Lực lượng Pḥng vệ Israel (IDF) không chỉ được biết đến về khả năng chiến đấu, mà c̣n về khả năng sử dụng hiệu quả số vũ khí chiến lợi phẩm họ thu được.
CHIẾN LỢI PHẨM PHONG PHÚ TỪ PHE ARAB
Lịch sử của việc sử dụng các phương tiện bọc thép có nguồn gốc Liên Xô trong IDF bắt nguồn từ cuộc Chiến tranh Sáu ngày năm 1967. Chỉ trong ít ngày giao chiến, quân đội Israel đă chiếm được khoảng 820 xe tăng và pháo tự hành, cũng như hàng trăm thiết bị quân sự khác của phe Arab.
Trong số các chiến lợi phẩm có ít nhất 350 xe tăng hạng trung T-54/55, hầu hết trong số đó đều có thể sử dụng được ngay, hoặc chỉ cần sửa chữa nhỏ.
Chỉ trong thời gian ngắn nhất, lực lượng kỹ thuật của IDF đă khôi phục 130 chiếc xe tăng T-54/55 và trong các năm 1968-1969, IDF nhận thêm 150 chiếc nữa.
Trong quân đội Israel, xe tăng hạng trung của Liên Xô nhận được kư hiệu TI-67 với tên gọi Tiran. Và chẳng bao lâu sau, những xe tăng này đă tham gia vào các trận chiến chống lại phe Arab.
Thậm chí trong Chiến tranh Yom Kippur năm 1973, Israel đă thu được những chiến lợi phẩm c̣n nhiều hơn. Tổng số xe tăng bị thu giữ đă vượt quá 1.500 chiếc, trong đó có hơn 500 chiếc có thể sử dụng được ngay.
Trong số xe tăng chiến lợi phẩm, có khoảng 200 xe tăng T-62 hiện đại, vượt xa tính năng của các xe tăng phương Tây khi đó. Không lâu sau, 72 chiếc T-62 đă được bổ sung vào đội xe thiết giáp của IDF.
Ngoài ra, trong các cuộc chiến, Israel đă thu giữ hàng trăm khẩu pháo tự hành các loại, xe bọc thép chở quân, phương tiện đảm bảo kỹ thuật, v.v. Số xe này phần lớn đều c̣n trong t́nh trạng kỹ thuật tốt, hoặc chỉ cần sửa chữa nhỏ đă có thể đưa vào sử dụng.
Trong hoàn cảnh "Tứ bề thọ địch", những chiếc xe bọc thép bị IDF thu giữ có tầm quan trọng rất lớn trong việc nâng cao khả năng chiến đấu của IDF.
Với sự bổ sung "chất lượng" của các chiến lợi phẩm, IDF đă nhanh chóng xây dựng được lực lượng tăng, thiết giáp đông đảo. Thậm chí vào giữa thập niên 1970, 20% tổng số xe tăng của IDF có nguồn gốc Liên Xô.
NHỮNG CẢI TIẾN ĐƠN GIẢN BAN ĐẦU
Những chiếc xe tăng Tiran đầu tiên và các loại thiết bị khác được đưa vào biên chế IDF vào mùa hè năm 1967, chỉ vài tuần sau khi chúng bị thu giữ và đều trong t́nh trạng kỹ thuật tốt nhất, nên không cần phải phục hồi. Một số được sửa chữa vừa và nhỏ và dần đưa vào trang bị trong IDF vài năm sau đó.
Trong những năm đầu, việc nâng cấp của Israel không lớn, chủ yếu là thay thế phương tiện liên lạc, phù hợp với các tiêu chuẩn của Israel; trong một số trường hợp, hỏa lực súng máy đă được thay thế. Xe tăng T-54 sau những quy tŕnh như vậy được đặt tên là Tyrant-1, và T-55 trở thành Tyrant-2.
Năm 1973, những chiếc xe tăng T-62 bị thu giữ cũng trải qua những nâng cấp tương tự. Những chiếc T-62 có giáp, vũ khí vượt trội so với các loại xe tăng hiện có của Israel và được nhận được tên gọi Tyrant-6.
Trong cuộc chiến năm 1967, Israel đă chiếm được ít nhất 65-70 xe tăng hạng nhẹ PT-76. Phương tiện này, cũng giống như các loại xe tăng bị thu giữ khác, đă được nâng cấp và sửa chữa theo tiêu chuẩn của IDF và tiếp tục phục vụ đến đầu thập niên 1980, sau đó bị loại biên v́ đă lạc hậu.
HIỆN ĐẠI HÓA THEO PHONG CÁCH ISRAEL
Các phương tiện bọc thép mà IDF thu giữ được trong các cuộc chiến, không phải lúc nào cũng phù hợp với IDF, đó là lư do tại sao các dự án hiện đại hóa của họ đă được tiến hành.
Ban đầu, việc nâng cấp chỉ nhằm mục đích cải thiện tính năng chiến đấu và hoạt động của trang bị. Sau đó, một số dự án được tạo ra với mục đích xuất khẩu.
Những dự án đầu tiên xuất hiện là các dự án Tiran-4 và Tiran-5, nhằm hiện đại hóa xe tăng T-54 và T-55, với việc giữ nguyên lớp giáp xe và pháo chính 100 ly. Nhưng một phần của các thiết bị bên trong đă được thay thế, các lớp giáp lồng đă được lắp đặt bổ sung trên tháp pháo.
Hỏa lực phụ, gồm súng máy đồng trục với pháo chính và súng máy pḥng không trên đỉnh tháp pháo do Liên Xô sản xuất, đă được thay thế bằng súng máy M1919A4 của Mỹ. Ngoài ra c̣n có một súng cối 60mm được lắp đặt trên tháp pháo.
Dự án tiếp theo là dự án nâng cấp số T-54 lên chuẩn Tiran-4Sh (từ shair có nghĩa là sức mạnh), thay pháo D-10T2S bằng pháo 105 mm L7 của Anh. Khoang chứa đạn dược đă thiết kế lại cho phù hợp và các thiết bị ngắm bắn đă được thay thế. Số xe tăng Tiran-5 cũng được hiện đại hóa theo cách tương tự.

Xe bọc thép chiến lợi phẩm BTR-152 trong IDF năm 1968.
Do có sẵn các loại pháo tự hành nhập khẩu nên số pháo tự hành chiến lợi phẩm không được đầu tư hiện đại hóa và nhanh chóng bị loại khỏi biên chế. Đồng thời, IDF tích cực sử dụng xe bọc thép bánh lốp chiến lợi phẩm như BTR-152 để đưa vào biên chế chiến đấu.
Lúc đầu các nâng cấp của Israel chỉ giới hạn trong việc thay thế vũ khí và thiết bị liên lạc, trong khi các chức năng khác vẫn là nguyên bản. Số xe bọc thép chiến lợi phẩm đă kịp thời bổ sung cho số xe bọc thép do Mỹ sản xuất hiện có trong IDF, giúp nâng cao đáng kể khả năng cơ động và sức mạnh chiến đấu của họ.
Các xe bọc thép BTR-152 và BTR-50 chiến lợi phẩm đă được Israel cải tiến thành nhiều phương tiện mang vũ khí và trang bị khác nhau, như xe chỉ huy, pháo tự hành pḥng không cỡ nhỏ, xe đảm bảo kỹ thuật, v.v. Sau này, chúng được thay thế dần bởi xe bọc thép M113 hiện đại hơn.
NHỮNG CẢI TIẾN ĐÁNG KINH NGẠC
Trong nửa đầu thập niên 1980, Tyrant phiên bản đầu tiên, được nâng cấp trên cơ sở xe tăng T-54/55, bị coi là lạc hậu, hỏa lực không đáp ứng được yêu cầu của chiến tranh hiện đại.
Tuy nhiên do xe vẫn c̣n giá trị sử dụng, IDF quyết định cải tạo lại thành những xe bọc thép chở quân hạng nặng. Những chiếc xe như vậy được đặt tên là Akhzarit và được IDF đưa vào sử dụng.
Đồng thời, họ tiến hành một dự án nhằm hiện đại hóa xe tăng T-54/55 và T-62 để bán ra nước ngoài, giữ nguyên cấu h́nh giáp xe, tháp pháo, vũ khí... nhưng động cơ và hệ thống truyền động, hệ thống điều khiển hỏa lực và một số bộ phận khác đă được thay thế. Việc hiện đại hoá được thực hiện chủ yếu nhờ các sản phẩm nhập khẩu.
Đến giữa thập niên 1980, Israel đă tự chế tạo được các loại xe tăng chiến đấu chủ lực của họ, bên cạnh một số phương tiện được nhập khẩu từ Mỹ theo chính sách viện trợ quân sự đặc biệt cho Israel. Do đó, nhu cầu giữ lại những chiếc Tyrant đă hết niên hạn khai thác và các loại xe bọc thép chiến lợi phẩm không c̣n.
Lúc này quá tŕnh loại bỏ thiết bị cũ bắt đầu, những chiếc PT-76 được bán phế liệu hoặc sửa chữa để bán cho các nước có nhu cầu. Đồng thời, sau cuộc chiến năm 1973, Israel không c̣n phải đối mặt với những đ̣n đánh "hội đồng" của cả khối Arab nên yêu cầu về các loại xe tăng, xe bọc thép không c̣n cao như trước. Hiện chỉ c̣n khoảng 100 chiếc Akhzarit vẫn c̣n trong IDF.
GIẢI PHÁP TIẾT KIỆM VÀ TĂNG SỨC MẠNH NHANH CHÓNG
Một tỷ lệ đáng kể của số chiến lợi phẩm này đă được Israel tái sử dụng. Các phương tiện chiến đấu thu được có thể được sử dụng ở dạng nguyên bản, hoặc với những sửa đổi nhỏ hoặc tiến hành hiện đại hóa lớn, tùy thuộc vào nhu cầu của IDF.
Trong một thời gian dài, IDF không có đủ khả năng tài chính cũng như nền công nghiệp quốc pḥng đủ mạnh để nhanh chóng phát triển các lực lượng thiết giáp, pháo binh và các binh chủng khác. Do đó, Israel đặc biệt chú ư đến khai thác các nguồn vũ khí chiến lợi phẩm và đă phát huy tốt số vũ khí này, góp phần vào nâng cao sức mạnh của IDF.
Với việc chiếm được và tận dụng nhiều xe tăng, xe bọc thép thuộc nhiều phiên bản khác nhau của khối Arab, IDF đă có thể tồn tại trong giai đoạn khó khăn nhất và giúp giải quyết các nhiệm vụ quân sự và chính trị đặt ra.
Song song với việc này là việc người Israel đă nhanh chóng nắm bắt những kỹ thuật của các loại xe tăng của cả Liên Xô và phương Tây để tự chế tạo ra những xe tăng của riêng họ.
Mặc dù hiện nay, những chiếc xe tăng, xe bọc thép chiến lợi phẩm c̣n rất ít trong biên chế IDF nhưng đó là một phần lịch sử đáng tự hào của người Do Thái.
VietBF @ Sưu tầm