“Mổ xẻ” chiều sâu mối quan hệ Trung Quốc-Pakistan

Pakistan, đang đối mặt với cuộc khủng hoảng ngoại giao với Mỹ, đã trở nên thân thiết với đối tác lâu đời Trung Quốc, xem mối quan hệ không hạn chế với Bắc Kinh là một sự thay thế cho Washington.

Ngoại trưởng Pakistan Hina Rabbani Khar (trái) bắt tay người đồng cấp Trung Quốc Dương Khiết Trì trong chuyến thăm Bắc Kinh hồi tháng 8 vừa rồi.

Nhưng Pakistan sẽ thất vọng nếu nước này hi vọng có thể thay thế trợ giúp của Mỹ bằng sự giúp đỡ tương tự từ phía Trung Quốc.

Mặc dù Trung Quốc không hoan nghênh sự hiện diện của Mỹ gần biên giới nước này, nhưng Bắc Kinh muốn sự ổn định ở biên giới phía tây và tin rằng việc Washington đột ngột rút lại sự ủng hộ dành cho Pakistan có thể khiến sự ổn định đó gặp nguy hiểm. Bắc Kinh cũng không muốn làm tổn thương mối quan hệ đang ấm lên với Ấn Độ bằng việc sa lầy trong căng thẳng an ninh tiểu lục địa.

Để duy trì thế cân bằng mong manh đó, Trung Quốc sẽ tiếp tục ủng hộ hợp tác kinh tế với Pakistan nhưng sẽ không vội vàng trong hợp tác quốc phòng. Dù bề ngoài là những nụ cười và các cam kết niềm nở về tình hữu nghị, Trung Quốc vẫn sẽ kín đáo tránh quá thân thiết với Pakistan.

“Tôi nghĩ rằng, họ nhìn những gì đang xảy ra trong mối quan hệ Mỹ-Pakistan hiện tại là lý do để bước đi rất thận trọng”, Andrew Small, một nhà nghiên cứu tại tổ chức nghiên cứu chính sách German Marshall Fund tại Brussels (Bỉ), người chuyên nghiên cứu quan hệ Trung Quốc-Pakistan và thường xuyên tới thăm cả 2 nước này, nhận định.

Mối quan hệ dễ vỡ giữa Pakistan với Mỹ, nhà tài trợ chính, đã biến thành thù oán công khai. Washington cáo buộc ISI, cơ quan tình báo quyền lực của Pakistan, trực tiếp ủng hộ mạng lưới khủng bố Haqqani tại Afghanistan và hỗ trợ vụ tấn công hôm 13/9 nhằm vào sứ mệnh Mỹ tại thủ đô Kabul.

Pakistan đã giận dữ bác bỏ cáo buộc và cảnh báo Mỹ rằng nước này có nguy cơ mất một đồng minh nếu tiếp tục công khai chỉ trích họ về các nhóm phiến quân.

Trong khi đó, như Pakistan vẫn thường làm trong trường hợp xảy ra khủng hoảng, Islamabab đã tăng cường quan hệ với Trung Quốc.

Thủ tướng Pakistan Yusuf Raza Gilani đã tuyên bố Bắc Kinh và Islamabad là “những người bạn thực sự và chúng ta tin tưởng lẫn nhau” sau các cuộc hội đàm với Bộ trưởng Công an Trung Quốc Meng Jianzhu đang ở thăm.

Tổng thống Asif Ali Zardari thì nhấn mạnh hồi tuần trước rằng Pakistan đã có các lực chọn khác trong trường hợp mối quan hệ đang suy giảm với Washington vượt khỏi mức khó thể hàn gắn được, và ca ngợi Trung Quốc vì sự hỗ trợ của nước này “trong việc làm ổn định tình hình”.

Về mặt công khai, ít nhất Trung Quốc đã nỗ lực để trấn an Pakistan.

Đề phòng "làm mếch lòng" Ấn Độ

Hồi tháng 5, chỉ vài tuần sau khi các lực lượng Mỹ tiêu diệt Osama bin Laden trên đất Pakistan, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia bảo đã trấn an người đồng cấp Pakistan đang ở thăm về mối quan hệ lâu đời giữa 2 nước và nói về “những hi sinh to lớn” của Pakistan trong nỗ lực toàn cầu nhằm chống lại chủ nghĩa khủng bố.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã khẳng định lại quan điểm đó một lần nữa hồi tuần trước, nói rằng “Pakistan ở trên tuyến đầu trong cuộc chiến chống khủng bố” và Trung Quốc hi vọng “các quốc gia liên quan tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của mọi quốc gia”.

Nhưng sự trợ giúp của Trung Quốc cũng chỉ có giới hạn

“Mối quan hệ không hạn chế” không có nghĩa là tất cả các hoá đơn của Pakistan sẽ được chúng tôi chi trả”, Zhao Gancheng, giám đốc về nghiên cứu Nam Á tại Viện nghiên cứu quốc tế Thượng Hải, nhận định.

“Trung Quốc không có khả năng đó, cũng như Mỹ hay bất kỳ một quốc gia nào khác. Điều đó phụ thuộc vào chính Pakistan”, ông Zhao nói thêm.

Trung Quốc coi Pakistan là một đối trọng chiến lược quan trọng so với đối thủ lâu đời, Ấn Độ, và là một hàng rào chống lại sự ảnh hưởng của Mỹ trên khắp khu vực. Bắc Kinh còn muốn dùng Pakistan làm cửa ngõ để tiếp cận thế giới Hồi giáo và cần sự trợ giúp của Islamabab để chiến đấu với các phần tử ly khai Hồi giáo tại Tân Cương trên biên giới chung giữa 2 nước.

Trung Quốc là nhà cung cấp chính các vũ khí quân sự cho Pakistan và cũng là một nhà đầu tư quan trọng trong các lĩnh vực như viễn thông, hải cảng và cơ cở hạ tầng.

Nhưng các nhà lãnh đạo Trung Quốc không mong muốn biến "cổ phần" giới hạn đó tại Pakistan thành một dấu ấn đậm nét.

Trong chuyến thăm của ông Meng hồi tuần trước, Trung Quốc đã thúc đẩy quan hệ với Pakistan bằng việc ký các thoả thuận kinh tế và kỹ thuật trị giá 250 triệu USD, văn phòng của Tổng thống Zardari cho hay.

Nhiều thoả thuận của Bắc Kinh với Pakistan có khoản tiền thưởng chiến lược nhằm giúp cân bằng sự ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực.

Trung Quốc đã đầu tư hơn 200 triệu USD nhằm trợ giúp xây dựng cảng biển nước sâu Gwadar tại bờ biển Ảrập của Pakistan, một phần là nhằm mở một hành lang thương mại và năng lượng từ Vùng Vịnh, qua Pakistan tới phía tây Trung Quốc.

Trung Quốc cũng giúp Pakistan xây dựng một nhà máy điện hạt nhân quan trọng tại tổ hợp hạt nhân Chashma ở tỉnh Punjab. Các nhà phân tích cho hay Trung đã đồng ý giúp mở rộng tổ hợp Chashma nhằm đối trọng với một thoả thuận hạt nhân hồi năm 2008 giữa Ấn Độ và Mỹ.

Nhưng Bắc Kinh dường như không "mặn mà" lắm trong lĩnh vực quốc phòng song phương, bất chấp một nguồn tin được đăng tải trên báo chí Pakistan rằng Islamabab đã bí mật vận động cho một thoả thuận như vậy.

Trong mỗi cuộc chiến giữa Pakistan với Ấn Độ, Trung Quốc luôn tỏ ra thận trọng và thường tỏ thái độ trung lập nhất.

Các nhà phân tích cho rằng Trung Quốc không muốn quá nghiêng về tăng cường quan hệ với Pakistan để tránh “làm mếch lòng” Ấn Độ, đất nước mà Trung Quốc có quan hệ kinh tế tốt hơn.

Thương mại 2 chiều song phương với Ấn độ trị giá 65,2 tỷ USD năm 2010, trong khi thương mại song phương với Pakistan chỉ là 8,7 tỷ USD, theo các số liệu của Trung Quốc.

Các chuyên gia còn cho rằng, Bắc Kinh cũng không được hưởng lợi gì từ cuộc tranh cãi giữa Islamabad và Washington.

“Nếu quan hệ Mỹ-Pakistan xấu đi và khu vực rơi vào bất ổn, Trung Quốc sẽ không thể một mình gánh trọng trách và các nước khác trong khu vực sẽ gặp khó khăn trong việc phối hợp để khôi phục lại sự ổn định”, Hu Shisheng, một chuyên gia về Nam Á tại Viện Quan hệ quốc tế đương đại Trung Quốc, nói.

“Mỹ vẫn chịu trách nhiệm về sự ổn định của khu vực này”, ông Hu nói.

An Bình
Theo Reuters