Phương án của ông Zelensky nhằm chấm dứt xung đột Nga - Ukraine

[Romano]

Sau khi hứng chịu tổn thất tinh thần và vật chất từ trận khẩu chiến dữ dội với ông Trump tại Nhà Trắng, Tổng thống Ukraine Zelensky bất ngờ tung ra sáng kiến mới nhằm cứu vãn tình thế, với nội dung hướng tới một thỏa thuận hòa bình.
Sáng kiến mới của Tổng thống Zelensky
Đăng tải lên mạng xã hội X hôm 4/3/2025, Tổng thống Ukraine Zelensky cho biết ông sẵn sàng phóng thích tù binh Nga, ngừng các cuộc tập kích tầm xa bằng UAV và tên lửa vào các mục tiêu Nga, đồng thời tuyên bố đình chiến trên biển ngay lập tức. Ông cho rằng những bước đi này có thể giúp thiết lập hành lang tới hòa bình.

Tổng thống Zelensky gợi ý một quá trình gồm nhiều giai đoạn, tương tự ý tưởng do chính quyền Pháp nêu, với khả năng khởi động ngay lập tức.Ông Zelensky viết: Giai đoạn đầu tiên, hai bên phóng thích tù binh và đình chiến trên bầu trời - cấm tập kích tên lửa, UAV tầm xa và bom vào cơ sở hạ tầng năng lượng, dân sự của nhau; đình chiến lập tức trên biển. Sau đó tiến thật nhanh qua những giai đoạn kế tiếp, làm việc với phía Mỹ để nhất trí về một thỏa thuận cuối cùng.

Đáng lưu ý, Tổng thống Zelensky gắn thêm điều kiện: Chỉ có hòa bình “nếu Nga cũng làm tương tự”.

Ông Zelensky tỏ ra thận trọng trong tuyên bố của mình. Nhận thức rõ Tổng thống Mỹ Trump muốn nhanh chóng đạt được một thỏa thuận, ông Zelensky tuyên bố Ukraine “sẵn sàng nỗ lực mau chóng để chấm dứt chiến tranh”.

Tổng thống Zelensky viết thêm: “Ukraine sẵn sàng đến bàn đàm phán càng sớm càng tốt, để mang nền hòa bình dài lâu lại gần hơn. Tôi và đội ngũ của tôi sẵn sàng làm việc dưới sự lãnh đạo mạnh mẽ của Tổng thống Trump để có được một nền hòa bình lâu dài”.

Nhà lãnh đạo Zelensky tuyên bố: “Về thỏa thuận khoáng sản và an ninh, Ukraine sẵn sàng ký bất cứ lúc nào theo bất cứ định dạng nào thuận tiện. Chúng tôi xem thỏa thuận này là một bước tiến tới an ninh lớn hơn và các bảo đảm an ninh chắc chắn hơn”.

Thủ tướng Ukraine, Denys Shmyhal, cũng cho biết chính phủ của ông sẽ làm mọi thứ để duy trì quan hệ ngoại giao với Mỹ, đồng thời sẵn sàng ký một hiệp định cho phép Mỹ có quyền tiếp cận đặc biệt đối với tài nguyên thiên nhiên của Ukraine. Ông nói: “Chúng tôi sẵn sàng bắt đầu việc hợp tác này bất cứ lúc nào”.

Những tuyên bố trên của Tổng thống Ukraine Zelensky được đưa ra trong bối cảnh Kiev đánh giá tác động về chính trị và quân sự từ việc chính quyền Trump hôm 3/3 quyết định ngừng viện trợ quân sự cho Ukraine. Giới chức quân sự Ukraine đong đếm xem liệu kho vũ khí của Ukraine sẽ đủ dùng trong bao lâu trước khi tình hình trên chiến trường xấu đi một cách nghiêm trọng.

Trong đăng tải của mình, Tổng thống Zelensky cũng không tiếc lời ca ngợi sự ủng hộ của người Mỹ: “Chúng tôi thực sự đánh giá cao nỗ lực lớn của Mỹ trong việc giúp Ukraine duy trì chủ quyền và độc lập”. Ông Zelensky nhận xét rằng việc Tổng thống Mỹ Trump trước đây cung cấp cho Ukraine tên lửa chống tăng Javelin đã tạo ra bước ngoặt lớn cho Ukraine. Ông viết: “Chúng tôi biết ơn về điều đó”.

Kiev “đá bóng” sang phần sân của Moscow?
Đề xuất của Tổng thống Zelensky dường như nhằm chuyển gánh nặng chấm dứt xưng đột vũ trang sang vai Nga. Trong khi đó, Nhà Trắng trước đó tuyên bố rằng nhà lãnh đạo Ukraine mới là trở ngại chính cho hòa bình.

Hiện chưa có phản ứng từ điện Kremlin về đề xuất của ông Zelensky.

Mặc dù chiến sự diễn ra khốc liệt, Tổng thống Nga Putin trước đây vẫn bày tỏ sẵn lòng đạt được thỏa thuận riêng với Ukraine. Hai nước đã thực hiện vô số cuộc trao đổi tù bình. Theo kế hoạch, Nga và Ukraine tham gia đàm phán tại Qatar vào tháng 8/2024 về việc ngừng tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng của nhau. Nhưng Moscow đã rút khỏi cuộc đàm phán này sau khi Ukraine đột kích vào tỉnh Kursk của Nga.

Tuy nhiên, trong những tuần gần đây, ông Putin không có biểu hiện nào về việc sẵn lòng giảm leo thang xung đột vũ trang Nga - Ukraine trước khi giành thêm các nhượng bộ lớn từ phương Tây và Ukraine, như loại trừ được khả năng Ukraine gia nhập NATO, giảm ảnh hưởng của khối quân sự này ở châu Âu, giới hạn quy mô quân đội Ukraine và trao cho Nga quyền tạo ảnh hưởng với nền chính trị Ukraine.

Một số nhà phân tích quân sự Ukraine và phương Tây cho rằng động thái ngưng viện trợ từ phía Mỹ sẽ mang lại cho Nga nhiều lợi thế để tiếp tục cuộc chiến vì ông Trump không đồng thời gây áp lực lên phía Nga phải dừng xung đột.

Malcolm Chalmers - Phó Tổng giám đốc Viện Liên quân chủng Hoàng gia tại London, cho biết: “Không có bằng chứng Nga sẵn sàng chấp nhận một thỏa thuận”. Theo ông, quyết định của Mỹ về tạm ngưng viện trợ quân sự cho Ukraine sẽ chỉ khuyến khích Tổng thống Nga Putin đòi hỏi thêm, bao gồm yêu cầu về phi quân sự hóa và trung lập hóa Ukraine.Nội dung ngưng viện trợ của Mỹ lần này bao gồm ngừng cung cấp cho Ukraine tên lửa đánh chặn thuộc các hệ thống phòng không Patriot và NASAMS.

Một cựu quan chức trong chính quyền Tổng thống Mỹ Biden cho biết Ukraine có đủ đạn dược chính cho chiến đấu đến mùa hè năm 2025 này.

Quốc hội Ukraine đã tổ chức họp khẩn vào ngày 4/3 để đánh giá tác động từ áp lực mới nhất của chính quyền Trump.

Ông Zelensky không bình luận trực tiếp về việc Mỹ ngưng viện trợ nhưng ông đã triệu tập các quan chức cấp cao quân sự và dân sự để thảo luận “những vấn đề đặc biệt liên quan đến sự kiên cường của dân tộc chúng ta”.

Trong khi đó, trên đường phố cũng như trong các sảnh của trụ sở chính quyền Ukraine hôm 4/3, có nhiều ý kiến thể hiện sự buồn chán, mất niềm tin trước việc Mỹ ngưng viện trợ cho Ukraine, thậm chí có ý kiến coi đây như một sự phản bội.