Những lo ngại về khả năng kiểm soát an ninh của Afghanistan, dấy lên sau khi Taliban tấn công đại sứ quán Mỹ, không còn quá quan trọng với giới chức Washington bởi tất cả những gì họ quan tâm lúc này là làm sao nhanh chóng rút chân khỏi vũng lầy Nam Á.
Né tránh
Gần đây câu chuyện về Afghanistan trở nên vắng bóng trong tất cả các tuyên bố của Tổng thống Obama cũng như nghị trình thảo luận của Quốc hội. Cả hai đảng lớn của Mỹ dường như nghiễm nhiên đưa vấn đề Afghanistan vào dĩ vãng.
Trong cuộc thảo luận về cuộc vận động tranh cử Tổng thống năm 2012 tại thư viện Tổng thống Ronald Reagan hồi tuần trước, vấn đề Afghanistan cũng không được nhắc đến nhiều, chỉ có hai lần.
Lần thứ nhất tình hình Afghanistan được thấp thoáng nhắc đến là khi nghị sĩ Ron Paul phàn nàn về khoản chi cho việc duy trì hoạt động của các máy điều hòa không khí cho quân đội Mỹ trong các cuộc chiến tranh.
Sau đó, nhà ngoại giao Jon Huntsman nhấn mạnh đến nhu cầu bức thiết của việc rút toàn bộ quân khỏi vũng lầy Afghanistan. “Công việc của chúng ta bây giờ là phải đưa các binh sĩ về nước và dồn sức củng cố nước nhà, thay vì đi lo công cuộc tái thiết cho Afghanistan”.
Đáp lại tuyên bố này của ông Jon là một tràng pháo tay giòn giã, trong số đó có cả những nhân vật từng đưa ra nhưng tuyên bố rất hùng hồn ủng hộ sự hiện diện của quân đội Mỹ tại Afghanistan như cựu Thống đốc bang Massachusetts Mitt Romney.
Vấn đề Afghanistan lâu nay vắng bóng trong các phát biểu của ông Obama.
Còn những nghị sĩ đảng Dân chủ, những người ủng hộ việc rút quân khỏi Afghanistan và Iraq càng sớm càng tốt thì cũng vỗ tay nhưng không có bất cứ hành động nào khác bởi họ không muốn nói trước điều gì về kế hoạch thoái lui khỏi vũng lầy chiến tranh của mình để rồi phải “há miệng mắc quai”.
Về bản thân Tổng thống Obama, đơn giản là ông muốn vấn đề Afghanistan tạm lắng một thời gian để cho có thể lặng lẽ “rút quân theo từng giai đoạn”, để rồi đến tháng 9/2012, khi thời hạn rút quân kết thúc, ông có thể lớn tiếng thông báo về chiến dịch rút quân thành công.
Đây là tính toán hết sức khôn khéo bởi tháng 9/2012 là thời điểm nhạy cảm, chỉ cách kỳ bầu cử Tổng thống Mỹ hai tháng. Nếu mọi chuyện diễn ra theo đúng dự tính của ông Obama thì thông báo về kết quả rút quân sẽ như cú hích lớn giúp ông tái đắc cử Tổng thống.
Khó thoát khỏi thực tại
Tuy nhiên, “người tính không bằng trời tính”, cuối cùng giới chức Mỹ cũng không thể tiếp tục làm ngơ trước tình hình an ninh tại Afghanistan khi Taliban tấn công thẳng vào đại sứ quán Mỹ tại quốc gia Nam Á này.
Đây là cuộc tấn công tồi tệ nhất vào Đại sứ quan Mỹ trong vòng 9 năm kể từ khi Mỹ bắt đầu xây dựng trụ sở Đại sứ quán tại đây. Ngoài ra, dù Taliban từng tấn công nhiều mục tiêu ở Kabul nhưng quy mô của cuộc tấn công thì chưa có tiền lệ. Đây là đợt tấn công đồng thời vào những khu vực khác nhau.
“Đây là lần đầu tiên Taliban tiến hành đồng thời bốn vụ đánh bom cảm tử ở những địa điểm khác nhau. Trước kia tối đa chỉ có hai vụ tấn công cùng lúc”, Haroun Mir, giám đốc Trung tâm nghiên cứu chính sách Afghanistan nhấn mạnh.
Vụ tấn công của Taliban vào đại sứ quán Mỹ dấy lên mối lo ngại sâu sắc về an ninh của đất nước Nam Á này sau khi Mỹ rút quân.
Hơn nữa, khả năng nã đạn pháo quanh khu vực ngoại giao vốn được siết chặt an ninh là một dấu hiệu rõ ràng thể hiện sức mạnh của Taliban, theo đó dấy lên mối quan ngại sâu sắc về khả năng đảm bảo an ninh của Afghanistan vào thời điểm Mỹ chuẩn bị rút quân.
“Thật đáng sợ. Đến cả đại sứ quán Mỹ còn bị tấn công. Tôi không thể tưởng tượng nổi đất nước này sẽ hỗn loạn thế nào một khi vắng bóng lực lượng an ninh Mỹ”, Wasi, một cư dân tại Kabul lo sợ.
Trong khi đó, Fouzia Jahani, một nữ quan chức tại Afghanistan tức tưởi nói: “Có lẽ tôi không thể sống ở Kabul được nữa. Trong đời tôi chưa bao giờ chứng kiến một thảm cảnh an ninh như này tại Kabul. Không biết mọi chuyện sẽ diễn biến tồi tệ đến mức nào nữa”.
Quyết giũ áo ra đi
Tuy nhiên, bất chấp những mối lo ngại ngày càng gia tăng về số mệnh của Afghanistan sau khi Mỹ rút quân, Nhà Trắng vẫn một mực khẳng định lộ trình thoái lui khỏi vũng lầy Nam Á này sẽ không có gì thay đổi.
“Cuộc tấn công này sẽ thể không ngăn cản Washington thực hiện cam kết chuyển giao quyền lực cho Kabul. Mỹ sẽ tiếp tục đưa quân ra khỏi Afghanistan theo đúng lộ trình định sẵn”, phát ngôn viên Nhà Trắng Jay Carney nhấn mạnh.
Để tái khẳng định quyết tâm này của Mỹ, phát ngôn viên Lầu Năm Góc George Little tuyên bố: “Nỗ lực chuyển giao quyền lực vẫn đi theo đúng lộ trình. Cam kết của Washington với nhân dân và chính quyền Kabul sẽ không thay đổi”.
Trong khi đó, Tổng thư ký NATO Anders Fogh Rasmussen cũng khẳng định: “Kẻ thù của Afghanistan đang tìm mọi cách gây trở ngại cho cuộc tiếp nhận an ninh của quốc gia Nam Á này. Tuy nhiên, chúng ta sẽ cho những lực lượng thù địch thấy rằng, mưu đồ của chúng sẽ bất thành”.
Lý giải cho sự quyết tâm này của Mỹ và đồng minh, Alexander Golts, chuyên gia quân sự và chính trị độc lập cho rằng, quyết định rút quân của Mỹ giờ không phụ thuộc vào khả năng đảm bảo an ninh của chính quyền Afghanistan bởi thực tế ông Obama cũng đang phải đối mặt với vấn đề hết sức nghiêm trọng trong nước.
Theo ông Alexander Golts, việc kinh tế Mỹ gặp quá nhiều khó khăn, thâm hụt ngân sách lớn, ngân sách quốc phòng buộc phải cắt giảm và theo đó, Mỹ không thể duy trì quá nhiều quân ở nước ngoài.
Nhận định này của ông Alexander Golts dường như khá ăn khớp với tuyên bố của nghị sĩ Dân chủ Joe Manchin, bang West Virginia rằng: “Chúng ta không thể chịu đựng được nữa. Câu hỏi khá đơn giản. Chúng ta muốn tái thiết Afghanistan hay nước Mỹ? Trước hoàn cảnh kinh tế khó khăn hiện nay, chúng ta không thể làm cả hai chuyện”.
Vấn đề Mỹ quan tâm hiện nay là nhanh chóng rút quân khỏi Afghanistan.
Quả thực, các báo cáo chi tiêu ngân sách quốc phòng năm qua cho thấy, trung bình mỗi tháng người Mỹ phải gánh 10 tỷ USD cho cuộc chiến tại Afghanistan, chưa kể khoản tiền 300 triệu USD đầu tư cho các dự án tái thiết do các đơn vị dân sự đảm trách.
Những khoản chi phí cao chót vót đó khiến các nghị sĩ Mỹ, trong đó có thượng nghị sĩ John Kerry - Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện tỏ ra băn khoăn về hiệu quả và tính bền vững của chiến lược của Mỹ tại Afghanistan.
“Khi bỏ ra hơn 100 tỷ USD một năm cho một đất nước nhưng liệu đó có phải là chiến lược hiệu quả để bảo vệ các lợi ích sống còn ở đó?. Một khi chi phí quá lớn tại Afghanistan không mang lại hiệu quả chiến lược là bao thì sẽ khiến cho những cuộc phiêu lưu trong tương lai gặp nhiều khó khăn”, ông John Kerry nhấn mạnh.
Còn đối với người dân Mỹ, họ ngày càng mệt mỏi và “vỡ mộng” về cuộc chiến Afghanistan. Vì thế, họ đều mong muốn Mỹ sớm rút quân khỏi Afghanistan. Kết quả thăm dò do viện nghiên cứu PEW công bố hôm 21/6 cho thấy, một con số kỷ lục là 56% người Mỹ ủng hộ đưa quân Mỹ khỏi Afghanistan càng nhanh càng tốt. Trong bối cảnh cuộc bầu cử Tổng thống cận kề, ý kiến của người dân là điều ông Obama không thể phớt lờ.
Bên cạnh đó, một nhân tố khác khiến Mỹ quyết dứt áo khỏi Afghanistan đó là bối cảnh tình hình thế giới hiện nay đã thay đổi. Theo Chủ tịch Viện Trung Đông, Evghenin Satanovsky, việc Mỹ không “mặn mà” với vai trò chỉ huy trong chiến dịch quân sự Libya là do tâm trí của Mỹ giờ dồn vào châu Á – Thái Bình Dương, trung tâm địa chính trị thế giới trong tương lai.
Vì vậy, Mỹ có thể bất chấp mọi thách thức từ Taliban mà triển khai nhanh chóng kế hoạch rút quân khỏi vũng lầy Afghanistan để có thể tập trung mọi nguồn lực vào khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Trà My
(DV/tổng hợp)
An ninh tại Afghanistan không còn là mối quan tâm của Mỹ?
