Trước những diễn biến mới của thị trường và tài chính, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) đang phát đi nhiều tín hiệu tăng lãi suất.
Kế hoạch chi khoảng 732 tỉ USD cho tài khóa 2025
Chính phủ Nhật Bản chuẩn bị lập một ngân sách kỷ lục 735 tỷ USD cho năm tài chính bắt đầu từ ngày 1/4/2025 do chi phí an sinh xã hội và trả nợ tăng cao, làm tăng thêm khoản nợ lớn nhất thế giới của quốc gia công nghiệp này.
Bản dự thảo ngân sách trị giá 115,5 nghìn tỷ yên đang được biên soạn khi Ngân hàng Nhật Bản dần thoát khỏi chương trình kích thích kéo dài một thập kỷ, tạo thêm gánh nặng cho chính phủ trong việc kích thích nền kinh tế.
Tuy nhiên, bản dự thảo cho biết thêm, trong nỗ lực cải thiện tài chính công, chính phủ Nhật Bản có kế hoạch cắt giảm phát hành trái phiếu mới trong năm tài chính tới xuống còn 28,6 nghìn tỷ yên từ mức 35,4 nghìn tỷ yên theo kế hoạch ban đầu của năm tài chính này, nhờ vào sự tăng trưởng doanh thu thuế.
Đây là lần đầu tiên sau 17 năm, lượng trái phiếu phát hành mới giảm xuống dưới 30 nghìn tỷ yên.
Nhiều thập kỷ chi tiêu tài chính và cải cách liên tục đã khiến Nhật Bản phải gánh chịu gánh nặng nợ công lớn nhất thế giới công nghiệp - gấp hơn hai lần sản lượng kinh tế hàng năm của nước này.
Việc BOJ rút lui khỏi một thập kỷ kích thích kinh tế triệt để làm gia tăng áp lực lên sức khỏe tài chính của Nhật Bản, vì chính phủ không còn có thể trông cậy vào ngân hàng trung ương để tài trợ nợ một cách hiệu quả.
BOJ đã chấm dứt lãi suất âm vào tháng 3 và tăng mục tiêu chính sách ngắn hạn lên 0,25% vào tháng 7/2024. Thống đốc Kazuo Ueda đã ra tín hiệu vào ngày 25/12 rằng đợt tăng lãi suất tiếp theo đang đến gần. Đồng thời cho biết diễn biến tiền lương và giá cả cho thấy nền kinh tế sẽ tiến gần hơn đến mục tiêu lạm phát 2% của ngân hàng trung ương vào năm tới.
Dự thảo ngân sách, tăng từ mức 112,6 nghìn tỷ yên của năm tài chính này, dự kiến sẽ được nội các của Thủ tướng Shigeru Ishiba phê duyệt vào ngày 27/12 để trình lên quốc hội xem xét vào đầu năm sau.
Theo dự thảo, doanh thu thuế dự kiến sẽ tăng 8,8 nghìn tỷ yên so với ước tính ban đầu của năm nay lên mức kỷ lục 78,4 nghìn tỷ yên, một phần là nhờ vào sự phục hồi lợi nhuận của các công ty.
Cân đối ngân sách chính, không bao gồm doanh số bán trái phiếu mới và chi phí trả nợ, sẽ thâm hụt dưới 1 nghìn tỷ yên, duy trì khả năng đạt được mục tiêu của chính phủ là đạt thặng dư ngân sách chính vào năm tài chính tiếp theo.
Bản dự thảo ngân sách giả định lợi suất trái phiếu chính phủ chuẩn kỳ hạn 10 năm sẽ tăng lên 2% trong năm tài chính tới từ mức 1,9% của năm nay, vượt mức 2% lần đầu tiên trong 13 năm.
Điều đó sẽ làm tăng chi phí trả nợ cho các khoản lãi suất và trả nợ từ 27 nghìn tỷ yên trong năm tài chính này lên 28,2 nghìn tỷ yên.
Chính phủ đã điều chỉnh triển vọng kinh tế vào ngày 25/12, ước tính tốc độ tăng trưởng kinh tế thực tế cho năm tài chính hiện tại là 0,4%, giảm so với mức 0,7% dự kiến vào tháng 11 do sự suy thoái kinh tế của Trung Quốc ảnh hưởng đến xuất khẩu.
Dự báo tăng trưởng cho năm tài chính tiếp theo được giữ nguyên ở mức 1,2%.
Đợt tăng lãi suất đang đến gần
Thống đốc Kazuo Ueda vừa cho biết, Ngân hàng Nhật Bản kỳ vọng nền kinh tế sẽ tiến gần hơn tới mục tiêu lạm phát 2% của ngân hàng trung ương vào năm tới, đồng thời cho biết thời điểm tăng lãi suất tiếp theo đang đến gần.
Thống đốc BOJ Kuzuo Ueda - Ảnh: Bloomberg.
Tuy nhiên, ông cảnh báo về sự cần thiết phải xem xét kỹ lưỡng hậu quả từ "những bất ổn lớn" xung quanh các nền kinh tế nước ngoài, đặc biệt là các chính sách kinh tế của chính quyền Hoa Kỳ sắp tới của Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Ông Ueda cho biết, triển vọng đàm phán tiền lương giữa các công ty và công đoàn Nhật Bản vào năm tới cũng là yếu tố then chốt khi giải thích các yếu tố mà ngân hàng trung ương sẽ xem xét kỹ lưỡng khi thiết lập chính sách.
Trong bài phát biểu trước nhóm vận động hành lang doanh nghiệp Keidanren, ông Ueda nhấn mạnh: "Thời điểm và tốc độ điều chỉnh mức độ nới lỏng tiền tệ sẽ phụ thuộc vào diễn biến của hoạt động kinh tế và giá cả cũng như điều kiện tài chính trong tương lai".
Những nhận xét này nhấn mạnh quyết tâm của BOJ trong việc tiếp tục đẩy lãi suất ngắn hạn lên từ mức 0,25% hiện tại vào năm tới. Hầu hết các nhà phân tích dự đoán ngân hàng sẽ tăng lãi suất lên 0,5% vào tháng 1 hoặc tháng 3/2025.
BOJ đã chấm dứt lãi suất âm vào tháng 3 và tăng mục tiêu chính sách ngắn hạn lên 0,25% vào tháng 7. BOJ đã ra tín hiệu sẵn sàng tăng lãi suất thêm lần nữa nếu tiền lương và giá cả diễn biến theo dự kiến.
Theo ông Ueda, mức tiêu thụ đã có dấu hiệu cải thiện khi tình trạng thiếu hụt lao động ngày càng trầm trọng đẩy tiền lương lên cao, đồng thời nhấn mạnh sự tiến bộ mà Nhật Bản đã đạt được trong việc đạt được mục tiêu giá của BOJ sau nhiều năm kích thích tiền tệ mạnh mẽ.
"BOJ sẽ hỗ trợ nền kinh tế bằng cách duy trì lãi suất chính sách ở mức thấp, trung lập với nền kinh tế. Nhưng nếu nền kinh tế tiếp tục cải thiện, BOJ sẽ tăng lãi suất, vì việc duy trì hỗ trợ tiền tệ quá mức trong thời gian quá dài có thể làm tăng rủi ro lạm phát", ông Ueda cho biết thêm.
Nhận định về triển vọng năm 2025, ông Ueda cho biết: "Dự báo của chúng tôi là chu kỳ tăng trưởng tích cực sẽ tiếp tục mạnh mẽ hơn và nền kinh tế Nhật Bản sẽ tiến gần hơn đến mức lạm phát ổn định và bền vững là 2%, đi kèm với việc tăng lương. Giá cả của nhiều loại hàng hóa và dịch vụ đã bắt đầu tăng vừa phải gần đây, phản ánh mức lương tăng. Trong bối cảnh này, chúng tôi đánh giá rằng mục tiêu lạm phát 2% của chúng tôi hiện đang trong tầm tay và có thể đạt được một cách bền vững và ổn định."
Về vấn đề này, ông Ueda phân tích, Nhật Bản phải chứng kiến mức tăng lương ở mức phù hợp với lạm phát 2%, đồng thời nói thêm rằng lợi nhuận cao mà các công ty lớn đạt được phải được phân phối cho các công ty nhỏ hơn và các hộ gia đình để nền kinh tế có thể đáp ứng mục tiêu lạm phát của BOJ một cách lâu dài.
BOJ sẽ công bố báo cáo hàng quý về tình hình kinh tế khu vực vào ngày 9/1/2025, trong đó có thể bao gồm quan điểm của ngân hàng về việc liệu việc tăng lương có lan rộng trên toàn quốc hay không. Báo cáo này có thể sẽ là một trong những yếu tố mà hội đồng quản trị của BOJ sẽ xem xét kỹ lưỡng để đưa ra quyết định chính sách tiếp theo vào ngày 24/1/2025.
VietBF@sưu tập
