Chưa đầy 4 tiếng sau thông báo trục xuất của Nhà Trắng, ba máy bay chở 261 người nhập cư rời Mỹ hướng về siêu nhà tù ở El Salvador.
Tại một cơ sở giam giữ ở Texas sáng 15/3, nhiều người nhập cư Venezuela biết họ sắp bị trục xuất khỏi Mỹ, nhưng đều nghĩ rằng sẽ được đưa về quê nhà. Một số thậm chí nói với người thân rằng họ thấy vui vì cuộc sống khó khăn sau thời gian vượt biên vào Mỹ sắp kết thúc.
"Anh ấy thấy nhẹ nhõm vì đã sẵn sàng rời khỏi đó", Eirisneb Rodriguez nhớ lại cuộc gọi ngày 14/3 với chồng cô, thợ cắt tóc tên Obed Navas sống ở Sherman, bang Texas, Mỹ.
Tuy nhiên, khi máy bay hạ cánh, nhóm người nhập cư Venezuela nhận ra rằng họ ở đang ở El Salvador. Tại đó, chính phủ của Tổng thống Nayib Bukele đã triển khai hàng trăm binh sĩ và cảnh sát trong trang phục chống bạo động để tiếp nhận người di cư và đưa họ vào Trung tâm Giam giữ Khủng bố (CECOT). Đây là "siêu nhà tù" lớn nhất thế giới, được xây dựng để giam các thành viên băng đảng bạo lực nguy hiểm ở El Salvador và giờ đây trở thành nơi tiếp nhận người bị trục xuất từ Mỹ.
Sáng 16/3, gia đình của nhóm người nhập cư Venezuela nhận ra người thân qua các video được chia sẻ trên mạng. Video cho thấy họ bị đưa vào nhà tù, cởi quần áo ngoài và quỳ gối để quản ngục cạo đầu. Một thanh niên Venezuela khóc và cầu xin được gặp mẹ.
Thông báo trục xuất được đăng trên trang web Nhà Trắng lúc gần 16h ngày 15/3 (3h sáng 16/3 giờ Hà Nội) nêu rõ Tổng thống Donald Trump đã viện dẫn thẩm quyền thời chiến để lập tức trục xuất những người bị coi là thành viên băng đảng Venezuela Tren de Aragua (TdA) khỏi Mỹ.
Nhân viên nhà tù chuyển những người bị trục xuất khỏi Mỹ tới nhà tù CECOT tại Tecoluca, El Salvador ngày 16/3. Ảnh: AP
Thẩm phán liên bang Mỹ James Boasberg đã tổ chức phiên điều trần khẩn cấp để ngăn quyết định trục xuất, yêu cầu chính quyền ông Trump cho máy bay quay đầu cho đến khi ông xác định liệu thẩm quyền thời chiến có được sử dụng đúng cách hay không.
Tổng thống Trump đã viện dẫn Đạo luật Kẻ thù từ bên ngoài năm 1798. Đạo luật này từng gây chú ý khi được áp dụng để tập trung người Mỹ gốc Nhật tới các trại tập trung hồi Thế chiến II. Khi được hỏi về thẩm quyền kích hoạt đạo luật vốn được áp dụng vào thời chiến này, ông Trump nói "đây là thời kỳ chiến tranh", mô tả những người nhập cư trái phép là tội phạm "xâm lược" nước Mỹ.
Chưa đầy 4 tiếng sau thông báo của Nhà Trắng, ba máy bay chở 261 người nhập cư đã ở giữa không trung. Quan chức Bộ Tư pháp cho biết hai máy bay trong số đó đã rời không phận Mỹ khi lệnh của thẩm phán Boasberg được gửi tới chính quyền tối 15/3. Họ thêm rằng máy bay còn lại trục xuất người nhập cư theo luật khác, nên không chịu ảnh hưởng bởi lệnh của thẩm phán.
"Rất tiếc. Quá muộn rồi", Tổng thống Salvador Nayib Bukele, người đồng ý tiếp nhận khoảng 300 người nhập cư một năm trong các nhà tù nước này và nhận 6 triệu USD từ Mỹ, viết trong bài đăng mạng xã hội sau phán quyết của thẩm phán Boasberg.
Chính quyền ông Trump "khuyến nghị những người nhập cư bất hợp pháp tự trục xuất, để có thể tránh rơi vào tình cảnh như những người trong video", Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói. Leavitt mô tả những người bị trục xuất như "quái vật ghê tởm" và là thành viên băng đảng từ Venezuela vào Mỹ với ý định phạm tội.
Quan chức nhập cư cho biết họ thấy tiềm ẩn nhiều rủi ro khi các thành viên TdA hiện diện trên đất Mỹ. Tổng thống Trump đã liệt TdA vào danh sách tổ chức khủng bố nước ngoài.
"Điều quan trọng là phải nhanh chóng loại bỏ TdA", Robert Cerna, quyền giám đốc Văn phòng Thực thi Di trú và Hải quan (ICE), nói trong hồ sơ gửi tòa án liên bang tuần này.
Nhiều gia đình nói rằng cáo buộc người nhập cư thuộc băng đảng tội phạm không đúng sự thật. Luật sư của họ nói rằng một số người di cư Venezuela được đưa tới nhà tù ở El Salvador dựa trên bằng chứng không đủ thuyết phục là những hình xăm trên người.
Khoảng một nửa trong số 261 người nhập cư bị trục xuất theo thẩm quyền thời chiến của ông Trump, theo Nhà Trắng. 101 người khác bị trục xuất theo các quy định nhập cư thông thường và 23 người là thành viên băng đảng MS-13 của El Salvador.
Quan chức ICE cho biết đã kiểm tra kỹ từng người Venezuela, xem xét hồ sơ tòa án và thẩm vấn những người bị tình nghi, cùng nhiều bằng chứng khác. "ICE không chỉ dựa vào các bài đăng mạng xã hội, những bức ảnh của người nước ngoài hay hình xăm liên quan tới băng đảng", Cerna nói.
Một trong số những người bị trục xuất là Cesar Frencisco Tovar, 23 tuổi, đến Mỹ cùng gia đình hồi tháng 10/2023 để xin tị nạn. Anh sau đó được cấp giấy phép lao động tạm thời và làm việc trong một tiệm cắt tóc.
Yulainy Herrera, vợ của Tovar, cho biết cảnh sát ở San Antonio, nơi họ đang sống, ngày 27/1 chặn họ và yêu cầu xuất trình bằng lái xe. Các sĩ quan sau đó bảo chồng cô cởi áo khoác và xem xét hình xăm hoa hồng, đồng hồ, mắt và thánh giá trên cánh tay trái của anh. Họ chụp ảnh hình xăm, còng tay Tovar và thông báo với cô rằng anh bị bắt vì không có bằng lái.
Hôm sau, trong cuộc gọi từ trung tâm của ICE ở South Texas, Tovar nói với vợ rằng anh bị bắt không phải vì bằng lái xe mà vì hình xăm. Anh bị giới chức nhập cư cáo buộc có liên quan tới băng đảng TdA.
"Họ xác định thành viên băng đảng bằng hình xăm và nói rằng chúng có liên quan tới TdA. Nhưng nhiều người ở Venezuela có những hình xăm đó, bởi họ thích chúng. Điều đó không đồng nghĩa bạn là thành viên băng đảng", Herrera nói.
Herrera cho hay sau đó cô mất liên lạc với chồng. Tại El Salvador, Tovar không được tiếp xúc với luật sư và không có cách nào để trở về nhà ở Venezuela. Giấc mơ xây dựng cuộc sống mới của họ ở Mỹ sụp đổ.
"Chúng tôi muốn đến đây kiếm sống và tiết kiệm, sau đó quay trở lại Venezuela để mua một căn nhà và kinh doanh", cô nói.
Những người di cư bị cho là thành viên băng đảng Venezuela bị Mỹ trục xuất sang El Salvador ngày 16/3. Video: Văn phòng Tổng thống El Salvador
Quan chức Venezuela cho biết họ đã dự định tới Mỹ đón những người bị trục xuất vào ngày 14/3, nhưng thời tiết xấu khiến máy bay không thể hạ cánh. Trong lúc đó, những người nhập cư được chỉ định là nhóm đầu tiên bị trục xuất khỏi Mỹ theo thẩm quyền thời chiến của Tổng thống Trump.
Ở Venezuela, nhiều người đã bắt đầu tự hỏi điều gì xảy ra khi họ mất liên lạc với người thân. Francisco Javier Garcia, người nhập cư Venezuela 24 tuổi vào Mỹ làm thợ cắt tóc, thường gọi điện cho mẹ anh mỗi ngày nhưng đột ngột mất liên lạc tại ngày 16/3.
Mirelys Casique, mẹ của Garcia, sau đó thấy video về những người bị trục xuất tới El Salvador và lập tức nhận ra con trai. "Đó là con trai tôi. Chỉ cần nhìn tai, đầu và dáng người là tôi biết bởi tôi là mẹ thằng bé. Trái tim tôi lúc đó như bị bóp nghẹt", bà nói.
VietBF@sưu tập
