Bước nhẩy vọt của chủ nghĩa gia đình trị ở Trung Quốc

THƯỢNG HẢi - Trường quay phim DreamWorks Animation ở Hollywood vừa báo tin đã đặt được chân vào nền điện ảnh Trung Quốc trước nay vẫn nổi tiếng là kín cổng cao tường: một hợp đồng trị giá 330 triệu đô USD$ đã được ký để thành lập ở Thượng Hải một trường quay phim có thể một ngày kia cạnh tranh với những xưởng phim ở Californi, nơi sản xuất những phim ăn khách như Kung Fu Panda và Những kẻ bất diệt.

Điều mà DreamWork không nói rõ là một trong những đối tác Trung Quốc và là người quan trọng nhất lại chính là Giang Miên Hành, 61 tuổi, con của Giang Trạch Dân, cựu chủ tịch Trung Quốc.

Các nhà phân tích giảng giải đó là phương cách ĐCSTQ chia nhau chiến lợi phẩm: ĐCSTQ cho phép gia đình những chóp bu khai thác những thành quả của một trong những bước nhẩy vọt kinh tế lớn nhất trong lịch sử. Cũng cùng khi đó, chính quyền sở tại diễn giải vụ Bạc Hy Lai, một lãnh tụ bị hạ bệ nằm trong số 25 nhân vật trong bộ Chính trị, như một trường hợp cá biệt, và Bạc Hy Lai chỉ là một kẻ vô lại đã lợi dụng quyền hành tạo dịp cho thân thuộc mình tích lũy của cải quá chừng quá mức.

Nhưng từ trước đến nay mọi gia đình các quan chức cao cấp đều làm như vậy. Người nào cũng nắm trong tay số của cải kếch xù. Những gia đình này giữ vai trò chính trong các xí nghiệp gắn bó với Nhà nước. Rất nhiều những "hoàng tử kế thừa" đóng vai trung gian cho những xí nghiệp nước ngoài muốn làm "áp phe" ở Trung Quốc. "Khi thấy có thể làm được một cú béo bở là thấy những người này ngồi ngay hàng đầu", Minxin Pei, giáo sư Chính trị chuyên về giới lãnh đạo Trung Quốc đại học Claremont McKenna College Californi, nói như vậy.

Xí nghiệp quốc doanh mà Ôn Vân Tống, con của thủ tướng Ôn Gia Bảo làm giám đốc, đang trở thành hãng thao tác lớn nhất về truyền thông qua vệ tinh Á châu. Người lãnh đạo công ti nắm độc quyền nhà nước về xử dụng scanners cho hệ thống an ninh là Hồ Hải Phong, con của chủ tịch Hồ Cẩm Đào. Năm 2006, qua sự trung gian của Phong Thiếu Đông, con rể Ngô Bang Quốc, nhân vật số 2 của Đảng, Merrill Lynch đã ký với ICBC, một ngân hàng quốc doanh khổng lồ, một hợp đồng về tổ chức đầu vào của chứng khoán, trị giá 22 tỉ đô la. Sự cướp đoạt chỗ làm ăn có hệ thống như vậy, đặt sự chính đáng của đảng Cộng sản trước một rủi ro: nhiều nhà phân tích cho rằng đẳng cấp đại gia, còn được gọi là giới "quí tộc đỏ", càng dính dấp nhiều về áp phe với Nhà nước, càng tạo ra nhiều nguy cơ sẽ có phản ứng chống lại giới này.

Nhưng cũng có nhiều xí nghiệp bất chấp và còn cho có những ưu điểm hơn những đối thủ của mình khi công khai tuyên bố có nhiều mối quan hệ với những thành phần chính trị nằm trên thượng đỉnh: Xí nghiệp quần áo thể thao Xidelong thông báo cho những người muốn bỏ vốn vào xí nghiệp, là con trai của Ôn Gia Bảo là một trong những cổ phần viên. "Có quá nhiều đối tác đến từ gia đình những người cầm quyền. Chỉ cần những người này có phần trong bản giao kèo là mọi việc đều hợp lệ", một chuyên viên tài chính quen làm
việc với giới thân cận những quan chức chóp bu nói như vậy.

Đảng Cộng sản đã nhiều lần làm lại hiến chương về đạo đức và tăng cường những điều lệ về cấm phổ biến những tin tức liên quan đến tài chính. Nhưng mọi báo cáo về chuyện đó đều được giữ bí mật, và khó mà
những biện pháp mạnh mẽ về những vấn đề này được thực thi. Từ 20 năm nay, chính trị và kinh doanh đã quá gắn kết với nhau và một chủ nghĩa tư bản gọi là tư bản đồng lõa đã được Đảng kiến tạo. "Họ không muốn mọi người biết vì như vậy sẽ xẩy ra một tsunami", Roderick MacFarquhar, chuyên viên về Trung Quốc ở Harvard khẳng định như vậy. Điều đáng sợ là nạn con ông cháu cha chiếm giữ những đặc quyền, đang trị vì ở tầng lớp cao nhất của Nhà nước đang có nhiều triển vọng lan truyền xuống mọi cấp bậc khác.

"Tới một hồi người ta nhận thấy có quá nhiều "các vị hoàng tử kế thừa", Victor Shih, chuyên viên về Trung Quốc ở đại học Northwestern, gần Chicago phát biểu như vậy. Giữa những con cháu của những người lãnh đạo ngày nay, con cháu của những người tiền nhiệm, con cháu những người nắm quyền ở trung ương, ở địa phương, con cháu các sĩ quan trong quân đội, trong công an... tổng cộng có thể lên đến mấy trăm ngàn người. Tất cả đều lợi dụng những mối quan hệ để kiếm tiền. Các lãnh đạo ở thượng đỉnh luôn luôn la hét những người cầm quyền phía dưới là quá tham lam chiếm đoạt của công. Nhưng các vị này giấu nhẹm những chuyện tày trời chỉ bị phanh phui bởi báo chí nước ngoài - lấy thí dụ một chuyện như Tăng Vệ, con của cựu phó chủ tịch Tăng Khánh Hồng, mua một căn nhà giá 32 triệu đô la ở Sydney - truyền thông tiếng Trung đều giả ngơ không biết và những tin tức về chuyện này đều bị ban kiểm duyệt ngăn chặn trên Internet.

Đa số những nhân vật cao cấp bị buộc tội tham nhũng rút cục cũng bị thất sủng. Xuân vừa rồi, Bạc Hy Lai bị rớt là vì người sếp công an thành phố Trùng Khánh đã khai với các nhà ngoại giao Mỹ là Cốc Khai Lai, vợ của nhân vật chính trị này đã sai ông ta ám sát Neil Heywood, một nhà kinh doanh người Anh. Những bằng chứng xác nhận những người bà con của Bạc Hy Lai đã cất giấu ít nhất là 160 triệu đô la của chìm của nổi, được bộc lộ, và các nhà chức trách đang tiếp tục tìm kiếm xem có nhiều của cải khác vẫn còn được cất giấu ở nước ngoài hay không.

Phản ứng của thủ tướng Ôn Gia Bảo là ra lệnh tăng cường việc trấn áp tham nhũng. Trên Nhân dân Nhật báo, cơ quan chính thức của đảng Cộng sản, có những bài tố cáo những người dân tham lam tiền của đang tuồn của cải bất chính ra nước ngoài.

Nhưng các nhà đại tư bản Trung Quốc vẫn được kín đáo tiếp đãi trong gia đình những lãnh đạo cao cấp qua sự trung gian của những đối tác bí mật. "Con trai, con gái, vợ, họ hàng thân thuộc là những người đứng làm trung gian hay hùn hạp vốn trong những chương trình xây dựng, trong những hợp đồng cần có sự ưng thuận hay cần có sự hỗ trợ của chính phủ", những người tham dự vào những cuộc giao dịch quả quyết như vậy.

Gần đây, con các nhân vật chính trị không màng đến những vai trò trung gian nữa mà dòm ngó những ngành tài chính cao cấp, đặc biệt là ngành Vốn kinh doanh tư bản. Ngành này có nhiều triển vọng kiếm được nhiều lợi nhuận hơn, đã làm lu mờ những vai trò đứng làm trung gian cho những thị trường công cộng hay những chức vụ như giám đốc một xí nghiệp độc quyền quốc gia:

Jeffrey Tăng, con của Tăng Bái An, cựu ủy viên bộ Chính trị là quản lý Kaisin Investments, một hãng đầu tư được hai ngân hàng Nhà nước lập ra, China development Bank và Citic Capital.

Lưu Lạc Phi, con của Lưu Vân Sơn, một ủy viên khác của bộ Chính trị, là một trong những quản trị viên của Citic Private Equity Fund, một quĩ lớn dưới sự quản trị của nhà nước.

Năm vừa rồi, Alvin Giang, cháu của Giang Trạch Dân đã nhúng tay vào sự thành lập Quĩ Boyu Capital. Vốn của quĩ này sẽ lên đến ít nhất là một tỷ đô la.

Gần đây nhất, đảng Cộng sản hứa hẹn sẽ cải tổ giới truyền thông và lãnh vực văn hóa quốc gia. Những thân thích của giới cầm quyền cao cấp sẽ là những người đầu tiên chạy vội giành giật chỗ cho mình trong lãnh vực mới này:

Tháng Hai vừa rồi, tin báo về thỏa hiệp giữa DreamWorks và ba đối tác Trung Quốc trong đó có Shanghai Alliance Investment đã được tính toán để trùng hợp với cuộc viếng thăm rất được mong đợi của Tập Cận Bình, phó chủ tịch và có thể sẽ là chủ tịch nước. Thông cáo ỉm đi chuyện một phần Shanghai Alliance ở dưới quyền kiểm soát của ông Giang, con của cựu chủ tịch Giang Trạch Dân.

Tăng Khánh Hoài, em của Tăng Khánh Hồng, cựu phó chủ tịch nước, cũng có chân trong kỹ nghệ điện ảnh. Ông này đã làm tham vấn cho bộ phim anh hùng tính The Founding of the Party. Phim này chúng minh sự quá gần gũi giữa thế giới áp phe và chính trị. Phim được chiếu trên gần 90000 màn ảnh khắp cả nước. Các văn phòng chính phủ và những trường học nhận được lệnh phải mua xỉ vé số lớn và giới truyền thông bị cấm không được đưa ra những phê phán về phim. Kết quả là cuốn phim này đã đem lại nhiều lợi nhuận nhất trong năm 2011. Các nhà nghiên cứu đều công nhận điện ảnh là sân chơi mới của các "hoàng tử kế thừa". Tăng Tiểu Anh, giám đốc Trung tâm phát triển chính trị đại học Thanh Hoa giảng giải: "Trong nhiều trường hợp, các quan chức của bộ Tuyên truyền khuyến khích các con cháu họ cứ làm phim đi, trước sau gì phim cũng sẽ được sự tán đồng của bộ".

Ziao Xiao, nhà kinh tế học đại học Khoa học và Kỹ thuật Bắc Kinh còn nói thêm: "ai cũng thấy bọn này đều kiếm được những chỗ làm ăn béo bở>".

Nguồn: Danluan