Thế giới đă biết tụ tập đông người chính là 'hiệu ứng chùm' để lây lan Covid-19. Nước nào bị COVID-19 tác độn*g mạnh nhất đều có chung đặc điểm là có nhiều cuộc tụ tập tôn giáo, văn hóa, xă hội đông người ở khoả*ng cách gần.

Con phố vắng người ở Gangelt, Đức. Ảnh: Getty Images
Tờ The Guardian (Anh) dẫn lời ông Niki Popper, nhà toán học tại Đại học Kỹ thuật Vienna, Áo: “Sự kiện đông người là cơ hội hoàn hảo cho vir*us v́ mọi người toàn gặp người lạ. Nếu có 100 hay 200 người ở đủ thời gian trong pḥng với một người nhi*ễm vir*us, th́ ví dụ như sẽ có thêm 20 người nhi*ễm vir*us và sau vài ngày ủ bện*h, họ sẽ truyền cho các thàn*h v*iên gia đ́nh, đồng nghiệp, gi*ả sử thêm 10 người nữa. Chỉ trong vài ngày, vir*us có thể nhân lên 200 lần chỉ với một ca nhi*ễm và cứ tiếp tụ*c như thế”.
Tiệc t*ùng, lễ hội
Ngày 15/2, đám đông tập trung tại ṭ*a thị chính Gangelt, một thị trấn nhỏ ở phía Tây nước Đức gần biên giới Hà Lan để tham gia lễ hội. 350 người mặc trang phục đẹp đẽ đan tay vào nhau múa hát, uống rượ*u bi*a rồi đi giao lưu khắp các bàn tiệc.
Virus SARS-CoV-2 xuất hiện trên lănh thổ Đức lần đầu tiên cách đó hai tuần không làm họ bận tâm. Tuy nhiên, giờ đây, con vir*us này là lư do duy nhất khiến lễ hội ở Gangelt thu hú*t sự chú ư của các nhà khoa học toàn thế giới. Bảy người dự lễ hội về sau xé*t ngh*iệm dươ*ng tín*h với vir*us.
Gangelt thuộc khu vực Heinsberg, có 42.000 dân và từ đó tới nay đă có 1.442 ca nhi*ễm SARS-CoV-2 và 43 ca t*ử von*g, nhiều nhất so với các khu vực ở Đức. Báo chí Đức đă gọi Gangelt là “Vũ Hán của Đức”.
Lễ hội truyền thống Mardi Gras bị coi là chất xú*c tác để COVID-19 bùng phát mạnh ở thành phố New Orleans, Mỹ.
Ngày 25/2, toàn thành phố với gần 400.000 dân ḥa vào không khí âm nhạc, hóa trang của lễ hội Carnival.
Theo truyền thống, người dân thành phố New Orleans tụ tập và diễu hành từ nhiều tuần trước đó, khoả*ng 6/1. Nhiều người mở toang cửa nhà đón bạn bè, gia đ́nh, hàng xóm, người lạ để nhảy múa, ôm hôn, ăn uống cùng nhau. Trong lễ Carnival, không có hạn chế xă hội nào.

Người dân tập trung dự lễ hội ở New Orleans ngày 25/2. Ảnh: EPA
Chỉ vài tuần sau, ngày 20/3, Thị trưởng New Orleans ban bố lệnh ở nhà. Hai ngày sau, bang Louisiana ban bố lệnh trên toàn bang, đóng cửa trường học và mọi doanh nghiệp không cần thiết.
Ngày 13/3, New Orleans có ca t*ử von*g đầu tiên. Tới ngày 22/3, bang Louisiana có 873 ca, trong đó 70% đều ở New Orleans. Ngày 1/4, tổng số người chế*t ở bang là 273.
Bà Rebekah Gee, chủ nhiệm khoa dịc*h vụ chăm só*c sức khỏe ở Đại học Bang Louisiana nói: “Lễ Mardi Gras là điều kiện hoàn hảo để vir*us lây lan. Mọi người uống chung cốc, ở chung không gian, tiếp xú*c gần. Giờ đă rơ khi mọi người đều nhi*ễm vir*us”.
Với giới chức y tế vẫn đang t́m cách lần theo và kiềm chế các ca nhi*ễm cá nhân tại giai đoạn này, những người đi dự tiệc t*ùng là thá*ch thứ*c lớn với họ v́ họ sẽ đi hết nơi này tới nơi khá*c, nước này tới nước khá*c, thậm chí châu lụ*c này tới châu lụ*c khá*c.
Ví dụ như ở Australia, ít nhất 30 người đă nhi*ễm vir*us sau khi dự bữa tiệc khiêu vũ đông người ở băi biển Bondi ngày 15/3. Bữa tiệc diễn ra ban đêm trước khi lệnh cấ*m tụ tập trên 500 người có hiệu lực. Khu vực Waverley bao gồm cả Bondi giờ trở thành điểm nón*g COVID-19.
Cầu nguyện, đám tang

Mục s*ư Samuel Peterschmitt (phải) trong một buổi thuyết gi*ảng năm 2015. Ảnh: Getty Images
Trong tuần từ 17 tới 21/2, khoả*ng 2.500 tín đồ tập trung tại nhà thờ Thiên chúa giáo Porte Ouverte ở Alsace, miền Đông nước Pháp để dự sự kiện được mong chờ nhất theo lịch Phúc Âm.
Họ tới từ khắp nơi trên nước Pháp và cả lănh thổ hải ngoại của Pháp để dự tuần lễ cầu nguyện và nhịn ăn thường niên được tổ chức suốt 25 năm qua.
Bà Nathalie Schnoebelen, phát ngôn viên nhà thờ, sau này kể lại: “Trong 5 ngày, các tín đồ chào hỏi nhau, hôn má nhau, nắm tay trong khi cầu nguyện”.
Sự kiện đó cách thời điểm Pháp phong tỏa toàn quốc gần một tháng và không ai nghĩ tới COVID-19. Lúc đó, mới chỉ có một chùm ca bện*h nhỏ tại khu ngh*ỉ dưỡng trượt tuyết Contamines ở dăy núi Alps và phần lớn ca đều liên quan Trung Quốc.
Chỉ sau khi các tín đồ ở Porte Ouverte tỏa đi khắp nơi và một số người xé*t ngh*iệm dươ*ng tín*h với SARS-CoV-2 th́ người ta mới lo ngại.
Trong số người mắc bện*h có mục s*ư chính của nhà thờ, ông Samuel Peterschmitt. Tổng cộng 1*8 người trong gia đ́nh ông đă xé*t ngh*iệm dươ*ng tín*h với vir*us.
Khi chưa biết nhà thờ là ổ vir*us, các tín đồ đă vô t́nh lây vir*us cho người khá*c. Một y tá có mặt tại nhà thờ là nguồn gốc chùm ca bện*h gồm 250 đồng nghiệp tại bện*h việ*n của Đại học Strasbourge
Hai tín đồ ngh*ỉ hưu về nhà tại vùng Ajaccio trên đảo Corsica và ḥn đảo này giờ có ít nhất 263 ca dươ*ng tín*h và 21 ca t*ử von*g.
Khu vực xung quanh nhà thờ là một trong những nơi bị COVID-19 tác độn*g mạnh nhất nước Pháp.
Sự kiện thể thao

Cổ độn*g viên ăn mừng khi đội Atalanta ghi bàn ngày 19/2. Ảnh: Shutterstock
Tại Italy, nơi có số ca t*ử von*g v́ COVID-19 cao nhất thế giới, trận đấu bón*g đ*á trong khuôn khổ gi*ải vô địch giữa đội Atalanta và đội Valencia của Tây Ban Nha ngày 19/2 ở Milan bị coi là “quả bo*m sin*h học”, biến miền Bắc Italy thành tâm dịc*h của cả nước.
Trận đấu đă thu hú*t hàng chục ngh́n người tới cổ vũ. Trong số 40.000 cổ độn*g viên của đội Atalanta, có người nhi*ễm vir*us và lây lan cho người khá*c. Họ bổ nhào nằm đè lên nhau để ăn mừng chiến thắng của đội nhà và mang vir*us về khắp Bergamo. Thị trưởng Bergamo nói: “Xui xẻo là chúng tôi đă không biết điều đó. Không ai biết vir*us đă có ở đó. Không thể tránh khỏi”.
Hiện không thể biết có bao nhiêu ca bện*h trực tiếp liên quan tới trận bón*g đ*á giữa Atalanta và Valencia, nhưng có điều chắc chắn là Bergamo sau đó đă trở thành tâm chấn cuộc khủng hoả*ng COVID-19 ở Bắc Italy. Tổng số người chế*t ở thành phố này tiếp tụ*c tăng lên.
Sau trận đấu lượt đầu tiên ngày 19/2, Valencia thông báo hơn một phần ba số cầu thủ và nhân viên đội bóng dươ*ng tín*h với vir*us SARS-CoV-2. Về đội Atalanta, chỉ có một ca dươ*ng tín*h là cầu thủ nhưng có ít nhất 8 nhân viên câu lạc bộ nhi*ễm vir*us.