Vì sao Đảo Kharg thành mục tiêu bất khả xâm phạm trong cuộc chiến Iran-Israel?

[Romano]

Khi xung đột bùng phát giữa Iran và Israel sau một loạt các cuộc không kích đáp trả lẫn nhau giữa hai bên, một địa điểm vẫn còn nguyên vẹn: Đảo Kharg – nơi đóng vai trò là cảng xuất khẩu dầu chính của Iran và là trái tim của nền kinh tế nước này.
Quyết định của Israel không tấn công vào tài sản chiến lược chủ chốt này cho thấy sự cân bằng mong manh của khả năng răn đe ở Vịnh Ba Tư.

Tầm quan trọng của Đảo Kharg
Đảo Kharg, nằm ở phía Bắc Vịnh Ba Tư gần Bushehr và gần cửa vào Eo biển Hormuz, đóng vai trò là cảng xuất khẩu dầu mỏ ngoài khơi chính của Iran. Dầu thô từ các mỏ sản xuất chính của Iran được vận chuyển đến Kharg thông qua mạng lưới đường ống rộng lớn. Với chức năng xử lý hơn 90% lượng dầu thô xuất khẩu của Iran, nơi đây được cho là cơ sở hạ tầng quan trọng nhất trong nền kinh tế nước này.Được xây dựng lần đầu tiên vào những năm 1950, đặc biệt sau các cuộc cuộc ném bom dữ dội trong Chiến tranh Iran-Iraq, cảng dầu Kharg có sức chứa cực lớn, lên tới 28 triệu thùng dầu và cơ sở hạ tầng có khả năng tiếp nhận, xử lý VLCC (tàu chở dầu thô rất lớn) và ULCC (tàu chở dầu thô siêu lớn). Nơi đây có thể tiếp nhận 8 đến 9 siêu tàu chở dầu cùng lúc, cung cấp dầu mỏ cho các thị trường trên toàn cầu.

"Đảo Kharg là huyết mạch kinh tế của Iran. Nếu nơi này ngừng hoạt động, doanh thu từ dầu mỏ của Iran sẽ sụp đổ chỉ sau một đêm", một thương nhân dầu mỏ tại Dubai nói với Reuters.

Trong bối cảnh các lệnh trừng phạt quốc tế hạn chế nghiêm trọng khả năng tiếp cận thị trường toàn cầu của Iran, xuất khẩu dầu mỏ vẫn là một trong số ít nguồn ngoại tệ mạnh chính của quốc gia này. Doanh thu từ hoạt động của Kharg đóng góp đáng kể cho ngân sách quốc gia của Iran và hỗ trợ tham vọng địa chính trị của nước này. Vị trí của Kharg gần Eo biển Hormuz – “nút cổ chai” quan trọng nhất thế giới, mang lại cho Iran đòn bẩy chiến lược đáng kể. Khả năng kiểm soát hoặc phá vỡ việc vận chuyển dầu mỏ qua khu vực này khiến Kharg không chỉ là một tài sản kinh tế mà còn là một tài sản địa chính trị.

Trong những năm gần đây, Iran đã cố gắng đa dạng hóa các kênh xuất khẩu của nước này, theo đó sử dụng cảng dầu Jask ở Vịnh Oman - một tuyến xuất khẩu tránh xa Eo biển Hormuz. Ngoài ra, Tehran cũng vận hành một đội tàu chở dầu và tàu lưu trữ nổi giúp duy trì lưu lượng dầu thô dưới tầm ngắm.

Tuy nhiên, không giải pháp thay thế nào trong số này có quy mô hoặc hiệu quả như cảng dầu Kharg. Trên thực tế, tầm quan trọng của nơi đây vẫn không thể thay thế được.

Sự kiềm chế có tính toán của Israel
Trong những tuần gần đây, Israel đã tiến hành nhiều cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Iran, nhắm vào kho nhiên liệu Shahran, nhà máy lọc dầu Shahr Rey và thậm chí cả South Pars - một trong những mỏ khí đốt lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, Đảo Kharg vẫn không bị ảnh hưởng. Đây không phải là điều ngẫu nhiên.

Nếu Israel tấn công trực tiếp vào Đảo Kharg thì điều này sẽ cấu thành chiến thuật gây áp lực tối đa, có nguy cơ gây ra cuộc khủng hoảng năng lượng trong khu vực và trên toàn cầu. Tầm quan trọng của Đảo Kharg được nhân lên do vị trí gần Eo biển Hormuz. Các nhà phân tích cho biết Iran có khả năng sẽ trả đũa bằng cách đe dọa hoặc đóng cửa Eo biển Hormuz, nơi 20% lưu lượng dầu mỏ của thế giới đi qua. Mỹ được cho là đã cảnh báo Israel và các đồng minh khác không được để leo thang xung đột vượt ngoài tầm kiểm soát. Quốc hội Iran được cho là đã thông qua một bước đi như vậy, nhưng Tehran vẫn đang trì hoãn.

Mỹ đã kêu gọi Trung Quốc gây sức ép để Iran không thực hiện động thái đó. Còn các nhà phân tích của JPMorgan cho rằng việc đóng cửa Eo biển Hormuz là điều khó xảy ra và cảnh báo nếu Tehran làm ngược lại, Washington sẽ coi đó là hành động chiến tranh. Một cuộc tấn công vào Kharg gần như chắc chắn sẽ dẫn đến sự gia tăng đột biến về giá dầu toàn cầu. Điều này không chỉ tác động đến Iran và các đối thủ của nước này mà còn ảnh hưởng đến các nền kinh tế trên toàn thế giới, đặc biệt là những nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu năng lượng.

Động thái như vậy có thể làm leo thang xung đột một cách đáng kể, khiến Iran phải trả đũa bằng cách nhắm vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ ở các quốc gia vùng Vịnh lân cận, chẳng hạn như cảng Ras Tanura của Saudi Arabia. Việc khu vực hóa xung đột sẽ thu hút nhiều bên tham gia hơn và có thể leo thang thành một cuộc chiến tranh toàn diện.

Chiến lược của Israel trong giai đoạn xung đột này dường như đã được cân nhắc kỹ lưỡng. Bằng cách tấn công vào cơ sở hạ tầng quan trọng nhưng ít gây khủng hoảng về mặt chính trị, họ có thể làm suy yếu năng lực của Iran mà không khiến các đối tác quốc tế phản ứng dữ dội. Israel nhiều khả năng đã tính đến áp lực ngoại giao quốc tế và hậu quả kinh tế toàn cầu sẽ xảy ra nếu tấn công vào Đảo Kharg.