trong danh sách truy sát và truy bắt của Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA).

Cựu Tổng thống Mỹ George W Bush

Danh sách truy sát của Mỹ có thể ngược lại từ ngày 17/9/2001, Tổng thống Mỹ khi đó là George W Bush đã kí Lệnh Tổng thống, trao quyền cho Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) truy bắt phần tử khủng bố trong phạm vi toàn cầu. Theo cách nói của AP thì quyền hạn này George W Bush bắt nguồn từ việc bản thân ông là lãnh đạo cao nhất trong quân đội Mỹ, chỉ đạo nước Mỹ tấn công al-Qaeda sau khi xảy ra Sự kiện 11/9.

Một số quan chức từng làm việc trong Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) cho biết, Lệnh Tổng thống không phân biệt người nước ngoài và công dân Mỹ, bất luận người nào, nếu tạo nên mối đe dọa lâu dài và khẩn cấp đều có thể bị bắn chết. Nhà Trắng, Cục Tình báo Trung ương Mỹ và luật sư Bộ Tư pháp từng thẩm tra mệnh lệnh này và không phản đối.

Lần sau sẽ là trong nước Mỹ?

Một số người cho rằng nên hạn chế quyền lực của Tổng thống. Luật sư Liên đoàn Tự do công dân Mỹ Wei Cina cho rằng: "Nếu sự tồn tại của Hiến pháp không có giá trị thì điều này có nghĩa là Tổng thống có quyền xét xử, tùy tiện xử quyết bất cứ công dân Mỹ nào mà ông nhận định là kẻ thù chung của quốc gia".

Một số người lo lắng, cách làm này dẫn đến chất vấn, ai sẽ là mục tiêu tiếp theo bị Tổng thống hạ lệnh xử quyết, sau này Tổng thống có thể áp dụng hành động tương tự tại nước Mỹ hay không.

New York tăng cường cảnh giới

AP cho biết, về nguyên tắc, hành động tương tự như vậy không thể xuất hiện tại nước Mỹ, bởi Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) không được áp dụng hành động đối với mục tiêu trong nước, hơn nữa các hành động quân sự trong nước cũng bị hạn chế.

Ngày 30/9, cảnh sát New York Raymond Kelly cho biết, sau khi Mỹ bắn chết lãnh đạo đầu não của al-Qaeda Anwar al-Awlaki, New York đã đề cao cảnh giới đề phòng al-Qaeda báo thù.

Kelly cho biết trong một tuyên bố: "Anwar al-Awlaki thường xuyên tuyển mộ phần tử khủng bố. Chúng tôi biết Anwar al-Awlaki có nhiều tùy tùng tại Mỹ, bao gồm tại New York, cũng có người muốn báo thù cho cái chết của ông ta. Do đó, Mỹ phải duy trì cảnh giới".

Anwar al-Awlaki là người Mỹ gốc Yemen, nhiều năm tuyên truyền tư tưởng của al-Qaeda trên mạng bằng tiếng Anh và tiếng Ả rập. Cơ quan tình báo Mỹ nhận định nhân vật này là kẻ phụ trách hoạt động ở nước ngoài của chi nhánh al-Qaeda tại Yemen.

Sáng Nguyễn
theo vtc