Mâu thuẫn của Trung Quốc với các nước phương Tây leo thang trong tuần này sau khi Liên minh châu Âu, Mỹ, Anh và Canada có một động thái hợp lực hiếm hoi nhằm trừng phạt các quan chức và thực thể Trung Quốc vì cái gọi là "cuộc đàn áp của Bắc Kinh đối với người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ", khiến Ả Rập Saudi phần lớn giữ im lặng trước những cáo buộc của Mỹ về hành vi của Trung Quốc ở Tân Cương và lên tiếng ủng hộ Bắc Kinh trong vấn đề Tân Cương và Hồng Kông.
Mở rộng quan hệ
Bắc Kinh đang cố gắng đẩy lùi làn sóng trừng phạt quốc tế mới đối với cáo buộc vi phạm nhân quyền ở Tân Cương. Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị mới đây đã ca ngợi Ả Rập Saudi vì đã ủng hộ các chính sách của Trung Quốc đối với Tân Cương.
Bắt đầu chuyến công du kéo dài một tuần tới 6 quốc gia Trung Đông vào ngày 24/3, ông Vương cho biết Trung Quốc sẽ ưu tiên quan hệ với Trung Đông trong nỗ lực tìm kiếm sự hỗ trợ và ảnh hưởng lớn hơn trong khu vực.
Nhận xét của ông được đưa ra khi mâu thuẫn của Trung Quốc với các nước phương Tây leo thang trong tuần này sau khi Liên minh châu Âu, Mỹ, Anh và Canada có một động thái hợp lực hiếm hoi nhằm trừng phạt các quan chức và thực thể Trung Quốc vì cái gọi là "cuộc đàn áp của Bắc Kinh đối với người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ".
"Các biện pháp trừng phạt do một số nước phương Tây áp đặt đối với Trung Quốc về các vấn đề liên quan đến Tân Cương đều dựa trên những lời nói dối được ngụy tạo công phu. Đây là sự can thiệp trắng trợn vào công việc nội bộ của Trung Quốc nhằm mục đích trấn áp và kiềm chế Trung Quốc", ông Vương Nghị nói với Ngoại trưởng Ả Rập Saudi Faisal bin Farhan Al Saud. "Những hành vi như vậy nên bị tất cả các quốc gia khác cùng bác bỏ."
Ảnh: Saudi Royal Court/Reuters
Trong một cuộc gặp khác với Thái tử Mohammed bin Salman bin Abdulaziz Al Saud, nhà ngoại giao Trung Quốc nhấn mạnh Bắc Kinh đánh giá cao sự hỗ trợ liên tục của vương quốc Hồi giáo đối với vấn đề Tân Cương và Hồng Kông.
Ông cam kết sẽ ủng hộ vai trò lãnh đạo của Riyadh trong khu vực, bao gồm sáng kiến của Ả Rập Saudi nhằm chấm dứt xung đột ở Yemen và cam kết tăng cường hợp tác song phương về các vấn đề khu vực, thương mại, đầu tư, cơ sở hạ tầng và công nghệ mới, chẳng hạn như 5G và dữ liệu lớn (Big Data).
"Ả Rập Saudi là một đối tác chiến lược quan trọng của Trung Quốc và thúc đẩy quan hệ song phương vẫn là một ưu tiên trong các chính sách Trung Đông của Trung Quốc", ông Vương nói.
Ả Rập Saudi, Iran và Trung Quốc
Trong hai năm qua, trong số các quốc gia Hồi giáo khác và các đồng minh truyền thống của Mỹ có các căn cứ quân sự của Mỹ ở Trung Đông, Ả Rập Saudi phần lớn giữ im lặng trước những cáo buộc về hành vi của Trung Quốc ở Tân Cương và lên tiếng ủng hộ Bắc Kinh trong vấn đề Tân Cương và Hồng Kông.
Theo Wu Sike, cựu đại sứ của Trung Quốc tại Ả Rập Saudi, mặc dù là quốc gia Ả Rập cuối cùng thiết lập quan hệ chính thức với Bắc Kinh vào năm 1990, nhưng hợp tác song phương đã mở rộng nhanh chóng - bao gồm cả về ngành năng lượng, cơ sở hạ tầng, công nghệ, an ninh và nhân quyền.
Trung Quốc là đối tác thương mại hàng đầu và là quốc gia mua dầu lớn nhất của Ả Rập Saudi. Theo dữ liệu của chính phủ Trung Quốc, Ả Rập Saudi - nhà xuất khẩu dầu lớn nhất thế giới - đã vượt qua Nga để trở thành nhà cung cấp dầu thô hàng đầu của Trung Quốc vào năm ngoái bất chấp đại dịch COVID-19 và suy thoái kinh tế toàn cầu.
Chuyến đi của ông Vương Nghị được thực hiện vào thời điểm tế nhị trong mối quan hệ của Riyadh với Washington dưới thời Tổng thống Joe Biden. Khi chính quyền ông Biden điều chỉnh lại các mối quan hệ phức tạp của Mỹ, vụ giết hại nhà báo Jamal Khashoggi đã làm căng thẳng quan hệ song phương.
Li Chengwen, một cựu đại sứ Trung Quốc khác tại Riyadh, cho biết trong một bài báo xuất bản trong tháng này rằng sự thay đổi chính sách của Washington, đặc biệt là nỗ lực cô lập thái tử, có thể sẽ khiến thái độ của Ả Rập Saudi đối với Mỹ thay đổi và làm phức tạp thêm tình hình Trung Đông.
Tuy nhiên, mối quan hệ chặt chẽ của Trung Quốc với Iran - đối thủ không đội trời chung của Ả Rập Saudi - có thể thách thức nỗ lực của Bắc Kinh nhằm thu hút Riyadh và các quốc gia Ả Rập khác đến gần quỹ đạo của mình - theo lời cựu đại sứ của nước này tại Tehran, Hua Liming. Iran là một trong số sáu quốc gia mà ông Vương sẽ đến thăm vào cuối tuần này.
Trong khi các đồng minh truyền thống của Mỹ có thể phải đối mặt với quyết định gần như không thể chọn bên nào trong cuộc cạnh tranh ngày càng gia tăng giữa Trung Quốc và Mỹ, Bắc Kinh cũng cần đạt được sự cân bằng mong manh trong việc thúc đẩy mối quan hệ tốt đẹp hơn với cả Iran và Saudi Arabia.
Khi quan hệ Mỹ-Trung ngày càng đi xuống, Trung Quốc đang có xu hướng quan tâm hơn đến việc mở rộng sự hiện diện của mình giữa các quốc gia thường được coi là thuộc phạm vi ảnh hưởng của Washington và hoàn toàn có khả năng đóng một vai trò tích cực hơn trong các vấn đề khu vực, chẳng hạn như vấn đề hạt nhân Iran, ông Hua nói.
"Mối quan hệ của Bắc Kinh với Tehran sẽ đi bao xa có thể phụ thuộc phần lớn vào tương lai của quan hệ Mỹ-Trung. Đồng thời, Trung Quốc cũng sẽ phải rất nhạy cảm với cách các cường quốc khác trong khu vực, đặc biệt là Ả Rập Xê-út và Israel, nhìn nhận sự thân thiết của Trung Quốc đối với Iran," ông nói.
