Hành vi hung hăng của mèo không chỉ gây thương tích mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ y tế nghiêm trọng, từ nhiễm khuẩn, viêm mô mềm đến bệnh dại.
Mèo đột ngột tấn công chủ.
Mạng xã hội lan truyền nhiều đoạn video ghi lại cảnh chú mèo nhà bất ngờ tấn công chủ nhân. Điển hình, trong một video gần đây, khi người chủ đang đứng, con mèo màu xám đột ngột lao tới, bám chặt vào chân và cắn liên tiếp, mặc cho chủ hét lớn tìm cách thoát thân.
Người này đã cố dùng chăn để che chắn, song con vật hung dữ đuổi theo, liên tục tấn công nhiều lần. Ở góc quay có thể thấy sàn nhà loang lổ vết máu.
Hành vi tấn công đột ngột của mèo không phải là hiếm gặp. Các chuyên gia cảnh báo, dù vẻ ngoài hiền lành, mèo vẫn có thể gây ra những thương tích nghiêm trọng nếu bị kích động hoặc rơi vào trạng thái phòng vệ cực đoan.
Vì sao mèo đột nhiên trở nên hung hăng?
Theo Hiệp hội Phòng chống Ngược đãi Động vật Mỹ (ASPCA), hành vi hung hăng là một trong những vấn đề hành vi phổ biến nhất ở mèo, chỉ sau việc tiểu tiện sai chỗ. Với năm “vũ khí”, răng và bốn chân có vuốt, mèo có thể gây rách sâu, nhiễm trùng, thậm chí lây bệnh “sốt mèo cào” (cat scratch fever), một dạng nhiễm khuẩn có thể gây sốt, nổi hạch và mệt mỏi.
ASPCA cho biết, hành vi tấn công của mèo xuất phát từ nhiều nguyên nhân, có thể là bản năng, bệnh lý hoặc yếu tố tâm lý. Nhiều con trở nên hung dữ khi sợ hãi và không có lối thoát; một số khác thể hiện bản năng bảo vệ lãnh thổ, đặc biệt khi trong nhà có mèo lạ, người mới hoặc sự thay đổi đột ngột trong môi trường sống. Ở mèo non dưới hai tuổi, hành vi cắn, vồ khi chơi thường xuất phát từ bản năng săn mồi chưa được kiểm soát, nhất là khi chủ hay dùng tay hoặc chân để trêu đùa.
Một dạng đặc biệt là “hung hăng chuyển hướng” (redirected aggression), khi mèo bị kích thích bởi tác nhân bên ngoài như tiếng chó, mùi hương lạ, hay bóng dáng mèo khác mà không thể phản ứng trực tiếp, chúng sẽ quay sang tấn công người hoặc vật ở gần. Dạng này được đánh giá nguy hiểm nhất, vì thường xảy ra đột ngột, không có dấu hiệu cảnh báo.
Mèo có thể tấn công chủ khi cảm thấy bị đe dọa. Ảnh: National Cats Groomers.
Theo Trung tâm Sức khỏe Mèo thuộc Đại học Cornell (Cornell Feline Health Center), một số bệnh lý như cường giáp, viêm khớp, đau răng, tổn thương thần kinh hoặc suy giảm nhận thức ở mèo già có thể khiến chúng trở nên cáu gắt, dễ tấn công hơn.
Một nhóm nhà nghiên cứu do María Cecilia Correa và cộng sự thuộc Đại học Cộng hòa Uruguay (University of the Republic, Uruguay) thực hiện đã khảo sát hành vi tấn công của mèo nhà (Felis catus) nhằm tìm hiểu nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn.
Nghiên cứu thu thập thông tin từ 154 con mèo khỏe mạnh, kết quả cho thấy 63 con mèo từng tấn công người hoặc vật nuôi khác trong ba tháng gần nhất, dù 8 con trong số đó được chủ nhận xét là hiền lành. Phần lớn các vụ việc chỉ gây vết cào, cắn nhẹ và không được chủ đưa đi kiểm tra y tế. Khoảng 62% vụ tấn công xảy ra sau khi mèo có dấu hiệu cảnh báo, như kêu gắt hoặc thay đổi tư thế cơ thể.
Theo nhóm tác giả, tuổi, môi trường sống và cách con người phản ứng là những yếu tố chính làm tăng nguy cơ mèo tấn công. Mèo dưới 2 tuổi dễ hung hăng hơn nhiều lần so với mèo trưởng thành. Những con sống một mình, ít được xã hội hóa hoặc phải dùng chung khay cát thường dễ căng thẳng và phản ứng mạnh với các kích thích. Nghiên cứu cũng ghi nhận nhiều vụ tấn công xuất phát từ sợ hãi, bị kích thích quá mức hoặc do “hung hăng chuyển hướng”.
Mất mạng vì một vết cắn
Bé K.K. (3 tuổi) ở làng Ia Pết (xã Ia Pal, huyện Chư Sê, Gia Lai) đang chơi đùa thì bị con mèo trong nhà cắn vào bàn tay trái, để lại vết thương nhỏ, rớm máu. Con mèo sau đó bỏ đi, không quay lại. Nghĩ rằng vết thương không nghiêm trọng, gia đình không xử lý cũng không đưa bé đi tiêm phòng dại.
Gần một tháng sau, bé bắt đầu nôn nhiều lần tại nhà. Gia đình đưa đến phòng khám tư, được siêu âm và kê thuốc về uống. Đến trưa hôm sau, bé nhập viện tại khoa Hồi sức Cấp cứu, Trung tâm Y tế huyện Chư Sê trong tình trạng mệt, nôn ói liên tục.
Buổi tối cùng ngày, bệnh nhi được chuyển lên Bệnh viện Nhi tỉnh Gia Lai để tiếp tục theo dõi, với chẩn đoán theo dõi bệnh dại và nhiễm trùng tiêu hóa biến chứng mất nước. Sáng hôm sau, gia đình xin đưa em về nhà. Không lâu sau đó, bé qua đời.
Câu chuyện của bé K. là lời cảnh tỉnh rõ ràng rằng một vết cắn tưởng nhỏ của mèo có thể gây hậu quả khôn lường. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), mỗi năm có khoảng 400.000 người bị mèo cắn, trong đó 20-80% các vết thương bị nhiễm trùng.
Vết cắn ở tay, cổ tay, ngón tay có nguy cơ nhiễm trùng cao nhất, có thể đến 70-80%, do đây là vùng có nhiều gân, dây chằng và ít mô mềm, vi khuẩn dễ bị “nhốt” sâu trong mô. Vết cắn ở chân hoặc vùng da dày hơn có tỷ lệ nhiễm thấp hơn, thường chỉ khoảng 20-30%.
Khi răng mèo đâm xuyên qua da, vi khuẩn bị “bơm” sâu vào mô mềm, gân và khớp, rồi miệng vết thương nhanh khép lại, tạo môi trường yếm khí thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Một trong những vi khuẩn phổ biến nhất là Pasteurella multocida, có thể gây sưng, đau, viêm mô mềm, viêm khớp nhiễm khuẩn, thậm chí nhiễm trùng huyết nếu không được điều trị kịp thời. Ngoài ra, vi khuẩn Bartonella henselae cũng có thể truyền qua vết cắn. Bệnh này thường khiến người bệnh sốt, nổi hạch, mệt mỏi; ở người suy giảm miễn dịch, nó có thể tấn công gan, mắt và hệ thần kinh.
Một số trường hợp khác, vết cắn mèo có thể gây nhiễm Capnocytophaga spp., dẫn đến nhiễm trùng huyết tiến triển nhanh, đặc biệt ở người tiểu đường hoặc có hệ miễn dịch yếu. Đáng sợ hơn cả là virus dại. Dại là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus dại (Rabies virus) gây ra. Virus này tấn công hệ thần kinh trung ương nên một khi đã phát bệnh, gần như 100% đe dọa tính mạng.
Bộ Y tế cảnh báo không chỉ vết cắn mà vết cào của mèo tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn chúng ta nghĩ. Vi khuẩn trong nước bọt và trên móng vuốt có thể xâm nhập qua da, gây sưng đau, viêm nhiễm, sốt, thậm chí nhiễm trùng huyết hoặc viêm mô mềm nếu không được xử lý đúng cách. Người bị mèo cào cũng có thể nhiễm giun sán hoặc suy giảm miễn dịch.
Các nghiên cứu cho thấy virus dại có thể lây qua vết cào của mèo nhiễm bệnh, do virus tồn tại trong tuyến nước bọt, trong khi mèo lại thường liếm móng vuốt để làm sạch. Vì vậy, ngay cả một vết trầy nhỏ cũng có thể trở thành đường xâm nhập của virus vào cơ thể.
Làm gì để phòng bệnh dại?
Thời gian ủ bệnh của virus dại ở người có thể dao động từ vài ngày đến hơn một năm, tùy vào vị trí và mức độ vết thương, nhưng trung bình khoảng 2-3 tháng.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc rửa ngay lập tức và thật kỹ vết thương bằng nước sạch và xà phòng sau khi bị động vật nghi mắc bệnh dại cắn hoặc cào là biện pháp quan trọng cần làm.
Cụ thể, người bị thương cần rửa vết thương liên tục dưới vòi nước sạch trong 10-15 phút với xà phòng, sau đó sát trùng bằng cồn 70% hoặc dung dịch iod nếu có, rồi nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và tiêm vaccine phòng dại.
Bộ Y tế khuyến cáo tuyệt đối không đắp lên vết thương các chất kích thích như ớt, nhựa cây, axit, kiềm hoặc các loại thuốc dân gian, cũng không băng kín vết thương, vì có thể làm virus lan rộng nhanh hơn.
VietBF@ sưu tập
