Hình thành từ trước năm 1975,  nghe đến rạch Ụ Cây (Q.8, TP.HCM) là người ta rùng mình về một khu “ổ  chuột” của người dân nghèo TP.HCM với nhiều tệ nạn. Thế nhưng, từ 30.4  năm ngoái, một lớp nhà lụp xụp ven rạch Ụ Cây đã bị giải tỏa. Những cư  dân sống ven con rạch đã có một năm làm quen với cuộc sống mới. 
                                                         
Thoát ám ảnh
 Khu chung cư Tân Mỹ (Q.7, TP.HCM) là nơi định cư một năm qua của hơn  300 hộ dân được di dời trong đợt đầu tiên rời khỏi rạch Ụ Cây.
 Cửa chiếc thang máy của chung cư Tân Mỹ vừa mở thì 4 - 5 cô cậu bé từ  trong ùa ra rồi lại đi vào. Đám trẻ con thích thú và đang quen dần việc  đi lên rồi lại đi xuống bằng thang máy. Thói quen đó đang thay thế cho  việc đi lên đi xuống bờ kênh, sông nước mà những đứa trẻ này vốn quá  quen ngay từ lúc sinh ra ở những căn nhà sàn cất tạm bợ bên bờ rạch.
 
                           |   Hộ gia đình ông Lê Văn Út trong ngôi nhà tái định cư - Ảnh: Nguyên Mi | 
      
 
Mùa mưa, mùa triều cường năm qua cũng là mùa mưa an bình đầu tiên của  những người dân xóm rạch. “Có những đêm nghe sấm chớp ầm ầm, mưa lớn,  giật mình tỉnh giấc lật đật lấy xô chậu ra hứng nước. Lúc đó, cả nhà mới  ngớ ra nhìn nhau cười, giờ đâu còn cảnh dột nữa”, chị Ngô Thị Hòa Bình  kể.
 Đã qua rồi cảnh mưa tốc mái, ở trên thì dột hứng nước không kịp, còn ở  dưới thì nước dâng ngập sàn, chuột gián từ rạch lũ lượt bò lên giành  chỗ và tấn công người.
 Chị Bình vừa nói vừa rùng mình khi hồi tưởng lại: “Ở rạch Ụ Cây, ám  ảnh lớn nhất của tui là rắn, chuột. Nhất là mùa mưa, nước lên, chuột từ  dưới rạch kéo lên nhà cả đàn, con nào con nấy bằng bắp tay, đến mèo còn  phải sợ. Nhà tui ai cũng bị chuột cắn hoài chứ gì. Ông cụ bị cắn đổ máu  luôn đó”.
 Từ ngày về nơi ở mới, mỗi ngày chị Đặng Vĩnh Hảo lau chùi nhà mình  đến hai lần, lau chùi luôn cả hành lang dọc lối đi trong khu. Vì theo  chị Hảo: “Mình đã sống ở khu ổ chuột ọp ẹp gần cả đời, nay về nhà mới  thì phải có ý thức giữ vệ sinh sạch đẹp. Nếu không, qua thời gian lại  biến nơi đây thành khu “ổ chuột”…”
 Chiều chiều, ngay tại khoảng sân của khu chung cư, các cụ ông, cụ bà  lại tản bộ tập thể dục, trẻ con tha hồ chạy nhảy chơi đùa và người dân  có thể hít từng hơi thật sâu không khí trong lành.
 
Thế hệ trẻ mới
 Trong căn hộ nhỏ của gia đình ông Lê Văn Út, suốt năm nay vang tiếng cười nói bập bẹ của trẻ con.
 Bước qua tuổi 56, ông Út đã sinh sống trên rạch Ụ Cây gần như cả một  đời người. Ông lập gia đình, sinh con rồi con cái lại tiếp tục lớn lên  và lập gia đình ven kênh rạch.
 Đó cũng là hoàn cảnh chung của những người dân nghèo ven rạch Ụ Cây,  Q.8. Những thế hệ kế tiếp nhau đã ra đời với cuộc sống ở xóm nước đen  như thế.
  
                           |   Những đứa trẻ ở rạch Ụ Cây đã có điều kiện lớn lên và học tập tốt hơn tại nơi ở mới - Ảnh: Nguyên Mi | 
      
  
Thế nhưng, giờ đây, bé Gia Huy, thế hệ thứ 3 của gia đình ông Út  không phải biết "mùi kênh rạch". Cháu nội ông là công dân "nhí" đầu  tiên chào đời tại khu chung cư Tân Mỹ.
 Căn hộ chỉ vỏn vẹn 36m
2 được sắp xếp ngăn nắp, thoáng đãng  cho 5 người ở (vợ chồng ông Út, vợ chồng cậu con trai và cháu nội). Tuy  diện tích hơi nhỏ nhưng: “Khác với ông bà, cha mẹ, cháu nội tui giờ  không phải giật mình mỗi khi trời mưa lớn, không phải bị gián bò, chuột  cắn. Nó cũng không phải hít thở không khí hôi ẩm của dòng nước đen nữa”,  chú Út tâm sự.
 Đã được tái định cư về khu chung cư Tân Mỹ nhưng ngày ngày, chị Phùng  Ngọc Tuyết đều đạp xe gần chục cây số để đưa con đi học tại Q.8. Tuy  vậy, với chị Tuyết, vất vả thì vất vả thật nhưng bé Tâm, con chị, có thể  có một góc học tập cho mình, khô thoáng, yên tĩnh.
  
                           |  Một lớp nhà lụp xụp ven rạch Ụ Cây đã được giải tỏa - Ảnh: Nguyên Mi | 
      
  
Còn với chị Bình thì điều mừng nhất là khi về đây là con mình sẽ  thoát khỏi vòng luẩn quẩn, bế tắc. Chị không phải vừa lo lắng mưu sinh  nuôi cha mẹ già và cậu con trai đang học lớp 4, vừa phải nơm nớp lo con  lớn lên trong môi trường xung quanh là đủ thành phần phức tạp, hút chích  có thể bị kéo vào lúc nào không hay.
 Vẫn là những người lao động nghèo, chú Út ngày ngày vẫn chạy xe ôm  kiếm sống, chị Bình thì nhận làm hàng mã,… cuộc sống mưu sinh vẫn còn  nhiều vất vả mỗi ngày. Nhưng với họ, có được ngôi nhà tươm tất là niềm  hạnh phúc trong mơ đã thành hiện thực.
 “Hồi ở nhà sàn tạm bợ trên kênh rạch, đi đường thấy người ta ở nhà  tường cứ ước mơ không biết khi nào mình có nhà ở được như vậy. Ngày bốc  thăm, nhận nhà tui còn không ngờ được lên đây ở… Một năm qua, cứ như  mơ”, chị Bình cho hay.
  
                           |   Chung cư Tân Mỹ (Q.7, TP.HCM) là nơi tái định cư cho người dân - Ảnh: Tuấn Long | 
      
  
Con rạch Ụ Cây chạy song song đường Võ Văn Kiệt đang được khơi dòng.  Màu nước đen, đặc sệt và mùi hôi thối cũng dần giảm đi. Cùng với sự phát  triển của TP.HCM qua hơn 30 năm sau ngày giải phóng, hàng chục xóm nhỏ  ven kênh cũng đang dần đổi thay...
 
Nguyên Mi, thanhnien.com.vn