Mẫu xe thảm họa khiến Ford thua trong vụ kiện thiên niên kỷ. Chỉ v́ tiếc 10 USD thiết kế lại b́nh xăng, Ford mất 128 triệu USD bồi thường vụ kiện tai nạn xe hơi, phải thu hồi 1,5 triệu sản phẩm.
Tháng 11/1971, vợ chồng Lilly Gray mua chiếc hatchback Pinto 1972 mới do Ford sản xuất vào tháng 10/1971. Trong vài tháng đầu, họ đă phải trả lại xe cho đại lư để sửa chữa một số lần. Các vấn đề bao gồm tiêu thụ quá nhiều xăng và dầu, chuyển hộp số tự động xuống, thiếu công suất và thỉnh thoảng bị khựng lại. Sau đó, nguyên nhân của việc xe chết máy và tiêu hao nhiên liệu quá nhiều mới được xác định do phao chế ḥa khí quá nặng.
Ngày 28/5/1972, bà Gray lái chiếc Pinto chở cậu bé hàng xóm, Richard Grimshaw, 13 tuổi, từ Anaheim đến Barstow. Chiếc xe lúc đó sử dụng 6 tháng và đă đi được khoảng 3.000 km.
Bà lái xe trên cao tốc liên tiểu bang với vận tốc khoảng 90 km/h. Khi đến gần một đoạn đường giao thông tắc nghẽn, bà di chuyển từ làn ngoài sang làn giữa.
Chiếc Pinto lúc này đột nhiên khựng lại. Một chiếc ôtô đi ngay sau lạng lách để vượt nhưng cuối cùng đă lao với vận tốc khoảng 60 km/h. B́nh xăng bị vỡ, chiếc Pinto phát nổ như quả cầu lửa.
Bà Gray và cậu bé Richard đều bị bỏng nghiêm trọng, quần áo bị thiêu rụi hoàn toàn. Bà Gray qua đời vài ngày sau đó.
Một chiếc Ford Pinto. Ảnh: Classic Car
Những năm 1960, thị trường xe hơi Mỹ chứng kiến sự nổi lên của những ḍng xe "made in Japan". Nỗi lo lắng ngày càng rơ nét khi ngày càng nhiều người Mỹ coi việc sở hữu xe Nhật nội địa là biểu tượng mới của đẳng cấp.
Không chịu ngồi yên sau cuộc đua, Ford Motor Company quyết định đối đầu trực diện với "mối đe dọa" từ châu Á.
Năm 1968, Ford quyết định sản xuất Pinto. Được biết đến trong công ty với cái tên "xe của Lee", đặt theo tên chủ tịch Lee Iacocca của Ford. Chiếc Pinto nặng khoảng 900 kg và có giá không quá 2.000 USD.
Với mong muốn chuẩn bị sẵn sàng cho phiên bản mô h́nh năm 1971, Ford đă quyết định rút ngắn thời gian thử nghiệm phác thảo, từ 3 năm rưỡi xuống c̣n 2 năm.
Trước khi sản xuất Pinto, Ford đă thử nghiệm va chạm với nhiều nguyên mẫu khác nhau, một phần để t́m hiểu xem có đáp ứng tiêu chuẩn an toàn do Cục An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia (NHTSA) đề xuất để giảm hỏa hoạn do va chạm giao thông hay không.
Khi đó, tiêu chuẩn yêu cầu tất cả ôtô mới phải chịu được tác động từ phía sau ở tốc độ 50 km/h mà không bị mất nhiên liệu. Tất cả nguyên mẫu thử nghiệm của ḍng Pinto đều thất bại với tiêu chuẩn này.
Năm 1970, Ford đă tự thử nghiệm va chạm với chiếc Pinto và kết quả, b́nh xăng bị vỡ và ṛ rỉ nguy hiểm. Những chiếc Pinto duy nhất vượt qua bài kiểm tra đă được sửa đổi theo một số cách qua loa như, chèn một miếng đệm cao su trong b́nh xăng hoặc một miếng thép giữa b́nh và cản sau.
Do đó, Ford biết rất rơ rằng chiếc Pinto có nguy cơ hỏa hoạn nghiêm trọng khi bị tông từ phía sau, ngay cả khi va chạm ở tốc độ thấp.
Cuộc thử nghiệm an toàn giữa một chiếc Ford Pinto khi va chạm vơi Chevrolet Impala. Video: Tort Museum
Các quan chức Ford phải đối mặt với một quyết định: chạy theo tiến độ sản xuất nhưng có thể gây nguy hiểm cho sự an toàn của người tiêu dùng; hay tŕ hoăn việc sản xuất Pinto bằng cách thiết kế lại b́nh xăng để đảm bảo an toàn hơn.
Lựa chọn thứ hai đồng nghĩa với việc, các ḍng xe ngoại sẽ chiếm ngôi vương ở Mỹ thêm ít nhất 365 ngày nữa. Ford theo con đường thứ nhất. Họ không chỉ đẩy mạnh thiết kế ban đầu mà c̣n hoạch định chiến lược cho Pinto trong sáu năm tiếp theo.
NHTSA năm 1972 ước tính, mỗi một người thiệt mạng trong tai nạn ôtô khiến xă hội thiệt hại khoảng 200.000 USD (khoảng 1,5 triệu USD ngày nay). Trong khi đó, trong báo cáo thiết kế, các kỹ sư của Ford đưa ra nhiều cách khác nhau để làm cho b́nh xăng của Pinto an toàn hơn, cao nhất chỉ tốn 10 USD cho mỗi chiếc. Song các lănh đạo của Ford khi đó có vẻ đă không quá để tâm đến báo cáo này.
Harley Copp‚ một cựu kỹ sư và giám đốc điều hành của Ford phụ trách chương tŕnh thử nghiệm va chạm, sau này đă làm chứng với ṭa rằng cấp quản lư cao nhất của Ford hoàn toàn nhận thức được nguy cơ từ b́nh xăng kém an toàn, nhưng từ chối điều chỉnh v́ lư do chi phí.
"An toàn không phải là một chủ đề phổ biến xung quanh Ford trong những ngày đó. Với chủ tịch Lee, đó là điều cấm kỵ. Ông ấy từng nói: An toàn không bán được giá", kỹ sư này kể. Lời khai của Harley Copp đă được nhiều thành viên khác của Ford và các bằng chứng thiết kế, đánh giá thử nghiệm Pinto chứng thực.
Chuyên gia an toàn ôtô Byron Bloch đánh giá, Ford đă đưa ra quyết định "cực kỳ vô trách nhiệm" khi đặt b́nh xăng ở vị trí vô lư như vậy trong một phần đuôi xe mềm như vậy.
Richard Grimshaw bị bỏng 95% cơ thể sau vụ nổ xe. Cậu mất 4 ngón tay, tai trái và mũi, vật vă trải qua 10 năm ghép da và 60 cuộc phẫu thuật, may mắn sống sót.
Giữa năm 1977, cậu bé Richard khi này đă 19 tuổi cùng những người thừa kế của bà Gray đă kiện Ford Motor Company v́ các lỗi thiếu an toàn của ḍng xe Pinto, đ̣i bồi thường 128 triệu USD.
Luật sư nguyên đơn đă tŕnh bày tất lỗ hổng trong an toàn và triệu tập những nhân chứng đắt giá, các cựu nhân viên của Ford. Về phần ḿnh, Ford phủ nhận mọi cáo buộc.
Công tố viên trong phiên ṭa cũng đọc ra danh sách hơn 40 ḍng xe của châu Âu và Nhật Bản, đang được bán ở Mỹ, có cùng phạm vi trọng lượng và mức giá với Pinto, nhưng được thiết kế b́nh xăng an toàn hơn nhiều. Các chuyên gia cũng chỉ ra, trong 7 năm ra mắt ḍng xe này, 500-900 trường hợp tử vong liên quan đến nó đă được ghi nhận,
Thực tế, đây không phải vụ kiện đầu tiên Ford vướng phải với ḍng Pinto. Từ năm 1971 đến 1978, hơn 100 vụ kiện đă được đưa ra chống lại Ford liên quan đến các sai sót trong thiết kế, dẫn đến cháy thùng nhiên liệu.
Một phụ nữ bên chiếc Ford Pinto của ḿnh và ḍng cảnh báo: "Tránh xa, xe dễ phát
nổ". Ảnh: Car Safety
Sau một phiên ṭa xét xử kéo dài 6 tháng, các phán quyết đă được trả lại có lợi cho các nguyên đơn. Ngày 7/2/1978, bồi thẩm đoàn Ṭa án Tối cao Orange County đă yêu cầu Ford Motor Company bồi thường gần 128 triệu USD cho cậu bé Richard Grimshaw và gia đ́nh bà Lilly Gray, mức bồi thường dân sự lớn nhất lịch sử nước Mỹ tính đến thời điểm đó.
Ford báo cáo lợi nhuận quư IV cùng năm của họ khoảng 380 triệu-395 triệu USD. Nghĩa là, số tiền bồi thường thiệt hại, tương đương lợi nhuận của Ford trong một tháng.
Ford kháng cáo với lập luận rằng số tiền bồi thường quá cao, song ṭa phúc thẩm bác bỏ. "Hành vi quản lư của Ford là đáng trách ở mức độ cực kỳ nghiêm trọng. Nó thể hiện sự coi thường an toàn công cộng một cách có ư thức và nhẫn tâm để tối đa hóa lợi nhuận của công ty. Hành vi thô bạo của Ford đă gây nguy hiểm đến tính mạng của hàng ngh́n người mua Pinto. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại do ṭa sơ thẩm tuyên là hợp lư", bản án phúc thẩm nêu.
Vụ kiện đă gửi một thông điệp đến các nhà sản xuất ôtô rằng nếu họ bỏ qua các quy tắc về an toàn chỉ vài USD, hậu quả có thể nặng nề gấp hàng chục triệu lần.
Năm 1978, sau một cuộc điều tra tai của NHTSA, Ford đă thu hồi toàn bộ 1,5 triệu chiếc Pinto đời 1971-1976. Pinto đă trở thành một nỗi xấu hổ của Ford.
Vụ kiện Ford Pinto được Hiệp hội Luật sư Mỹ công nhận là một trong 10 phiên ṭa dân sự quan trọng nhất trong thiên niên kỷ qua.
VietBF@ sưu tập
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
