Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết định điều động Vệ binh Quốc gia và thủy quân lục chiến để xử lý biểu tình ở Los Angeles, 'thành phố trú ẩn' của người nhập cư, mà không có đề xuất hay chấp thuận từ Thống đốc California Gavin Newsom đang gây ra những tranh cãi trong nội bộ Mỹ.
Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth hôm 10/6 đã nói với các nhà lập pháp Mỹ rằng ông và Tổng thống Donald Trump có quyền điều động Vệ binh Quốc gia và quân đội đang tại ngũ đến bất cứ đâu trên cả nước để đảm bảo rằng các đặc vụ của Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) có thể thực thi luật pháp thuận lợi. Lời khẳng định của ông Hegseth nếu được thực hiện được cho là sẽ mở ra cánh cửa cho một cuộc đụng độ lịch sử giữa Tổng thống Trump và các thống đốc đảng Dân chủ.
Lực lượng Vệ binh Quốc gia California đứng gác trước Tòa nhà Liên bang Edward R. Roybal ở Los Angeles, ngày 9/6/2025. Ảnh: Reuters.
"Chúng tôi tin rằng ICE - một cơ quan thực thi pháp luật liên bang, có quyền tiến hành các hoạt động an toàn ở bất kỳ tiểu bang nào, trong bất kỳ khu vực tài phán nào trên cả nước", Bộ trưởng Hegseth nói trước tiểu ban Quốc phòng của Hạ viện.
Ông nói thêm: "ICE phải có khả năng hoàn thành nhiệm vụ của mình, cho dù đó là Minneapolis hay Los Angeles".
Phát biểu của ông Hegseth được đưa ra giữa bối cảnh khoảng 4.800 lính Vệ binh Quốc gia và thủy quân lục chiến đang trên đường đến Los Angeles để triển khai trong 60 ngày sau khi những người biểu tình đụng độ với lực lượng thực thi pháp luật, đốt xe và phun sơn lên các tòa nhà.
Tổng thống Donald Trump cũng để ngỏ khả năng triển khai quân đội ở những nơi khác khi ông nói với các phóng viên rằng nếu các cuộc biểu tình nổ ra ở các tiểu bang khác "họ sẽ phải đối mặt với lực lượng tương đương hoặc mạnh hơn".
Ông Trump hôm 10/6 nói rằng thành phố Los Angeles sẽ phải trải qua "rất nhiều cái chết và sự tàn phá" nếu ông không cử Vệ binh đến.
"Nếu chúng ta không tấn công mạnh mẽ vào cuộc biểu tình này, bạn sẽ thấy họ ở khắp cả nước", ông Trump nói về các cuộc biểu tình ở Los Angeles. "Nhưng tôi có thể thông báo với phần còn lại của đất nước rằng khi họ làm điều đó - nếu họ làm điều đó - họ sẽ phải đối mặt với lực lượng ngang bằng hoặc lớn hơn".
Câu hỏi đặt ra với thủy quân lục chiến
Động thái của chính quyền Tổng thống Trump triệu tập quân đội, bao gồm 700 lính thủy đánh bộ, đã bỏ qua sự phản đối của các nhà chức trách tiểu bang và bị các nhà lập pháp Dân chủ và Thống đốc California Gavin Newsom chỉ trích gay gắt. Ông Newsom gọi việc triển khai này là kích động và cảnh báo rằng nó sẽ chỉ làm gia tăng căng thẳng.
Tại phiên điều trần hôm qua (10/6), Hạ nghị sĩ Betty McCollum của Minnesota, đảng viên đảng Dân chủ đã gọi quyết định này là "quá sớm" và "hoàn toàn leo thang".
"Quân đội đang tại ngũ hoàn toàn không có vai trò gì trong việc thực thi pháp luật trong nước và họ không được đào tạo cho những nhiệm vụ đó. Tôi yêu cầu ngài, ngài bộ trưởng, và tôi yêu cầu tổng thống, hãy tuân thủ luật pháp", bà nói.
Quan chức cấp cao phụ trách ngân sách của Lầu Năm Góc, ông Bryn Woollacott MacDonnell ước tính việc triển khai sẽ tốn 134 triệu USD và cho biết số tiền này sẽ được rút từ các tài khoản hoạt động và bảo trì hiện có.
Chính quyền Tổng thống Trump cho biết quân đội đang được sử dụng theo thẩm quyền pháp lý được gọi là Tu chính án thứ 10 trong hiến pháp Mỹ, cho phép tổng thống triển khai lực lượng quân sự để bảo vệ các tòa nhà và nhân viên liên bang trong trường hợp "nổi loạn hoặc nguy cơ nổi loạn chống lại thẩm quyền của Chính phủ Mỹ" hoặc khi "Tổng thống không thể cùng với lực lượng chính quy thực thi luật pháp của Mỹ".
Các quan chức Mỹ cho biết "quy tắc về vũ lực" cho một hoạt động như vậy sẽ hạn chế quân đội tuần tra đường phố hoặc giúp lực lượng thực thi pháp luật bắt giữ những người biểu tình. Quân đội sẽ mang theo súng và đạn dược riêng biệt chỉ để sử dụng trong trường hợp tự vệ và bảo vệ tài sản liên bang.
Nhưng các chuyên gia cho biết các quy tắc bảo vệ các tòa nhà và nhân viên liên bang có thể trở nên mơ hồ nếu các quân nhân được yêu cầu bảo vệ nhân viên ICE trong một cuộc đột kích xử lý vấn đề nhập cư hoặc nếu người biểu tình tấn công các tòa nhà.
Rachel VanLandingham, giáo sư tại Southwestern Law School ở Los Angeles và là cựu cố vấn pháp lý trưởng của Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ, cho biết bà nghi ngờ rằng thủy quân lục chiến vốn được đào tạo để chiến đấu và giành chiến thắng trong các cuộc chiến tranh ở nước ngoài có thể được đào tạo đầy đủ để giám sát người Mỹ.
"Bảo vệ có nghĩa là bạn bảo vệ bằng cách sử dụng vũ lực. Vậy, chúng ta đang sử dụng loại vũ lực nào? Họ được đào tạo để sử dụng loại vũ lực nào?", bà VanLandingham nói với chương trình podcast "Start Here" của ABC.
"Bạn chiến đấu giống như bạn được đào tạo" và "họ chưa bao giờ được đào tạo để làm việc với Vệ binh Quốc gia với tư cách này", bà nói thêm.
Chỉ huy lực lượng thủy quân lục chiến, Tướng Eric Smith cho biết, 700 lính thủy đánh bộ đã được đào tạo về kiểm soát đám đông như một phần trong các giao thức đào tạo hàng năm tiêu chuẩn của họ. Ông lưu ý rằng thủy quân lục chiến được trang bị khiên và dùi cui.
"Tôi cho rằng tất cả thủy quân lục chiến đều được đào tạo về kiểm soát đám đông, tăng cường cho đại sứ quán... Vì vậy, đây là một phần trong quá trình đào tạo của họ", ông Smith nói với Ủy ban Quân vụ Thượng viện.
Hiện vẫn còn lo ngại là liệu Tổng thống Trump có cân nhắc có thêm hành động cứng rắn bằng cách viện dẫn Đạo luật Chống nổi loạn hay không. Đạo luật Nổi dậy (Insurrection Act) năm 1807 cho phép tổng thống sử dụng quân đội nếu có bạo loạn hoặc chống đối khiến việc thực thi luật liên bang trở nên "bất khả thi". Dù vậy, ông Trump vẫn chưa chính thức viện dẫn đạo luật này.
Bất chấp sự phản đối từ giới chức địa phương và tiểu bang, ông Trump bảo vệ quyết định này, cho rằng lực lượng quân sự là cần thiết để kiểm soát tình hình, khẳng định lực lượng Vệ binh sẽ ở lại thành phố “cho đến khi không còn nguy hiểm”.
