(Tổng hợp) – Trong những ngày cuối cùng trước tổng tuyển cử, Tối cao Pháp viện liên tục nhận được yêu cầu từ các bên ở những tiểu bang chiến địa đang tìm cách có được sự cho phép thay đổi quy định bầu cử vào phút chót, đặc biệt về vấn đề liệu những lá phiếu qua đường thư được giao sau ngày 3 tháng 11 có được kiểm hay không.
Tình hình trở nên phức tạp trước thực tế, những yêu cầu khẩn cấp này đến trước và sau khi Thẩm phán Amy Coney Barrett tuyên thệ. Tình trạng này khiến đôi khi các án lệnh dường như mâu thuẫn với nhau. Ở North Carolina, phiếu bằng thư có thể đến 9 ngày sau ngày Tổng tuyển cử, hiện tại ở Pennsylvania có thể đến 3 ngày sau, và ở Wisconsin, phiếu bằng thư phải nhận được vào tối bầu cử thì mới được kiểm.
Rõ ràng 4 thẩm phán bảo thủ đã sẵn sàng chuyển sang cánh hữu khi đụng đến quyền lực lập pháp tiểu bang trong việc đặt ra quy định bầu cử. Thêm vào đó, Chánh thẩm John Roberts đôi khi là lá phiếu thay đổi, nhưng vẫn giữ tính hợp pháp của thể chế toà tối cao, trong khi các thẩm phán cấp tiến lại lần nữa bày tỏ quan ngại đại dịch có thể tước quyền bỏ phiếu của cử tri tại một số tiểu bang.
Trong khi đó, thẩm phán mới nhất của ông Trump, bà Barrett dường như đứng ngoài cuộc xung đột chính trị lần này.
Wisconsin: Phiếu bằng thư phải nhận được vào ngày bầu cử 3 tháng 11.
Toà liên bang địa phương tại Wisconsin cho phép kiểm những lá phiếu bằng thư được giao trong vòng 6 ngày sau ngày tổng tuyển cử, nhưng toà Phúc thẩm liên bang đã ngăn chặn án lệnh này. Tối cao Pháp viện vào thứ Hai ra phán quyết với tỉ lệ 5-3, đồng tình với toà Phúc thẩm.
Trong trường hợp này, lá phiếu của chánh thẩm Roberts rất quan trọng, và ông đứng về phía 4 thẩm phán bảo thủ khác. Ông giải thích, toà liên bang đã “can thiệp mạnh vào mùa bầu cử,” và can thiệp vào thủ tục lập pháp tiểu bang, trong đó không cho phép gia hạn hạn chót phiếu khiếm diện.
Toà tối cao cũng nói rõ, các toà liên bang không nên can thiệp thay đổi quy định bầu cử của tiểu bang quá cận ngày bầu cử.
Trong ý kiến đồng tình, Thẩm phán Neil Gorsuch và Brett Kavanaugh gởi ra tín hiệu mạnh mẽ về thẩm quyền của lập pháp tiểu bang. “Hiến pháp quy định lập pháp tiểu bang, chứ không phải thẩm phán liên bang, thẩm phán tiểu bang, thống đốc tiểu bang, hay những viên chức khác ở tiểu bang, chịu trách nhiệm chính về việc đặt ra quy định bầu cử,” Gorsuch ghi.
Kavanaugh thậm chí đi xa hơn. Mang chút đồng nhất quan điểm với Tổng thống Donald Trump, Thẩm phán cho rằng, các tiểu bang có quyền đặt ra hạn chót cho ngày bầu cử “để tránh hỗn loạn và hoài nghi về sự không phù hợp có thể xảy ra nếu hàng ngàn lá phiếu khiếm diện đổ vào ngày sau bầu cử và có khả năng đảo ngược kết quả bầu cử.”
Điểm quan trọng, Kavanaugh nhắc đến sự đồng tình của 3 thẩm phán trong phán quyết bầu cử 2000 giữa George Bush và Al Gore, cho rằng, toà án tiểu bang không thể có tiếng nói cuối cùng khi nói về quy định bầu cử.
Ba Thẩm phán cấp tiến nhấn mạnh, toà cấp dưới phải nhảy vào can thiệp do đại dịch và họ lo ngại cử tri sẽ mất quyền bầu cử.
Pennsylvania: Trước mắt, phiếu bằng thư có thể đến 3 ngày sau 3 tháng 11.
Tình hình tại Pennsylvania khác hẳn, và hồ sơ được gởi lên Tối cao Pháp viện hai lần. Không giống như Wisconsin, nơi thách thức toà cấp dưới diễn ra tại toà án liên bang, quyết định của Tối cao Pháp viện tiểu bang Pennsylvania là trung tâm của thách thức. Toà tối cao của tiểu bang cho phép phiếu bằng thư được kiểm nếu chúng được nhận trong 3 ngày sau ngày bầu cử, thậm chí không cần dấu bưu điện vào ngày 3 tháng 11.
Cộng hoà yêu cầu Tối cao Pháp viện cho phép thực thi hạn chót ngày bầu cử, nhưng vào ngày 19 tháng 10, toà thông báo kết quả 4-4, điều này có nghĩa án lệnh của toà tối cao Pennsylvania vẫn có hiệu lực.
Lá phiếu của Chánh thẩm lần này đứng về phía cấp tiến. Roberts nhìn thấy sự khác biệt ở chỗ, toà tiểu bang và toà liên bang nên xem xét vấn đề như thế nào. Như ông nói trong trường hợp Wisconsin: toà án tiểu bang có thể có có thẩm quyền áp dụng Hiến pháp theo cách riêng của họ, nhưng toà liên bang không nên can thiệp quá cận một cuộc bầu cử.
Cộng hoà đưa thách thức của họ quay trở lại toà sau khi Barrett được chuẩn thuận với hy vọng lá phiếu của bà sẽ có lợi cho họ. Lần này, họ yêu cầu Tối cao Pháp viện nhanh chóng xét xử và đưa ra phán quyết trước ngày bầu cử. Tuy nhiên, vào thứ Tư, các thẩm phán từ chối yêu cầu, và bà Barrett cũng không tham gia vào vụ này.
Không có tuyên bố bất đồng ý kiến, nhưng Thẩm phán Samuel Alito, cùng Thẩm phán Thomas và Gorsuch nói rõ lý do. “Có nhiều khả năng quyết định của Tối cao Pháp viện tiểu bang đã vi phạm Hiến pháp liên bang,” Alito nói.
Nếu lý luận này thắng thế, rằng toà tiểu bang đang chiếm đoạt thẩm quyền lập pháp của tiểu bang trong việc đặt ra các quy định, nó có thể có những hậu quả sau bầu cử khi nói đến kiểm phiếu và những tranh chấp khác.
North Carolina: Phiếu bằng thư có thể đến 9 ngày sau 3 tháng 11.
Tối cao Pháp viện vào thứ 5 từ chối nỗ lực của Cộng hoà ở North Carolina ngăn cản gia hạn hạn chót nhận phiếu khiếm diện tổng tuyển cử.
Tối cao Pháp viện phản đối 2 thách thức phức tạp liên tiếp từ ban vận động tái tranh cử của ông Trump, và các nhà lập pháp Cộng hoà tại North Carolina, cho phép những lá phiếu bằng thư đến 9 ngày sau ngày bầu cử vẫn được kiểm, miễn là phải có dấu bưu điện vào ngày 3 tháng 11.
Một lần nữa, Barrett không tham gia, Thomas, Alito và Gorsuch bất đồng ý kiến với lý do tương tự ở Wisconsin: quyền lực đặt ra quy định bầu cử nằm trong tay lập pháp tiểu bang.
Lập pháp tiểu bang đặt ra gia hạn 3 ngày đối với phiếu bằng thư vào tháng 6, nhưng sau đó, toà Phúc thẩm liên bang cho phép gia hạn 9 ngày theo thời hạn mới do Uỷ ban Bầu cử tiểu bang đưa ra trước tình hình đại dịch, trong phạm vi thoả thuận pháp lý.
Hiện chưa rõ lá phiếu của Roberts và Kavanaugh. Có thể kết quả bỏ phiếu 4-4, và Kavanaugh đồng ý không nói đến lá phiếu của mình làm nổi bật thế huề, nhưng khi toà ban những án lệnh như trong trường hợp này, chỉ những thẩm phán muốn công khai bất đồng quan điểm được nêu danh.
Nhân tố Barrett
Hiện vẫn chưa rõ yếu tố Barrett sẽ đóng vai trò như thế nào. Với lý do không đủ thời gian bỏ phiếu những trường hợp này, Barrett muốn tránh những chỉ trích, những lá phiếu đầu tiên của bà tại Tối cao Pháp viện lại đi vào trọng tâm chính trị, đặc biệt thủ tục đề cử và chuẩn thuận gây tranh cãi ngay trước ngày bầu cử.
Bước đi này có thể được Chánh thẩm hậu thuẫn. John Roberts quan tâm sâu sắc về việc bảo vệ những quan ngại về thể chế của toà án.
Nhưng bà Barrett lại chỉ ra sẽ không tự rút khỏi những vụ liên quan đến bầu cử nói chung. Điều này có nghĩa, Thẩm phán có thể đóng vai trò quan trọng nếu Toà quay trở lại hồ sơ Pennsylvania, hoặc nếu như kết quả bầu cử phải lên Tối cao Pháp viện. Cùng với thời gian sẽ tiết lộ nếu bà nằm trong cánh muốn chuyển mọi thứ liên quan đến luật bầu cử sang cánh hữu.
Hương Giang (Tổng hợp)
