Bị cáo trong vụ án là một bé gái c̣n đang ngồi trên ghế nhà trường. Vậy động cơ, hoàn cảnh nào đă khiến thiên thần nhỏ này phạm vào tội đặc biệt nghiêm trọng? Nghĩ rằng phải trả lời được câu hỏi đó th́ mới có thể đưa ra một phán quyết hợp t́nh, hợp lư, chị Lê Thị Hoàng Hải (Thẩm phán TAND TP.Yên Bái) đă cẩn trọng lật giở từng góc khuất trong cuộc sống của bị cáo mà ḿnh sắp xét xử.
Sau đó, phán quyết cuối cùng của chị Hải đă nhận được sự đồng t́nh của đồng nghiệp và dư luận. Để rồi, tương lai của cháu bé đă lại được mở ra và vụ án này trở thành một kỉ niệm khó quên trong cuộc đời người nữ thẩm phán...
Người mẹ nhẫn tâm biến con thành kẻ vận chuyển ma túy
Một ngày đầu đông năm 2009, chị Hải vừa chuyển về công tác tại TAND TP.Yên Bái được 3 tháng (trước đó, chị có hơn 10 năm công tác tại TAND huyện Văn Chấn) th́ nhận hồ sơ một vụ án vận chuyển trái phép chất ma túy.
Mở tập hồ sơ, chị ngỡ ngàng khi biết bị can là một nữ sinh lớp 9. Cô bé tên Hoàng Thị Ngọc M. (15 tuổi, ở TP.Yên Bái). Liên quan đến vụ án, mẹ của M. là Trần Thị Yên (38 tuổi) cũng bị bắt v́ hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy. Đau ḷng hơn, ngày hai mẹ con bị bắt cũng là ngày M. chuẩn bị đến trường để dự ḱ thi cuối học kỳ I. Khi đó, chị Hải đă rất băn khoăn, không hiểu con đường nào đă dẫn dắt M. - một cô bé ngây thơ - vào ṿng lao lư.
Ngày phiên ṭa chuẩn bị diễn ra, cô giáo chủ nhiệm lớp M. cùng rất đông bạn học của cô bé đă kéo đến trụ sở TAND TP.Yên Bái. Điều khiến nữ thẩm phán khá bất ngờ là chính con gái chị cũng học cùng lớp với M. Qua đó, chị Hải mới biết rằng trên lớp, M. vốn là một học tṛ ngoan, hiền, chịu khó vươn lên trong học tập dù gia cảnh rất khó khăn.
 |
| Thẩm phán Lê Thị Hoàng Hải. |
Tiếp nhận lá đơn của cô giáo cùng tập thể học sinh lớp M. theo học xin Ṭa giảm án cho M. để cô bé sớm được cắp sách đến trường, nữ Thẩm phán Lê Thị Hoàng Hải vô cùng xúc động.
Để nắm rơ hơn về gia cảnh của bị cáo nhí, chị Hải đă cất công xuống tận nhà cô bé để t́m hiểu. Th́ ra, bố M. v́ buôn bán ma túy trái phép đă phải lănh một mức án khá nặng. C̣n bà Yên (mẹ N.) thay v́ chịu khó làm ăn để nuôi hai anh em M. ăn học lại đi vào vết xe đổ của chồng. Sẵn có mối từ trước, Yên đă nhập “hàng trắng” về, chia nhỏ bán lại cho các con nghiện. Ban đầu, Yên không để lộ việc ḿnh bán ma túy cho các con biết, nhưng khi bị cơ quan công an theo dơi, Yên đánh liều sai M. đi đưa “hàng”.
Sáng hôm đó, M. đang chuẩn bị đi học như b́nh thường th́ được mẹ đưa cho một gói hàng nhỏ, bảo chuyển cho một người đứng ở đầu đường Nguyễn Thái Học (TP.Yên Bái). Không biết đó là ma túy, cô bé ngoan ngoăn vâng lời mẹ và khi M. vừa đưa gói “hàng” cho một thanh niên th́ bị cơ quan công an bắt quả tang.
Phiên ṭa thấu lư, đạt t́nh
Phiên ṭa cuối năm 2009 ấy được mở ra để xét xử cùng một lúc hai mẹ con M. đă thu hút rất đông người dân tới tham dự. Ngoài bạn bè của M., đông đảo bà con lối xóm cũng tới phiên ṭa với chung một nguyện vọng: Mong Hội đồng xét xử sẽ xem xét “giơ cao đánh khẽ” khi lượng h́nh với cô bé M. v́ M. đi vào con đường tối hoàn toàn do lỗi của người mẹ.
Chị Hải hồi tưởng: “Hôm đó, bị cáo Yên và cháu M. khóc rất nhiều. Yên khai rằng, toàn bộ hành vi phạm pháp là do ḿnh chứ cháu M. hoàn toàn không biết ǵ cả. Bị cáo Yên nhận lỗi về ḿnh và tha thiết mong Hội đồng xét xử khoan hồng cho con gái. Chúng tôi đă giải thích cho cả hai mẹ con hiểu hành vi trái pháp luật. Dù hành vi của M là vô t́nh nhưng đó cũng đă là phạm pháp. So với ngày mới bị bắt, M. gầy sọp hẳn đi, đôi mắt cô bé hốc hác, thể trạng rất yếu v́ cháu suy nghĩ nhiều khiến nhiều người có mặt đều thấy rất thương tâm”.
Tính đến ngày ra ṭa, M. đă phải chịu tạm giam 8 tháng, cô bé đă không được đến trường như các bạn cùng trang lứa nên khi được nói lời sau cùng, M. thưa với Hội đồng xét xử rằng: “Cháu chỉ mong Ṭa có thể giảm án cho cháu để cháu có thể trở lại đi học như các bạn mà thôi”.
Chị Hải tiếp lời: “Do cả bố mẹ cô bé cùng vương ṿng lao lư, anh trai th́ ở với ông bà nội nên tôi quyết định sẽ tuyên phạt cô bé một mức án cụ thể nhưng cho hưởng án treo. Quan điểm này nhận được sự đồng thuận của các vị trong Hội đồng xét xử. Sau cùng, bị cáo Yên lĩnh 8 năm tù, c̣n M. chỉ bị phạt hơn 2 năm tù treo”.
Chuyện đă qua được 2 năm, nhưng trong trí nhớ của chị Hải th́ từng diễn biến vẫn chưa hề phai nhạt. Ngay khi bản án được tuyên, rất đông người đă đứng dậy vỗ tay rào rào, người bật khóc v́ xúc động, người chạy lên ôm lấy M. để chia sẻ. Bác tổ trưởng tổ dân phố nơi M. sinh sống c̣n vận động mọi người quyên góp một khoản tiền nhỏ mua sách vở cho cô bé.
“Bị cáo Yên th́ không ngớt cảm ơn chúng tôi, nhưng suy cho cùng, giá như người mẹ đáng trách này không mờ mắt v́ đồng tiền th́ chắc chắn cô bé M. không phải chịu nỗi xót xa như phiên ṭa hôm ấy” - chị Hải nói.
Chị Hải chia sẻ thêm về vụ án: “Hôm đó tôi xử xong vụ án mà thấy ḷng thanh thản và nhẹ nhơm. Con gái tôi về nhà c̣n bảo ở trường, ở lớp, thầy cô giáo và bạn bè cháu đều khen mẹ đă có một quyết định hợp t́nh, hợp lư khiến tôi rất vui và hạnh phúc”.
“Cũng là một người mẹ, tôi chủ động xuống gia đ́nh M. ngay khi bản án có hiệu lực. Cô bé đi học trở lại, dù muộn hơn một năm nhưng M. rất quyết tâm. Do hoàn cảnh khó khăn nên anh trai cô bé vừa làm thêm, vừa kèm cặp em học hành. Giờ th́ cậu anh đă chuẩn bị tốt nghiệp đại học để làm một thầy giáo, c̣n cô bé đă học lớp 11 và thành tích học tập luôn được duy tŕ khá và giỏi. Tôi vẫn thường xuyên hỏi han hai anh em, động viên các cháu mau trưởng thành”.
Kỳ Anh
***
Trên đây chỉ là một trong nhiều vụ án đặc biệt mà Thẩm phán Lê Thị Hoàng Hải đă từng xét xử. Trước lúc tạm biệt phóng viên, vị nữ Thẩm phán trải ḷng: “Mỗi người, mỗi nghề đều có những áp lực riêng. Với người thẩm phán, mỗi vụ án trước khi được đem ra xét xử không chỉ cần nghiên cứu kỹ lưỡng các t́nh tiết trong hồ sơ để tránh lọt người, lọt tội mà c̣n phải t́m hiểu cả những điều mà trong cáo trạng không hề có, bởi mỗi phán quyết đưa ra sẽ ảnh hưởng lớn đến tương lai của cả một đời người”.
Bi kịch nữ sinh ngoan hiền bị mẹ biến thành kẻ vận chuyển “hàng trắng”
