Chảo lửa Trung Đông leo thang nguy hiểm, các bên liên quan sẽ làm gì tiếp theo?

[Romano]

“Chảo lửa” Trung Đông ngày 22/6 đã chứng kiến bước leo thang nguy hiểm sau khi Mỹ chính thức phát động chiến dịch không kích nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Cộng hòa Hồi giáo Iran, động thái tiềm ẩn những tác động sâu rộng và hệ quả khôn lường đối với hòa bình, an ninh và ổn định của khu vực cũng như thế giới.
Chảo lửa Trung Đông tiếp tục leo thang
Trước áp lực quân sự, Iran vẫn tuyên bố sẽ không ngừng phát triển chương trình hạt nhân mà họ khẳng định là vì mục đích hòa bình và là “ngành công nghiệp quốc gia”. Trong khi đó, Israel đã nâng mức cảnh báo trên toàn quốc, đồng thời đóng cửa hoàn toàn không phận nước này.

Ngay sau vụ tấn công của Mỹ, Phái đoàn thường trực của Cộng hòa Hồi giáo Iran tại Liên Hợp Quốc đã gửi một lá thư khẩn cấp tới Hội đồng Bảo an kịch liệt lên án hành động ném bom "bất hợp pháp và liều lĩnh" của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran.Cùng với việc lên án bằng giải pháp ngoại giao, nhà chức trách Iran cũng cho biết đang hoàn tất kế hoạch phản công thứ 19 và sẵn sàng kích hoạt các phương thức răn đe mới để bảo vệ chủ quyền, trong đó làn sóng thứ 20 của Chiến dịch Lời hứa chân thật 3 bằng việc phóng kết hợp các tên lửa mang nhiên liệu lỏng và nhiên liệu rắn tầm xa có sức công phá lớn. Theo Bộ Ngoại giao Iran, nước này ưu tiên giải pháp chính trị nhưng cũng nhấn mạnh quyền tự vệ theo Điều 51 Hiến chương Liên hợp quốc.

Phát biểu trước báo giới, Đại tá Iman Tajik, Người phát ngôn chiến dịch lời hứa chân thật 3 của Iran nói: “Làn sóng thứ 20 của Chiến dịch Lời hứa chân thật thứ 3 sẽ bắt đầu bằng vụ phóng 40 tên lửa nhiên liệu rắn và lỏng. Chúng tôi tuyên bố rằng năng lực hoạt động chính của lực lượng vũ trang Cộng hòa Hồi giáo Iran vẫn chưa được sử dụng”.

Về phía Israel, quân đội nước này hôm nay 22/6 thông báo đã phát hiện nhiều tên lửa được phóng từ Iran nhằm vào lãnh thổ nước này. Bộ Chỉ huy Mặt trận Nội địa của Lực lượng Phòng vệ Israel đã ngay lập tức nâng mức cảnh báo trên toàn quốc và chỉ cho phép tiến hành các hoạt động thiết yếu kể từ 3h45 sáng 22/6. Ngoài ra, Israel đang cân nhắc thận trọng các bước đi tiếp theo đối với Iran trong bối cảnh Mỹ vừa không kích 3 cơ sở hạt nhân then chốt của Tehran. Theo một nguồn tin thạo tin, các hành động quân sự tiếp theo của nước này sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào cách thức Iran phản ứng trước đòn tấn công của Mỹ. Hiện vẫn chưa rõ liệu Israel có tiếp tục tiến hành các chiến dịch không kích vào lãnh thổ Iran hay không. Trong khi đó, Cơ quan Hàng không Israel tuyên bố đóng cửa toàn bộ không phận nước này.

Trong khi đó, một quan chức Mỹ hôm nay xác nhận nhiều nhân viên ngoại giao của nước này đã rời khỏi Iraq trong hai ngày 21-22/6. Đây là một phần trong kế hoạch giảm biên chế ngoại giao đang diễn ra, vì lý do an toàn và căng thẳng khu vực leo thang. Tuy nhiên, Đại sứ quán và Lãnh sự quán Mỹ tại Iraq vẫn hoạt động.

Trước những diễn biến trên, giới phân tích quốc tế lập tức cảnh báo những hệ quả nghiêm trọng đối với Trung Đông và thế giới nói chung. Theo Giáo sư Shahram Akbarzadeh - Giám đốc Diễn đàn Nghiên cứu Trung Đông, Đại học Deakin và Nghiên cứu viên cao cấp không thường trú, Hội đồng Trung Đông về các vấn đề toàn cầu Doha, việc Mỹ đơn phương tấn công Iran không chỉ là hành động quân sự đơn thuần, mà có thể sẽ kéo theo chuỗi phản ứng liên hoàn, châm ngòi cho khủng hoảng toàn diện, đẩy xung đột lan rộng và đe dọa hòa bình - an ninh quốc tế.

“Mỹ lẽ ra phải biết và thực sự phải biết, rằng việc ném bom Iran sẽ không giải quyết được điều gì. Thực tế, hành động của Mỹ sẽ không làm thay đổi chính sách của Iran. Việc ném bom Iran sẽ chỉ làm gia tăng thêm sự thù địch và căng thẳng vốn đã tồn tại giữa Iran và Mỹ, và điều đó thực sự đặt toàn bộ khu vực vào một hướng đi thực sự nguy hiểm”.

Theo giới phân tích, trong bối cảnh thế giới hiện nay, việc giải quyết các mâu thuẫn bằng vũ lực là hành động phiêu lưu, chắc chắn không phải là giải pháp phù hợp và càng không giúp giải quyết hợp tình, hợp lý các căng thẳng.

Dư luận quốc tế kêu gọi giảm nhiệt căng thẳng Trung Đông
Sau khi Mỹ tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran đêm qua (21/6) theo giờ địa phương, cơn địa chấn địa chính trị tại Trung Đông tiếp tục lan rộng. Nhiều nhà lãnh đạo trên thế giới đã kêu gọi các bên liên quan chấm dứt xung đột, hạ nhiệt căng thẳng và tiến hành đối thoại.

Bộ Ngoại giao Mexico kêu gọi các bên liên quan tiến hành đối thoại và nối lại hoạt động ngoại giao, đồng thời nhấn mạnh ưu tiên cao nhất hiện nay là khôi phục hòa bình giữa các nước trong khu vực. Trên ứng dụng Telegram, Bộ Ngoại giao Venezuela tuyên bố chính phủ nước này lên án cuộc không kích của Mỹ và yêu cầu Mỹ chấm dứt ngay hành động quân sự này.

Trong tuyên bố đưa ra cùng ngày, người phát ngôn của Chính phủ Iraq Basim Alawadi nhấn mạnh nước này kịch liệt lên án cuộc không kích của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran. Theo đánh giá của phía Iraq, đây là hành vi leo thang quân sự nghiêm trọng, đe dọa hòa bình và ổn định của toàn khu vực.

Bộ Ngoại giao Saudi Arabia trong một dòng trạng thái trên mạng xã hội X đã bày tỏ mối quan ngại lớn sau các cuộc tấn công của Mỹ vào các địa điểm hạt nhân của Iran. Saudi Arabia kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng cường nỗ lực trong những hoàn cảnh cực kỳ nhạy cảm để đạt được giải pháp chính trị nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng.

Tại Tokyo, Chính phủ Nhật Bản đang khẩn trương đánh giá tác động đối với an ninh và kinh tế của nước này. Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba trong một tuyên bố đã kêu gọi giảm leo thang căng thẳng:

“Chúng tôi tin rằng việc hạ nhiệt căng thẳng càng sớm càng tốt là quan trọng hơn bất cứ điều gì. Đồng thời, phải ngăn chặn việc phát triển vũ khí hạt nhân của Iran. Chúng tôi hiện đang xác nhận các sự kiện. Chúng tôi đang theo dõi chặt chẽ tình hình ở đó với mối quan ngại sâu sắc”.

Văn phòng Tổng thống Hàn Quốc cho biết Hội đồng An ninh Quốc gia của Tổng thống đã triệu tập cuộc họp để thảo luận về phản ứng đối với cuộc tấn công của Mỹ vào Iran. Cuộc họp diễn ra đầu giờ chiều 22/6 theo giờ địa phương và do Cố vấn An ninh Quốc gia Wi Sung Lac chủ trì. Ngoài ra, cuộc họp cũng sẽ thảo luận về tác động của cuộc tấn công đối với an ninh và kinh tế của Hàn Quốc.

Trước đó, Chính phủ Australia và Bộ Ngoại giao New Zealand cũng bày tỏ quan ngại trước các hoạt động quân sự leo thang ở Trung Đông, đồng thời nhấn mạnh các bên cần tránh vũ lực và hướng tới ngoại giao. Trong một tuyên bố, Ngoại trưởng New Zealand Winston Peters nhấn mạnh:

“New Zealand tiếp tục ủng hộ ngoại giao và đối thoại. Hành động quân sự đang diễn ra ở Trung Đông cực kỳ đáng lo ngại và điều quan trọng là phải tránh leo thang hơn nữa. Chúng tôi ủng hộ mạnh mẽ các nỗ lực hướng tới ngoại giao và kêu gọi tất cả các bên quay trở lại đàm phán”.