Cục Thống kê Lao động Mỹ đối mặt hàng loạt khó khăn, đặc biệt là tình trạng phản hồi khảo sát muộn, khiến họ phải điều chỉnh số liệu và làm ông Trump phẫn nộ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump tuần trước sa thải người đứng đầu Cục Thống kê Lao động Mỹ (BLS) Erika McEntarfer sau khi cơ quan này điều chỉnh giảm hơn 250.000 việc làm so với các số liệu gần đây.
Quyết định của Tổng thống đã gây ra một cuộc khủng hoảng tại cơ quan thống kê hàng đầu Mỹ, nhưng không phải ngọn lửa châm ngòi cho những khó khăn của BLS.
Là cơ quan có nhiệm vụ cung cấp dữ liệu đầu vào trong các tổ chức, doanh nghiệp Mỹ ra quyết sách, BLS vài năm qua đã bị đè nặng dưới áp lực do ngân sách eo hẹp và tỷ lệ phản hồi khảo sát thấp. Những tháng gần đây, họ còn phải đối mặt tình trạng thiếu nhân sự nghiêm trọng do lệnh ngừng tuyển dụng mà Tổng thống Trump ban hành hồi tháng một.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và ủy viên Erika McEntarfer, cựu lãnh đạo Cục Thống kê Lao động (BLS). Ảnh: Bộ Lao động Mỹ
Ông Trump cho rằng việc BLS thường xuyên điều chỉnh số liệu thống kê là hành vi "cố tình làm sai lệch các con số vì lý do chính trị", nhằm khiến chính quyền ông "trông tồi tệ". Ông không đưa ra bằng chứng cụ thể về hành vi sai trái của BLS, nhưng cho rằng mức độ điều chỉnh số liệu việc làm là quá nhiều.
Song các nhà kinh tế đã lên tiếng bảo vệ cựu lãnh đạo BLS McEntarfer, khẳng định việc cơ quan này điều chỉnh số liệu thường xuyên là nhằm đảm bảo dữ liệu luôn đầy đủ, nhất quán, chính xác và đáng tin cậy. Nó là một quy trình bình thường có từ hàng thập kỷ trước, bắt nguồn từ chênh lệch cố hữu giữa yêu cầu về tốc độ và độ chính xác.
Trong báo cáo gần đây nhất, BLS điều chỉnh giảm số liệu việc làm của tháng 5 và tháng 6 lần lượt là 125.000 và 133.000. Tổng mức giảm 258.000 việc làm trong hai tháng này là thay đổi lớn nhất kể từ khi số liệu được ghi nhận, không tính năm 2020, thời điểm đại dịch Covid-19 bùng phát.
Nhưng các đợt điều chỉnh của BLS vẫn diễn ra hàng tháng và những thay đổi lớn không phải chưa từng có tiền lệ.
Trong trường hợp này, nhiều nhà phân tích đã dự đoán trước về việc số liệu tháng 6 bị điều chỉnh, bởi nó cho thấy có gia tăng bất thường về số lượng việc làm trong ngành giáo dục vào khoảng thời gian mà hầu hết trường học sắp nghỉ hè.
Tính từ năm 1979, con số thay đổi trung bình hàng tháng đối với số liệu việc làm của BLS là 57.000.
Tuy nhiên, các đợt điều chỉnh có xu hướng lớn hơn trong thời kỳ kinh tế hỗn loạn. Ngoài những số liệu gần đây nhất và giai đoạn Covid-19 năm 2020, đã có 8 lần khác kể từ năm 2000, BLS điều chỉnh giảm số liệu việc làm hàng tháng nhiều hơn 100.000. Hầu hết chúng đều diễn ra vào khoảng thời kỳ khủng hoảng tài chính năm 2008.
Chẳng hạn, BLS đã điều chỉnh giảm 143.000 việc làm trong số liệu tháng 1/2009, dưới chính quyền tổng thống Barack Obama.
BLS cũng cho biết số lượng việc làm tăng thêm trong cả năm 2009 thấp hơn 902.000 so với ước tính ban đầu. Đây là đợt điều chỉnh toàn năm lớn nhất lịch sử Mỹ.
Số việc làm được tạo ra trong năm 2024 dưới thời tổng thống Joe Biden được điều chỉnh giảm 598.000. Số liệu cập nhật này lúc bấy giờ cũng gây ra những tranh cãi chính trị.
Dù vậy, những số liệu điều chỉnh mới nhất đã làm bật lên một thách thức lớn vốn gây khó khăn cho BLS suốt nhiều năm: Đó là phải nhanh chóng tạo ra dữ liệu kinh tế chính xác trong khi ngày càng nhiều hộ gia đình và doanh nghiệp trả lời khảo sát muộn hoặc không trả lời.
BLS mỗi tháng tiến hành khảo sát khoảng 120.000 nhà tuyển dụng qua điện thoại hoặc trực tuyến để theo dõi số lượng việc làm của nền kinh tế. Đây là cuộc thăm dò hàng tháng quy mô và phức tạp bậc nhất thế giới.
Đến cuối tháng, BLS sẽ sử dụng dữ liệu đã thu thập được để đưa ra ước tính ban đầu về số lượng việc làm. Sau đó, họ cập nhật dữ liệu ước tính đó trong hai tháng tiếp theo, dựa trên những câu trả lời muộn và được điều chỉnh theo mùa.
Một thập kỷ trước, khoảng 20% doanh nghiệp không trả lời kịp thời khảo sát này của BLS, nhưng con số này đã tăng gấp đôi trong những tháng gần đây.
Nếu các nhà tuyển dụng trả lời muộn cung cấp thông tin khác so với nhóm đầu tiên, như những gì xảy ra vào mùa hè vừa qua, khả năng BLS phải đưa ra điều chỉnh lớn là rất cao. Ví dụ, dữ liệu ngày 1/8 cho thấy trong tháng 5 và 6, số lượng việc làm cho giáo viên tại những cơ sở công lập ít hơn khoảng 109.000 so với ước tính trước đó.
Theo Omair Sharif, người sáng lập công ty phân tích Inflation Insights, sai khác này phần lớn là do các trường học trả lời muộn khảo sát của BLS.
"Tỷ lệ phản hồi giảm đối với khảo sát công bố ban đầu sẽ khiến biên độ điều chỉnh lớn hơn", Jonathan Pingle, nhà kinh tế học tại ngân hàng UBS, cho biết. "Họ nhận được lượng thông tin bổ sung tăng đáng kể sau thời hạn đầu tiên".
Năm ngoái, khi đang tranh cử nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump cũng từng tức giận về một quy trình điều chỉnh khác của BLS. Đó là quy trình đối chiếu chuẩn hai lần mỗi năm, giúp điều chỉnh các số liệu hàng tháng với một bộ dữ liệu toàn diện ở cấp liên bang. Về lý thuyết, bộ dữ liệu này bao gồm gần như mọi nhà tuyển dụng trên cả nước. Việc sử dụng nó cho phép BLS nhìn trực diện vào số lượng công ty được thành lập và ngừng kinh doanh, vốn là điểm mù trong dữ liệu hàng tháng của cơ quan thống kê.
Khi bản điều chỉnh này lần đầu tiên được công bố vào tháng 8/2024, nó cho thấy nền kinh tế đã tạo ra ít hơn 818.000 việc làm trong khoảng thời gian từ tháng 3/2023 đến tháng 3/2024 so với ước tính ban đầu. Lúc bấy giờ, ông Trump nói rằng các số liệu trên cho thấy con số việc làm trước đó đã bị thổi phồng để nền kinh tế trông có vẻ mạnh mẽ hơn. Bản điều chỉnh cuối, công bố vào tháng 3/2025, cho thấy số liệu ban đầu chỉ ước tính thừa 598.000 việc làm, thay vì 818.000.
Tỷ lệ phản hồi đối với những cuộc khảo sát hộ gia đình của BLS cũng dần sụt giảm. Một thập kỷ trước, BLS nhận được phản hồi từ gần 90% số hộ gia đình trong cuộc thăm dò hàng tháng. Những tháng gần đây, con số này chỉ xấp xỉ 70%.
Theo giới chuyên gia, tỷ lệ phản hồi giảm đến nay chưa ảnh hưởng đáng kể đến độ chính xác trong báo cáo. Các nhà kinh tế cho hay những đợt điều chỉnh có thể gây bối rối và khó hiểu, nhưng chúng là bằng chứng quan trọng cho thấy BLS nhất quán và đáng tin cậy. Họ sẵn sàng cập nhật báo cáo với dữ liệu mới nhất bất chấp mọi hệ quả.
David Wilcox, cựu lãnh đạo ủy ban cố vấn thống kê cho một cơ quan chính phủ khác đã bị chính quyền Trump giải thể, cho biết việc lập bảng thống kê kinh tế giống như "đo quần áo cho một người đang chạy hết tốc lực".
Các cựu quan chức BLS cho biết vấn đề ngân sách cũng cản trở việc đầu tư nhằm hiện đại hóa cơ quan. Theo tính toán, ngân sách quốc hội phân bổ cho BLS đã giảm 22% kể từ năm 2010.
Năm 2021, BLS được phân bổ ngân sách 655 triệu USD, tăng lên 678 triệu USD vào năm 2024. Nhưng trong khi ngân sách liên bang tổng thể của Mỹ đã tăng mạnh trong vài thập kỷ qua, tỷ lệ dành cho BLS trên thực tế lại giảm đi. Trong năm 2024, ngân sách dành cho BLS chỉ chiếm khoảng 0,01% tổng ngân sách liên bang.
Nhóm Những người bạn của Cục Thống kê Lao động, tổ chức ủng hộ việc cung cấp thêm nguồn lực cho BLS, lưu ý chỉ khi được cấp ngân sách lớn hơn, cơ quan này mới có thể theo đuổi các giải pháp dài hạn để cải thiện tỷ lệ và tốc độ phản hồi của các nhóm khảo sát.
Ngoài ra, lệnh đóng băng tuyển dụng mà ông Trump ban bố với chính quyền liên bang đã khiến BLS không thể thay thế những nhân viên đã nghỉ việc. Điều này gây khó khăn đặc biệt cho việc thu thập dữ liệu báo cáo lạm phát, vốn thường phải nhờ đến hàng trăm nhân viên đến gặp trực tiếp các doanh nghiệp trên khắp đất nước để kiểm tra giá cả.
Tình trạng thiếu hụt nhân sự buộc BLS phải ngừng thu thập dữ liệu giá ở các thành phố Lincoln, bang Nebraska, Provo, bang Utah, và Buffalo, bang New York. Tuần trước, BLS cho biết ở những khu vực khác, họ đang thiếu trung bình khoảng 15% dữ liệu về giá. BLS sẽ công bố báo cáo lạm phát tiếp theo vào ngày 12/8.
"Tôi không tin BLS không thể làm tốt hơn", Guy Berger, chuyên gia kinh tế thị trường lao động, nhận xét. "Nhưng nói rằng họ có thể làm tốt hơn một cách dễ dàng cũng không hoàn toàn có cơ sở".
Giáo sư Katharine Abraham, người từng giữ chức lãnh đạo BLS từ năm 1993 đến 2001, nhấn mạnh cập nhật, điều chỉnh dữ liệu là một phần của quy trình. Bà không ngạc nhiên khi thấy mức điều chỉnh lớn như vậy trong tháng 5 và tháng 6 vì việc thu thập phản hồi ngày càng khó khăn, thiếu đầu tư vào phương pháp mới và nền kinh tế đang chậm lại, một phần do những loại thuế quan mới.
"Mọi thứ luôn trở nên khó khăn khi bạn đứng ở thời điểm mà bối cảnh có thể thay đổi nhanh chóng. Điều khiến thách thức thêm chồng chất là việc nhân sự thiếu hụt và cơ quan không có đủ nguồn lực để đầu tư vào việc theo dõi những người trả lời khảo sát như trước đây", bà kết luận.
