“Lắng nghe tiếng nói của dân thấy muôn vàn tiếng kêu than về sự nhũng nhiễu của các cơ quan công quyền. Những việc như thế làm xói ṃn ḷng tin ghê lắm”.
Kẻ thù vô h́nh
Chúng ta nói nhiều tới truyền thống yêu nước. Nhưng nhiều khi tôi cứ tự hỏi, không biết người Việt ḿnh bây giờ có c̣n yêu nước như xưa không?
Trước hết phải khẳng định một điều: Dân tộc Việt Nam tồn tại được cho đến ngày nay, qua biết bao nhiêu cuộc chiến tranh là nhờ vào ḷng yêu nước. Ḷng yêu nước đó là vĩnh cửu. Chỉ có điều khi dân tộc đứng trước hiểm hoạ xâm lược th́ ḷng yêu nước được thể hiện ở đỉnh cao nhất, đó là sự hy sinh thân ḿnh để bảo vệ tổ quốc. C̣n bây giờ sang giai đoạn hoà b́nh, xây dựng đất nước, chúng ta hiểu nó, vận dụng, thể hiện nó bằng cách ǵ, như thế nào mà thôi.
Đó chính là điều khiến tôi băn khoăn. Liệu chúng ta có yêu nước không khi mà làm ǵ ta cũng nghĩ đến lợi ích bản thân ḿnh trước tiên?
Đấy cũng là băn khoăn của rất nhiều người. Tôi đă gặp những người bộ đội, họ bảo: Ngày xưa tôi đi đánh giặc đâu có như thế này. Thấy kẻ thù trước mặt, phải chiến đấu đến cùng. Nhưng bây giờ khó quá. Kẻ thù vô h́nh, ở đâu đó, rất khó nhận biết. Nhiều người khóc thực sự, họ nói: Tôi nghĩ về đồng đội đă hy sinh, thương họ, không thể nào chịu được. Chúng tôi đă chiến đấu, hy sinh v́ cái ǵ?
Trong thời b́nh của chúng ta, ḷng yêu nước phải tiếp tục nung nấu, làm thế nào để mọi người dân, mọi thế hệ từ trẻ đến già, phải gắn bó, phải yêu đất nước này, phải thấy Việt Nam măi là quê hương.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Nguyễn Dy Niên.
Tham nhũng từ việc nhỏ đến việc lớn
Có những thanh niên nói rằng: xă hội lắm tiêu cực thế, có ǵ mà yêu? Tôi nghĩ họ cũng có lư.
Đó là biểu hiện của sự khủng hoảng về ḷng tin. Thế hệ trẻ nh́n những người xung quanh, thấy có nhiều cái không như họ nghĩ, không như sách vở, nhà trường vẫn dạy, họ không hiểu được sự thật ở đâu, chân lư ở đâu. Trách nhiệm của các thế hệ đi trước là phải cố gắng nuôi giữ ḷng tin, để xă hội này, dân tộc này, đất nước này phải trường tồn. Dân tộc Việt không thể mất đi được. Tôi có một niềm tin mănh liệt như thế, nó chỉ cḥng chành thế này, chỉ sóng gió thế này thôi… rồi sẽ trở lại.
V́ sao ông tin tưởng như thế?
Chính là dựa vào lịch sử. Chúng ta đă từng mất nước suốt 1.000 năm Bắc thuộc mà Ngô Quyền đă giành lại được độc lập. Hay khi nhà Hồ để mất nước, th́ chỉ 20 năm sau thôi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn của Lê Lợi đă thành công. Không chỉ riêng Việt Nam, mà trên thế giới cũng vậy. Như dân tộc Palestin đấu tranh vô cùng quyết liệt để tồn tại. Tinh thần yêu nước ghê gớm lắm. Không có ḷng yêu nước không thể làm được những điều vĩ đại như vậy. V́ vậy, vấn đề quan trọng là làm thế nào giáo dục cho lớp trẻ ḷng yêu nước đó.
Làm thế nào giáo dục được ḷng yêu nước khi mà học sinh không thích học sử?
V́ sử không lôi cuốn họ. Phải chăng v́ chúng ta cứ lấy quan điểm của ngày hôm nay để nh́n lại lịch sử, đánh giá lại lịch sử? Lịch sử tự nó sẽ hấp dẫn nếu là tiếng nói công minh của chính nó. Đất nước Việt Nam có đến ngày hôm nay là do hàng bao thế hệ ông cha ta, tổ tiên ta đă đổ xương máu để ǵn giữ. Ḷng tự hào được xây dựng từ hàng ngàn năm nay chứ đâu phải chỉ từ ngày hôm nay.
Tuy nhiên, nói như thế là về lư thuyết thôi. Về thực tiễn có nhiều vấn đề quá: vấn đề xă hội, kinh tế, lư tưởng… của chúng ta. Phải làm thế nào để người dân tin tưởng.
Nhưng cụ thể là phải làm ǵ, thưa ông?
Tôi nghĩ phải có một chuyển động về tư duy th́ mới làm chuyển biến được xă hội, được những vấn đề của chúng ta. Thoái hoá đạo đức, tham nhũng từ việc nhỏ đến việc lớn… làm mất ḷng tin của dân. Lắng nghe tiếng nói của dân thấy muôn vàn tiếng kêu than về sự nhũng nhiễu của các cơ quan công quyền. Những việc như thế làm xói ṃn ḷng tin ghê lắm. Nói là quét sạch tham nhũng th́ khó nhưng toàn xă hội phải đồng tâm nỗ lực ngăn chặn tham nhũng lại. Mỗi người góp một tay. Tôi nghĩ phải đưa ra định nghĩa: Người yêu nước phải là người không tham nhũng hoặc phải là người đấu tranh chống tham nhũng.
Tại sao người Việt thông minh mà nhân tài lác đác
Vậy c̣n chuyện người ta t́m mọi cách ra nước ngoài học rồi ở lại luôn… Như thế có yêu nước không?
Chuyện này cũng có lư do của nó. Tại sao người nào muốn thành tài lại phải ra nước ngoài? Tại sao người Việt ḿnh thông minh là thế mà nhân tài vẫn lác đác như “lá mùa thu”? Nhiều người phải ra đi chỉ v́ ở môi trường Việt Nam khó có thể phát triển được. Tôi đă đi hầu khắp thế giới, gặp nhiều người Việt Nam ở nước ngoài, gặp nhiều nhà trí thức lớn.
Những năm đầu sau khi giải phóng, gặp Việt kiều lúc đầu tưởng họ ghét ḿnh, nhưng không phải, trừ một số ít người cực đoan, c̣n đa số họ nhớ quê hương lắm. Có người nhớ quê đến mức họ nuôi trong nhà một con ếch để đến chiều nó kêu cho đỡ nhớ. Ḷng yêu nước là của tất cả mọi người, không phải chỉ người cộng sản mới yêu nước nhất đâu. Mỗi người dân Việt Nam ḿnh ai cũng yêu nước.
Tức là dù có ư thức được hay không th́ trong máu chúng ta đă có ḷng yêu nước rồi?
Đúng vậy. Nó là truyền thống, là văn hoá v́ chính cái kết tinh cao nhất trong văn hoá là ḷng yêu nước. V́ là văn hoá nên nó thể hiện như ḷng tự trọng. Khi người nước ngoài nói Vietnamese style (cái lối Việt Nam) với ư mỉa mai, xem thường th́ ḿnh thấy khó chịu lắm. Làm thế nào để mỗi người phải có ḷng tự trọng, phải biết xấu hổ mà vươn lên. Người Nhật là một ví dụ điển h́nh về sự vươn lên v́ ḷng yêu nước. Thất bại của chiến tranh thế giới II làm nước Nhật cơ cực và đau ḷng lắm, họ phải cắn răng chịu đựng mà vượt qua. Chỉ từ một ḷng yêu nước, ḷng tự trọng dân tộc mà nước Nhật vươn lên được như ngày hôm nay. Nước Nhật đă làm được như vậy, chẳng nhẽ Việt Nam ḿnh lại không làm được?
Xin cảm ơn và chúc ông năm mới sức khoẻ, hạnh phúc!
Theo Kiến thức