Việt Nam hiện nay không có chiến tranh, nhưng lại có những dấu hiệu đang ở trong thời loạn. Bởi v́ theo nhà xă hội học Tuân Tử th́ “một trong những đặc trưng của đời loạn là âm nhạc nhố nhăng, bông lông”[1]. Mà âm nhạc của Việt Nam hiện nay th́ quả thật quá nhố nhăng và bông lông. Thị trường âm nhạc ở Việt Nam tràn ngập những bài ca Việt không ra Việt mà Mỹ cũng chẳng ra Mỹ. Đó là thứ âm nhạc lai căng lợn cợn giữa nhạc sến Việt và nhạc sến Mỹ (tức là loại nhạc vĩa hè Rap, Hip-hop, R&B, v.v.).
Đă qua rồi cái thời có những ca khúc hay và đẹp của các nhạc sĩ có thực tài như Trương Quí Hải, Thanh Tùng, Dương Thụ, Trần Tiến, Trịnh Công Sơn, Quốc Dũng, Bảo Chấn, v.v. Ngày nay môi trường âm nhạc bị làm cho ô nhiểm bởi những người cũng được gọi là nhạc sĩ nhưng thực chất chỉ là những người thợ làm nhạc. Những tay thợ nầy làm nhạc rất nhanh và rất nhiều, theo đơn đặt hàng rẻ mạt của các ca sĩ hay các nhà thầu âm nhạc. Họ không cần cảm xúc để sáng tác và cũng chẳng cần t́m kiếm giai điệu hay đẹp, mà chỉ dùng kỷ thuật điện tử để tạo âm thanh cho những câu nói đời thường. V́ thế đă sản sinh những bài ca với giai điệu trúc trắc ngang phè, và lời ca th́ thô thiển dung tục [2] [3].
Nhưng tại sao thứ âm nhạc thấp kém như thế mà lại đang được phổ biến rầm rộ hiện nay? Lư giải cho hiện tượng nầy, ta có thể nhận ra một điều rơ nét là hiện nay ở Việt Nam những người thiếu văn hóa chiếm một tỷ lệ cao trong số những người giàu có mới nổi. Những đại gia mới nổi nầy và con cháu họ có tŕnh độ thưởng thức nghệ thuật rất thấp. Người lớn th́ chỉ thích nghe nhạc sến Việt với giai điệu lèn phèn và lời ca đơn sơ hợp với cái trí tuệ thô thiển vủa họ; c̣n con cái họ th́ chỉ đủ sức cảm nhận loại nhạc sến Mỹ ồn ào thô tục. Đám nhà giàu nầy đă tung tiền để bảo trợ những chương tŕnh ca nhạc nhảm nhí trên các sân khấu và đài truyền h́nh khắp các địa phương. Một đặc tính thường thấy ở những kẻ giàu có mà thiếu văn hóa là tính chơi ngông với tiền bạc, tương tự như công tử Bạc Liêu xưa và Cường Đô La ngày nay. Trong những dịp tiệc tùng như sinh nhật và cưới hỏi, họ dám thuê hàng chục ca sĩ tiếng tăm, với thù lao cả chục ngàn đô la Mỹ mỗi người, để hát những bài ca sến mà họ ưa thích. Cái lối tung tiền để lủng đoạn nghệ thuật ấy đă đẩy ca nhạc Việt Nam vào t́nh trạng tha hóa, đưa các ca sĩ sến lên ngôi thần tượng, và d́m chết những nghệ sĩ thật tâm yêu âm nhạc và có tinh thần sáng tác v́ nghệ thuật. Nhiều nhạc sĩ có tiếng trước đây nay đă công khai tuyên bố ngừng sáng tác, với lư do là không muốn những đứa con tinh thần của ḿnh lẫn lộn trong đống rác hổn độn của môi trường ca nhạc hiện nay.
Những năm gần đây, người ta c̣n mời nhiều ca sĩ sến ở hải ngoại về Việt nam và tổ chức những đêm nhạc “hoành tráng” trên khắp ba miền đất nước để các ca sĩ nầy hát những bài ca rên rĩ nỉ non đă một thời làm bải hoải một thế hệ thanh niên trước 1975 và góp phần làm sụp đỗ một chế độ cọng ḥa. Các đài truyền h́nh Việt Nam cũng bắt chước Mỹ lập ra những chương tŕnh Việt Nam Idol, The Voice (Tiếng Hát Việt), v.v. để tuyển chọn ca sĩ mới theo mẫu Lady Gaga, Amy Winehouse, Madona, v.v. với giám khảo là những thần tượng sến mà tên tuổi gắn liền với những vụ tai tiếng như hôn môi nhà sư, tặng đại gia một đứa con, v.v. và kết quả các cuộc thi đă bị tiết lộ là được sắp đặt trước.
Thật là nực cười, sau bao nhiêu năm chưởi bới đế quốc Mỹ về mọi phương diện, ngày nay ở Việt Nam cái ǵ cũng bắt chước Mỹ. Thật ra nước Mỹ có hằng ngàn điều hay và hằng vạn điều dở. Nhưng ở Việt Nam, người ta chỉ bắt chước những điều dở thôi. Chẳng hạn giới trẻ được tự do bắt chước lối sống thác loạn về t́nh dục, nhưng lại bị ngăn cấm triệt để trong phát biểu và trao đổi tư tưởng; giới doanh nghiệp được cổ vơ làm giàu nhưng chỉ phá hại rừng và biển để bán chứ không có một sáng chế nào giá trị để đóng góp cho xă hội; giới quan chức đua nhau khoe bằng cấp và học vị, nhưng phần lớn là bằng giả hoặc bằng mua chứ không có một công tŕnh nghiên cứu giá trị nào. Đặc biệt là giới ca sĩ, chỉ bắt chước lối trang phục hở hang và cách tŕnh diễn quái dị của ca sĩ Mỹ, chứ không có một sáng tạo nào đáng kể.
Chưa bao giờ ở Việt Nam mà âm nhạc và nghệ thuật lại được tận dụng để thỏa măn thị hiếu thấp kém của giới trẻ như hiện nay. Phải chăng đó là do nhu cầu của thị trường hay c̣n là phương cách làm cho giới trẻ trở nên yếu hèn, ham hưởng thụ, mà quên đi những vấn nạn của đất nước như chính trị bế tắc, kinh tế suy thoái, tham nhũng tràn lan, giáo dục phá sản, và đạo đức xă hội xuống cấp trầm trọng. Những vấn nạn nầy của đất nước hoàn toàn bị giới truyền thông Việt Nam tránh đề cập đến. Báo chí và truyền h́nh Việt Nam thường chỉ kể chuyện về các đại gia giàu có và các ca sĩ, diễn viên xinh đẹp, chứ hiếm khi đề cập đến những khó khăn của người dân ở nông thôn và những cảnh khốn cùng của công nhân ở thành thị. Dần dần xă hội được tŕnh bày như là của người giàu và người đẹp, c̣n người nghèo và người thường chỉ đóng vai tṛ phục vụ cho hai giới trên mà thôi.
Ngày nay nếu vào những nhà hàng và khách sạn sang trọng, ta có thể gặp những cô gái xinh đẹp đi cùng những người đàn ông tóc muối tiêu, mặt mày bặm trợn và thái độ th́ dương dương tự đắc. Ca nhạc Việt Nam hiện nay cũng như những cô gái nầy, phải ép ḿnh phục vụ cho những thị hiếu thấp kém nhưng đầy quyền lực.
TÁC GIẢ THIỆN NHÂN GỬI TTXVA.ORG
————————————————————
[1] Tuân Tử (Giản Chi và Nguyễn Hiến Lê), Bàn Về Nhạc, trang 314.
[2] m Nhạc Và Những Nỗi Lo Không Của Riêng Ai (Nguyễn Thị Minh Châu). Tỏ t́nh: “Em sẽ yêu mỗi anh giống như chuột kia yêu gạo vậy thôi” (Chuột yêu gạo); Yêu đương: “Anh có một sở thích kỳ lạ là ăn thịt thỏ/ Nhưng mà anh chưa có cơ hội bỏ em vào nồi” (Thỏ con chiên bánh); Chia sẻ: “Nói nghe nè, là ngày hôm qua đó tôi nằm mơ thấy con cầy cắn tui, chó nhỏ 11 chiều nay nó sẽ ra, bạn hăy đánh bao lô 11 đi, ôi thôi rồi 11 ra ngay chóc…” (Kiếp đánh đề); Buôn chuyện : “Con trai bây giờ í hả? 100 đứa th́ 99 đứa không đàng hoàng, c̣n một đứa đàng hoàng là gay, à ha” (Con gái thời nay).
[3] Ca từ trong một số bài ca khác: “Mất đi người yêu anh th́ sao, Mất đi người yêu th́ với anh cũng thế thôi, Người yêu anh trên thế gian c̣n rất nhiều, Người yêu anh đâu chỉ có riêng ḿnh em” (Không yêu đừng nói lời cay đắng tác giả Nhất Trung); “Con tim một người chỉ chứa một người mà thôi, Th́ người ơi làm sao em chọn cả hai, Dù cho em không yêu thương anh nhưng anh vẫn yêu em, V́ quyền yêu thương em là của anh” (Nỗi đau không của riêng ai tác giả Phạm Khánh Hưng); “Em đổ lỗi tất cả t́nh yêu này cho anh, V́ sao lại như vậy? Em yêu anh như tội lỗi sao vậy em? Em quay lưng bỏ đi, em coi t́nh yêu của anh như là tṛ chơi vậy?” (T́nh yêu nào phải tṛ chơi tác giả Thái Hùng).
vnn
Nghĩ về ca nhạc Việt Nam hiện nay và những vấn đề liên hệ
