Ủ da thối: Phía sau vẻ sành điệu của đồ da thật

Nghề ướp da trâu, bò xuất khẩu sang Trung Quốc để làm thuộc da là nghề làm giàu cho nhiều hộ ở ven Hà Nội. Ít ai biết đằng sau những túi xách, thắt lưng da hào nhoáng, bóng bẩy là công đoạn xử lý thủ công rất ghê tay.

Toàn xã Hòa Bình có gần 20 hộ chuyên làm nghề ướp da trâu, bò và theo ước tính mỗi tháng cả xã xuất khẩu vài chục tấn da muối, doanh thu nhiều tỷ đồng, tạo công ăn việc làm cho cả trăm lao động trong xã với mức thu nhập trung bình 200 ngàn đồng/ngày.

Vào hộ gia đình ông bà L, trò chuyện chúng tôi được biết gia đình làm nghề cũng hơn 20 năm nay. Bà chủ cùng con trai đang ướp da trong căn xưởng nhỏ chừng hơn 100m2, bốc mùi hắc hắc, thum thủm, cùng với 2 – 3 dãy lớp da trâu, bò đã xếp cao quá đầu gối, đang ủ muối được vài ba hôm nay.

Theo quan sát của PV Infonet, dưới nền gạch nước muối chảy mặn với phần thịt thối không dính muối đang phân hủy hòa lẫn với nước chảy từ hàng tấn da trâu bò tươi vừa đưa từ lò mổ về chảy loang khắp xưởng. Nước này chảy theo cống thoát nước đưa thẳng ra hệ thống tiêu nước của làng.

Phía trước cửa nhà ông L, một ô tô tải đủ các loại da trâu, bò, lợn tươi… cùng lũ ruồi nhặng bay vo ve, tiết động vật lênh láng… khiến chúng tôi không khỏi kinh hãi… Nhìn bàn tay của bà L cùng con trai đưa từng bộ da xếp thành hàng vào và phủ lớp muối mặn lên chúng tôi mới thấy được vất vả và nguy cơ tiềm ẩn dịch bệnh cao của người làm nghề.

Da trâu,bò được người dân lấy từ các lò mổ về ướp

Bà L cho biết, gia đình chuyên đi thu gom da trâu, bò tươi từ các lò mổ khắp nơi… sau về ướp muối, cứ mỗi bộ da phải ướp từ 3 -5kg muối phủ lên, từng lớp từng lớp như vậy xếp chồng đến vài chục bộ da... Quy trình ướp từ 2 -3 ngày, sau đó lại đảo đi đảo lại, cho đỡ… bốc mùi thối. Sau khoảng 10 ngày sau thì thương lái Trung Quốc đến thu mua. Mỗi tấn da ướp gia đình ông bà lãi khoảng 2 -3 triệu đồng…

Chứng kiến cảnh bà L đi ủng dẫm lên từng tảng da trâu, bò để rắc muối, ruồi nhặng bay vo ve, không khỏi lo ngại liệu nơi đây có tiềm ẩn nguy cơ lây lan dịch bệnh từ gia súc sang người?

Tìm đến cơ sở nhà anh Nguyễn Văn Thông, chúng tôi chứng kiến xưởng nhà anh khá quy mô, diện tích để 500 – 700m2, có thể ủ ướp vài chục tấn da, trâu bò một lúc. Vừa bước chân vào cổng, chúng tôi cũng ngửi thấy mùi hắc hắc, hôi thối từ da trâu bò, thậm chí cả mùi thối nồng nặc… cùng với nước bẩn rỉ ra từ những đống da trâu, bò đang ủ. Quan sát kỹ còn thấy cả những con dòi trắng bò lổm ngổm, khiến chúng tôi không khỏi kinh hãi…

Khi PV hỏi, làm nghề này anh có không sợ dịch bệnh truyền nhiễm từ gia súc hay không, anh Nguyễn Văn Thông trả lời "tôi làm bao năm nay có sao đâu! Mới cả phần lớn các cơ sở giết mổ đều có kiểm dịch cẩn thận, nên hầu như không có dịch bệnh? Anh xem, hàng chục công nhân tôi thuê đó, họ vẫn khỏe mạnh như thường…". Nói rồi, anh Thông chỉ tay ra chiếc xe ô tô với hàng chục công nhân làm thuê đang nhập hàng chục tấn da trâu bò.

Tuy nhiên, theo quan sát của PV, hầu hết công nhân làm nghề ở đây không thấy dụng cụ bảo hộ lao động nào mà tay không, không khẩu trang… vô tư tiếp xúc với da trâu, bò tươi, thối… nên nguy cơ tiềm ẩn nhiễm dịch bệnh từ động vật đã giết mổ rất cao.

Bốc hàng tấn da về ngâm ủ

Bên cạnh đó, những đống nước thải mặn chát chảy xuống cống rãnh, nhiều thửa ruộng, hệ thống nước ngầm sinh hoạt của người dân nơi đây đang đứng trước nguy cơ bị xâm mặn…

Ông Vũ Văn Đang – Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Bình cho biết, nghề ướp da trâu, bò, lợn… giải quyết được bài toán phát triển kinh tế, nhiều gia đình giàu lên nhanh chóng. Hậu quả từ nghề là môi trường ô nhiễm thì không thể tránh khỏi, tuy nhiên còn đỡ hôi thối hơn nghề chế biến xương động vật… Ông Đang quả quyết.

Do làm nghề này, nhiều thửa ruộng ven làng không thể trồng lúa vì quá mặn. Đề cập đến nguy cơ xã thành ổ dịch của các loại gia súc, ông Đang còn cho biết, mấy năm gần đây, địa bàn xã là điểm được Trạm Thú y huyện Thường Tín quan tâm thường xuyên cung cấp thuốc sát trùng để tránh lây lan dịch bệnh... Hiện nay, hầu hết các xưởng sản xuất xen lẫn khu dân cư, người dân vẫn chịu cảnh ô nhiễm, đang là bài toán chưa lời giải ở làng nghề. Nên biện pháp duy nhất hiện nay, xã tuyên truyền tới các hộ dân ý thức bảo vệ môi trường.

UBND xã đã có chủ trương xây dựng điểm công nghiệp làng nghề quy mô khoảng 6ha, liên quan đến khoảng 200 hộ dân để tập trung các hộ làm nghề ra xa khu dân cư, tránh ô nhiễm, lây lan dịch bệnh. Tuy nhiên, khó khăn của UBND xã là quá trình vận động người dân giao đất để xây dựng dự án, nhưng hầu hết người dân không đồng tình… nên chính quyền còn khá bế tắc trong quy trình xử lý, hạn chế ô nhiễm môi trường lâu dài.

Hình ảnh làm nghề:

Những đống da trâu bò vừa nhập về, ruồi nhặng bu đầy

Da được ủ 10 ngày rồi bán cho thương lái Trung Quốc

Cơ sở ủ da trâu bò lúc nào cũng ẩm ướt, bốc mùi hôi thối

Nguyễn Hiếu
Infonet

Kinh khủng quá