Một thông tin xuất hiện ngay sau khi Thổ Nhĩ Kỳ công bố ý định xây dựng một con kênh đào nhân tạo ở Istanbul, thứ sẽ giúp Ankara vượt qua các ràng buộc của Công ước Montreux, khiến việc xây dựng một kênh đào mới ở Istanbul sẽ tạo điều kiện cho Thổ Nhĩ Kỳ "cấm cửa" các tàu chiến Nga tiến ra Địa Trung Hải theo eo biển Bosphorus cũng như chiều ngược lại.
Tờ Avia.Pro đưa tin ngày 30/3 cho biết Hải quân Nga đang đứng trước nguy cơ không thể tiến ra Địa Trung Hải thông qua eo biển Bosphorus (Istanbul) khi Thổ Nhĩ Kỳ muốn rút khỏi Công ước Montreux nhằm hạn chế sự hỗ trợ của Moscow cho chiến trường Syria, đồng thời mở đường cho NATO tăng cường lực lượng ở Biển Đen.
Thông tin này xuất hiện ngay sau khi Thổ Nhĩ Kỳ công bố ý định xây dựng một con kênh đào nhân tạo ở Istanbul, thứ sẽ giúp Ankara vượt qua các ràng buộc của Công ước Montreux.
Theo Công ước Montreux (1936), liên quan đến các quy định chính thức đối với Eo biển Thổ Nhĩ Kỳ. chính quyền Ankara phải cho phép các tàu thương mại qua lại đây miễn phí trừ khi có chiến tranh hoặc khi bị một thế lực bên ngoài đe dọa. Công ước cũng bắt buộc hạn chế đáng kể đối với các tàu hải quân các quốc gia không thuộc Biển Đen ngay cả trong thời bình.

Eo biển Bosphorus có vai trò đặc biệt quan trọng giúp Moscow duy trì hiện diện quân sự không chỉ ở Địa Trung Hải mà cả chiến trường Syria. Ảnh: balkaneu.
Cũng theo Công ước này, không một quốc gia nào được phép triển khai hơn 9 tàu chiến có tải trọng trên 15.000 tấn tiến vào Biển Đen và không một nhóm các quốc gia duyên hải nào ngoài khu vực có thể đưa tàu hải quân tải trọng hơn 45.000 tấn vào Biển Đen. Và các tàu này không được phép hoạt động quá 21 ngày tại Biển Đen.
Rõ ràng, việc xây dựng một kênh đào mới sẽ tạo điều kiện cho Thổ Nhĩ Kỳ hạn chế hay cấm hẳn các tàu chiến Nga tiến ra Địa Trung Hải theo eo biển Bosphorus cũng như chiều ngược lại, đồng thời cho phép các tàu chiến NATO tiến vào Biển Đen với số lượng gần như không giới hạn.
Hiện tại, quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và các nước thành viên NATO đang trở nên tốt hơn trước. Trong khi đó, căng thẳng giữa Ankara và Moscow về vấn đề Syria dẫn nóng trở lại, điều này có thể sẽ dẫn tới những bất lợi cho Hải quân Nga khi người Thổ dùng đế "lá bài" eo biển Bosphorus.

Một tàu vận tải của Hạm đội Biển Đen trong hải trình đến Syria thông qua eo biển Bosphorus từ đó tiến ra Địa Trung Hải. Ảnh: Yörük Işık.
Có thể thấy Thổ Nhĩ Kỳ đang có những thỏa thuận ngầm với các thành viên khác của NATO (dẫn đầu là Mỹ) nhằm cô lập lực lượng Hải quân Nga ở Biển Đen, nói rõ hơn là Hạm đội Biển Đen.
Hạm đội Biển Đen là một trong những hạm đội mạnh nhất của Moscow, được trang bị hơn 50 tàu chiến các loại, trong đó 7 tàu ngầm tấn công. Hạm đội này đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giúp Moscow duy trì vị thế của họ không không chỉ với Đông Âu mà cả Địa Trung Hải.
Do đó, một khi kênh đào Istanbul được xây dựng, Công ước Montreux sẽ không còn hiệu lực thì biên giới phía Nam của Nga có thể sẽ đối mặt với nhiều nguy cơ an ninh mới.
Một vấn đề khác là hầu hết các đợt viện trợ vũ khí của Nga dành cho chính quyền của Tổng thống Syria Bashar al-Assad đều thông qua Địa Trung Hải, nếu "con đường" này bị gián đoạn thì Quân đội Syria (SAA) sẽ gặp khó nếu chiến tranh tiếp tục kéo dài.