Cơ hội vàng cho Nga
Mặt trận thống nhất của Mỹ và các đồng minh châu Âu nhằm chống lại Nga đang bị rạn nứt. Nhiều quốc gia trong số này đã đặt câu hỏi liên chính quyền mới của Mỹ có bảo vệ họ trước các cuộc tấn công hoặc tiếp tục duy trì quân đội ở châu Âu hay không.
Ông Donald Trump. Ảnh: Reuters
Tổng thống Mỹ Trump, sau khi bày tỏ mong muốn kiểm soát Greenland, đã nhanh chóng xích lại gần Điện Kremlin, đồng thời gạt các đồng minh châu Âu sang một bên và công khai chỉ trích Tổng thống Ukraine Zelensky. Đây thực sự là cơ hội lớn đối với Tổng thống Putin.
Thời gian qua, quân đội Nga đã quyết tâm giành được những bước tiến nhất định trên chiến trường, bất chấp áp lực và tổn thất gia tăng, để thử thách sự kiên nhẫn của phương Tây trong một cuộc xung đột dài hơi. Bây giờ, nhà lãnh đạo Nga có thể tin rằng, đã đến thời điểm cán cân quyền lực thay đổi theo hướng có lợi cho Điện Kremlin, không chỉ trên chiến trường mà trên mặt trận ngoại giao.
"Tôi nghĩ rằng ông ấy nhìn thấy cơ hội thực sự, vừa giành bước tiến trong cuộc xung đột ở Ukraine, vừa phá băng trong quan hệ với Mỹ và gạt cả Ukraine lẫn châu Âu sang một bên", Max Bergmann - nhà phân tích về Nga tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế tại Washington nhận định.
Ông Bergmann cho rằng, một trong những mục tiêu lớn của Nga là làm suy yếu NATO, liên minh quân sự gồm 32 quốc gia do Mỹ đứng đầu, được thành lập sau Thế chiến II.
"Tôi nghĩ rằng hiện tại tất cả kế hoạch đều nằm trên bàn", ông Bergmann lưu ý.
Theo giới phân tích, những sự kiện trên đã tạo ra một trong những cơ hội lớn nhất đối với Tổng thống Putin trong suốt một phần tư thế kỷ ông nắm quyền ở Nga. Trong nhiều năm qua, Tổng thống Putin đã bày tỏ lo ngại về vấn đề an ninh đối với Nga sau khi Liên Xô tan rã và tập trung vào việc đảo ngược ảnh hưởng mà Mỹ đã đạt được ở châu Âu.
Trước khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra, Tổng thống Putin yêu cầu NATO không mở rộng về phía Đông bằng cách kết nạp thêm các quốc gia thuộc Liên Xô cũ, trong đó cả Ukraine. Ông cũng yêu cầu Mỹ và các đồng minh Tây Âu không triển khai bất kỳ lực lượng quân sự hoặc vũ khí nào ở các quốc gia Trung và Đông Âu từng chịu sự ảnh hưởng của Moscow.
Nhiều quốc gia trong số đó, chẳng hạn như Estonia, Ba Lan và Romania, đã là thành viên NATO trong nhiều thập kỷ và họ rất khó để phòng thủ trước các cuộc tấn công nếu không có quân đội và trang thiết bị sẵn có.
Angela Stent, giáo sư danh dự về chính phủ tại Đại học Georgetown, cho rằng Nga không phải siêu cường về kinh tế nhưng họ có vũ khí hạt nhân, có dầu khí và quyền phủ quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. "Đây là quyền lực cứng rắn", bà Angela Stent đánh giá.
Vào thời điểm đó, phương Tây ngay lập tức bác bỏ các đề xuất của Nga. Nhưng giới phân tích cho rằng, Điện Kremlin gần như chắc chắn sẽ thảo luận vấn đề này trong các cuộc đàm phán sắp tới với Tổng thống Mỹ Trump, một người luôn hoài nghi về NATO và sự hiện diện của quân đội Mỹ tại châu Âu. Điều này đã gây ra sự hoang mang cho các đồng minh châu Âu của Mỹ, những nước luôn lo ngại về các điều khoản mà Tổng thống Trump có thể nhượng bộ.
Lawrence Freedman, giáo sư nghiên cứu chiến tranh tại Đại học King's College London cho rằng: “Chính quyền Tổng thống Trump khác với chính quyền trước đây vì thế rất khó để đánh giá mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương hiện nay”.
“Nga không nên kỳ vọng quá nhiều”
Ngay cả khi sự trở lại của ông Trump làm thay đổi môi trường địa chính trị theo hướng có lợi cho Nga, cho đến nay Moscow vẫn chưa đạt được mục tiêu khiến Ukraine trở thành một quốc gia trung lập.
Nga đã đảo ngược tình thế trên chiến trường, kiểm soát khoảng 20% diện tích lãnh thổ Ukraine, bao gồm cả bán đảo Crimea, nhưng vẫn chưa chiếm được toàn bộ khu vực miền Đông của Ukraine. Lực lượng Ukraine, dù đang phải vật lộn với tình trạng thiếu hụt nhân sự nhưng vẫn nỗ lực giữ vững nhiều tuyến phòng thủ khiến Moscow không thể đạt được bước đột phá quyết định.
Nền kinh tế thời chiến của Nga cũng đang đối mặt với nhiều thách thức lớn, với tỷ lệ lạm phát 10%, lãi suất tăng cao và tăng trưởng kinh tế chững lại, trong khi phải phân bổ nguồn chi tiêu lớn cho quốc phòng. Trong khi đó, NATO đã mở rộng với việc kết nạp hai quốc gia nữa ở sân sau của Nga là Phần Lan và Thụy Điển, trái ngược với những gì ông Putin suy đoán.
“Cơ hội mới đang mở ra cho Nga nhưng họ không nên hy vọng quá nhiều. Mọi thứ có thể thay đổi nhanh chóng”, Thomas Graham - thành viên của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, từng là cố vấn cấp cao của Nhà Trắng về Nga trong chính quyền George W. Bush đánh giá.
Theo ông Graham, để chấm dứt xung đột, cả Nga và Ukraine cần phải đồng ý ngừng chiến. Ukraine và nước ủng hộ ở châu Âu rất có thể sẽ không chấp nhận một thỏa thuận mà ông Trump ký với ông Putin, bất chấp áp lực dữ dội họ có thể phải đối mặt từ phía Washington.
“Điều này phức tạp hơn nhiều so với việc Tổng thống Putin và Tổng thống Trump ngồi lại và ký kết trên giấy”, ông Graham nhấn mạnh.
Khi tiến vào các cuộc đàm phán với Nga, ông Trump sẽ phải đối mặt với rào cản lớn ở trong nước. Bất kỳ thỏa thuận nào được coi là sự xoa dịu đối với Điện Kremlin đều khó có thể được công chúng Mỹ chấp nhận, mặc dù phần lớn người Mỹ ủng hộ việc nhanh chóng chấm dứt xung đột.
Theo một cuộc khảo sát năm 2024 của Trung tâm nghiên cứu Pew, cứ 10 người dân Mỹ thì có 8 người bày tỏ quan điểm tiêu cực đối với Nga và 88% số người được hỏi cho biết họ không tin tưởng vào việc ông Putin sẽ xử lý đúng đắn các vấn đề quốc tế, theo cuộc thăm dò của Trung tâm nghiên cứu Pew. Gần 2/3 số người cho rằng, Nga là đối thủ lớn của Mỹ.
Các quốc gia phương Tây hiện cũng đang phải đối mặt với những vấn đề riêng. Hai quốc gia có ảnh hưởng nhất ở lục địa châu Âu là Pháp và Đức đang sa lầy trong tình trạng bất ổn chính trị trong nhiều tháng quá và bị kìm kẹp bởi sự trỗi dậy của các đảng cực hữu.
Tại Mỹ, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth đã yêu cầu các chỉ huy cấp cao bắt đầu quá trình xác định các khoản cắt giảm lớn trong chi tiêu quân sự. Một số quan chức cấp cao tại Lầu Năm Góc đã thúc đẩy việc rút một lực lượng đáng kể binh sỹ Mỹ ra khỏi châu Âu để tập trung vào Trung Quốc, với lý do châu Âu có thể tự lo liệu việc phòng thủ của họ.
VietBF@ Sưu tập
