Thế là Việt Nam lại lỡ con tàu “cách mạng hoa nhài” từ các nước Bắc Phi và Trung Đông. Như đă từng lỡ con tàu cách mạng “nhung”, cách mạng “màu” ở các nước Đông Âu thuộc khối XHCN cũ và ở Liên Xô hơn 20 năm trước.
Và trước đó, sau khi thống nhất đất nước, giai đoạn từ năm 1975-1985, nếu những người cộng sản biết nắm lấy cơ hội, biết nh́n xa và có tấm ḷng rộng mở, thi hành một đường lối chính sách khác hẳn về chính trị, đối nội, đối ngoại, lẫn kinh tế, văn hóa, Việt Nam có thể đă đi theo một con đường khác hẳn.
Đối nội, người Việt Nam, nhất là người miền Nam đă không phải chịu thêm những vết thương hậu chiến nặng nề từ sự phân biệt Bắc-Nam, chủ nghĩa lư lịch, trại cải tạo và rất nhiều sự sai lầm khác buộc hàng triệu người phải bỏ nước ra đi và cho đến bây giờ việc ḥa giải, ḥa hợp vẫn chưa thực hiện được; kinh tế miền Nam có thể đă không bị phá sản, cả nước đă không phải suưt nữa th́ chết đói chẳng khác nào Bắc Hàn bây giờ để rồi măi đến năm 1986, những người lănh đạo mới bừng tỉnh “mở cửa”, thay đổi, thực chất là đi lại từ đầu, học lại cách làm ăn theo lối kinh tế thị trường…
Đối ngoại, Việt Nam có thể đă không phải vướng vào hai cuộc chiến tranh với Campuchia và Trung Quốc, có thể giảng ḥa với Mỹ sớm hơn khi chính Mỹ đă ch́a bàn tay ra trước trong giai đoạn này, để từ đó hội nhập với thế giới sớm hơn rất nhiều, điều mà Trung Quốc đă làm được sau cuộc chiến tranh biên giới với VN mà thực chất, như nhiều nhà nghiên cứu, b́nh luận chính trị sau này đă phân tích, là một “món quà” để đổi lấy quan hệ với Mỹ và phương Tây…
Và nếu nh́n xa hơn nữa vào quá khứ, Việt Nam đă từng bỏ lỡ rất nhiều cơ hội khác. Giữa thế kỷ XIX, Minh Trị Thiên Hoàng của nước Nhật đă biết nh́n xa trông rộng, quyết định thực hiện những cải cách triệt để về mọi mặt từ giáo dục, chính trị, quân sự cho đến kinh tế, học tập phương Tây, thoát Á, biến Nhật Bản từ một nước phong kiến với một nền nông nghiệp lạc hậu trở thành một cường quốc về kinh tế-quân sự đầu thế kỷ XX và mấy mươi năm sau nữa, cả thế giới phải khiếp sợ trước sức mạnh quân sự của Nhật trong thế chiến thứ 2. Trong khi đó, Việt Nam thời nhà Nguyễn th́ lại làm ngược lại, “bế quan tỏa cảng” khước từ mọi cơ hội cải cách, học hỏi, hậu quả là nước Việt Nam nghèo đói, lạc hậu phải trở thành thuộc địa của Pháp…
Việt Nam. Một dân tộc luôn luôn nhỡ tàu. Nhà văn Vơ Thị Hảo từng than như thế. Phải, số phận bi kịch của đất nước này, dân tộc này chính là như thế.
Và bây giờ điều đó đang lập lại.
Trong suốt những ngày qua, khi phong trào cách mạng hoa nhài bắt đầu bùng lên từ Tunisia rồi lan rộng sang Ai Cập và các nước khác ở Bắc Phi, Trung Đông…nhiều người Việt Nam trong và ngoài nước cũng nhân đó nghĩ suy đến vận mệnh của đất nước. Một câu hỏi đau đáu nhất được đặt ra: Liệu có một cuộc cách mạng như thế ở Việt Nam vào thời điểm này?
Nếu theo dơi một số bài viết, ư kiến của mọi người xung quanh chủ đề này, có thể thấy khá nhiều quan điểm đối chọi nhau nhưng nh́n chung, có thể chia làm hai luồng chính. Quan điểm thứ nhất, thường là của những người Việt ở hải ngoại và những người hoạt động cho phong trào dân chủ, cho rằng sẽ có, và cần phải có một cuộc cách mạng hoa nhài ở Việt Nam vào thời điểm này. Những người ủng hộ quan điểm này thường lư giải dựa trên t́nh h́nh kinh tế xă hội lẫn chính trị ở Việt Nam hiện nay quá bí bét, bất ổn về nhiều mặt chưa kể mối họa từ phương Bắc đă quá rơ ràng, người dân VN đă phải chịu đựng một cuộc sống tồi tệ quá lâu rồi, cần phải thay đổi để cứu ḿnh, cứu dân tộc, cứu đất nước. Và rơ ràng là những cuộc cách mạng từ các nước Tunisia, Ai Cập…có những điểm khiến người ta có quyền hy vọng: không do các đảng phái tổ chức chính trị tạo nên, không có một gương mặt lănh tụ nổi bật, hoàn toàn bất ngờ từ sự bức xúc của chính người dân, từ những cuộc biểu t́nh ôn ḥa và đă đi đến thắng lợi…Tất nhiên, trường hợp của Lybia th́ hoàn toàn khác. Có những người rất lạc quan, cũng đă có những lời kêu gọi được đưa ra trên các trang mạng…
Quan điểm thứ hai, thường là của những người ở trong nước, ngược lại, cho rằng VN sẽ không có một cuộc cách mạng, thậm chí chưa nên, không nên có, vào thời điểm này. Một số lập luận được đưa ra để lư giải tại sao như vậy: Có người cho rằng v́ cuộc sống ở VN hiện nay dễ chịu hơn xưa nhiều, v́ người dân VN đang tạm bằng ḷng với những ǵ họ có. Có người th́ chỉ trích phong trào dân chủ ở VN quá yếu, và lập luận: cứ cho là VN sẽ xảy ra một cuộc cách mạng tự phát của quần chúng, thế th́ chuyện ǵ sẽ xảy ra sau đó, đâu là lực lượng đối lập có đủ sức đứng ra “làm việc”, thậm chí “giải giáp” đảng cộng sản VN , nắm quyền lănh đạo đất nước? Liệu có chăng một t́nh trạng hỗn loạn, xâu xé tranh giành quyền lực khiến mọi chuyện càng thêm bí bét sau đó? Cũng có người cho rằng chỉ khi nào Trung Quốc thay đổi th́ VN mới hy vọng có thay đổi, rằng ở VN không thể có cách mạng từ dưới lên mà chỉ có cách mạng từ trên xuống, rằng nên trông đợi vào sự thay đổi từ phía nhà nước VN, họ đă thay đổi nhiều và sẽ c̣n tiếp tục thay đổi v.v…
Thực tế cho thấy một cuộc cách mạng như mong đợi đă không xảy ra. Nhưng lại không hẳn từ những lư do như quan điểm thứ hai nói trên. Vậy th́ v́ sao?
Phân tích t́nh h́nh chính trị xă hội ở VN hiện nay, phải nói là thời cơ đă quá chín muồi. Quan điểm của ai đó cho rằng v́ cuộc sống ở VN hiện nay dễ chiụ hơn trước kia nên người VN cảm thấy tạm bằng ḷng như vừa nêu trên là hoàn toàn không đúng. Nếu là thời điểm nào khác, khi chính sách đổi mới bước đầu đă đem lại sự tăng trưởng về kinh tế, thoát khỏi nạn đói theo nghĩa đen…th́ c̣n có lư. C̣n hiện nay? Ai đang sống ở VN hoặc nếu không sống ở trong nước nhưng theo dơi đều đặn t́nh h́nh qua báo chí, đều thấy rơ VN hiện đang phải đối mặt với một giai đoạn khủng hoảng thực sự về kinh tế. Sự bất ổn đă thể hiện quá rơ. Đây là hậu quả của sự điều hành quản lư kinh tế kém cỏi và những phương pháp sai lầm suốt một thời gian dài, mà người dân đang phải trực tiếp gánh chịu. Lạm phát tăng cao, đồng tiền bị mất giá, vật giá leo thang tác động đến đời sống của từng gia đ́nh. Chỉ trừ một bộ phận nhỏ là tầng lớp quan chức, giới giàu có, trung lưu trở lên ở các thành phố lớn, c̣n th́ nông dân, công nhân, dân nghèo thành thị, sinh viên, công nhân viên chức b́nh thường cho tới đồng bào ở tỉnh lẻ, vùng sâu vùng xa, dân tộc thiểu số…đời sống thực sự khó khăn. Khái niệm “ổn định” mà nhà nước VN thường đem ra để mỵ dân và “hù dọa” mọi ư muốn đ̣i thay đổi đă không c̣n đứng vững nữa. Bởi ổn định đây không chỉ là ổn định về chính trị do được cai trị bằng bàn tay sắt. Người dân cần có sự ổn định về kinh tế, xă hội. Cuộc sống hàng ngày, tương lai có thể hoạch định được. Nên nếu nói đời sống hiện nay đă tạm ổn là một cái nh́n phiến diện. Đừng quên đời sống và thu nhập đầu người của các nước như Tunisia hay Ai Cập c̣n cao hơn của VN nhiều vậy mà dân chúng họ đă không bằng ḷng.
Kinh tế th́ như vậy, c̣n xă hội? Có lẽ cũng không cần phải chứng minh về bức tranh thực trạng xă hội VN hiện nay là như thế nào, chính báo chí truyền thông nhà nước hàng ngày đă nêu lên quá rơ. Nạn tham nhũng, những bất công phi lư trong xă hội, khoảng cách giàu nghèo, đạo đức bị xuống cấp, cái xấu cái ác cái không tử tế ngày càng tràn lan như cỏ dại trong lúc cái đẹp, cái thiện, cái tử tế ngày càng hiếm hoi; giáo dục th́ lạc hậu, nạn chạy chữ chạy chức, đạo văn, thói lừa lọc…nhan nhản, môi trường sống bị ô nhiễm, thiên nhiên bị tàn phá… Một người sinh ra trong một gia đ́nh quan chức hoặc có tiền, không quan tâm đến bất cứ chuyện ǵ trừ việc kiếm sống và ngắm vuốt bản thân có thể sẽ không thấy hết mọi điều nhưng c̣n đa số người dân? V́ sao 36 năm sau ngày thống nhất đất nước, người VN vẫn t́m mọi cách bỏ nước ra đi? Đi bằng con đường “xuất khẩu lao động” làm thuê cho xứ người, đi lấy chồng Hàn Quốc, Đài Loan, Trung Quốc...-những cuộc hôn nhân qua môi giới may ít rủi nhiều; đi học, đi làm ăn rồi t́m cách ở lại v.v…
Nếu thử một lần, t́m hiểu số phận của những người nông dân một nắng hai sương, là một trong hai lực lượng chính đem lại đồng tiền ngoại tệ cho đất nước qua con đường xuất khẩu gạo và các sản phẩm nông nghiệp nhưng lại luôn luôn bị ép giá từ chính những công ty nhà nước, bị cưỡng bức bán rẻ đất đai nhà cửa từ những đợt giải phóng mặt bằng để rồi một ngày nhập trong hàng ngũ dân oan đi khiếu kiện đất đai…Những người công nhân với đồng lương rẻ mạt, bị bóc lột ngay trên đất nước ḿnh. Những ngư dân đi làm thuê ở xứ lạ bị hải tặc bắt cóc, c̣n ở ngay trên vùng bờ biển nước ḿnh th́ bị “tàu lạ” đâm ch́m tàu, bắt giữ, đánh đập, đ̣i tiền chuộc…Những cô gái nông thôn v́ nghèo khó phải đi lấy chồng xa, đi làm Ôsin, đi làm gái, đi đẻ thuê…kiếm tiền….Những đồng bào dân tộc thiểu số sống nghèo nàn lạc hậu mọi thứ từ tinh thần đến vật chất…
Nếu thử t́m hiểu, th́ câu trả lời cuộc sống ở VN hiện nay có ổn không sẽ khác ngay.
Hoặc nếu một ngày chẳng may đi trên đường bị tai nạn giao thông do một kẻ nào đó chạy xe ẩu tông phải nhưng nếu kiện th́ cũng chẳng ăn thua ǵ; một ngày chẳng may chạy xe ngoài đường quên đội mũ bảo hiểm và bị mấy tay công an đánh cho găy cổ, tử vong-như đă từng có nhiều người chết oan v́ bị những ông công an chả coi mạng sống của dân ra ǵ, quen thói dùng bạo lực hành hung người dân đến tử vong chỉ v́ những sai phạm hết sức nhỏ nhặt; một ngày thấy ḿnh học hành tử tế, làm việc vất vả cả đời nhưng vẫn chỉ là một nhân viên quèn trong khi thằng bạn cùng lớp dốt đặc cán mai, đạo đức tệ hại lại là xếp ḿnh chỉ v́ con của ông X cháu của ông Y; một ngày thấy người anh là công nhân xây dựng chết oan chỉ v́ công tŕnh đang xây bị “rút ruột", đổ sập trên đầu; người chị ngồi khóc đứa con gái nhỏ bị làm nô lệ t́nh dục cho ông Hiệu trưởng đạo mạo và những vị quan chức tai to mặt lớn…v.v…và v.v…
Đến lúc đó, câu trả lời cuộc sống ở VN hiện nay có ổn không sẽ khác ngay.
Nghĩa là nói thẳng ra, t́nh h́nh kinh tế chính trị xă hội ở VN đă quá đủ cho những mâu thuẫn xă hội dồn nén từ bao lâu nay. Chưa kể, mối họa từ Trung Quốc mà tôi sẽ nói đến sau.
Thế nhưng ở VN vẫn chẳng có chuyện ǵ xảy ra. V́ sao? Phải chua xót mà nhận thấy rằng dân tộc nào chính phủ ấy và ngược lại. Nếu như tính cách của một con người có thể tạo ra số phận của người đó th́ với một dân tộc cũng vậy, tính cách của một dân tộc sẽ góp phần quyết định làm nên số phận của dân tộc, đất nước đó. Mà tính cách của một dân tộc phần lớn là từ cái môi trường xă hội tạo nên. Tính cách của người Việt, vốn dĩ đă mang nhiều nhược điểm của người dân sống trong một nước nông nghiệp lạc hậu, cộng thêm một thời gian dài sống dưới một chế độ độc tài toàn trị và một môi trường xă hội tệ hại, đă dần dần h́nh thành một số “căn bệnh” khó chữa. Trước đây tôi đă từng viết bài “Những căn bệnh đang hủy hoại xă hội VN”, đó là: bệnh vô cảm;cái xấu cái ác lên ngôi; sự bạc nhược, cầu an; sự giả dối;hoài nghi và mất ḷng tin. Và nếu nói kỹ hơn th́ sẽ c̣n một số “bệnh” khác nữa. Một cuộc sống bất an, luôn phải vật lộn với cơm áo gạo tiền, bao nhiêu nỗi lo nỗi sợ hàng ngày, mặt khác, cũng đang tồn tại phổ biến ở VN một lối sống phụ thuộc nặng nề vào vật chất và những giá trị giả, giá trị ảo, qua đó con người được đánh giá dựa theo cái nhà, cái xe, quần áo bên ngoài hay mảnh bằng, cái “ghế”…Cả hai khía cạnh đều khiến tạo nên những thế hệ “phi chính trị”, chỉ quan tâm đến việc mưu sinh và kiếm một chỗ đứng trong xă hội, đến bản thân, gia đ́nh ḿnh. Chưa bao giờ nội lực xă hội VN lại cạn kiệt về mọi mặt và nguyên khí con người VN cũng cạn kiệt đi như bây giờ. Bao nhiêu sự dũng cảm, quật khởi bất khuất, ḷng tự hào tự tôn dân tộc đă bị chính những người nắm quyền đất nước bào ṃn đi, làm cho hèn hạ bạc nhược đi, như họ.
Tôi cũng muốn nói thêm một ư là một số người viết bài trong nước thường hay tỏ ra coi thường, chỉ trích người Việt hải ngoại và những người hoạt động dân chủ là không hiểu biết về t́nh h́nh trong nước, làm chính trị salon…rằng cách mạng nếu có, phải do người trong nước tạo nên. Không ai chối căi và cũng không ai tranh công ǵ điều hiển nhiên này. Nhưng vận mệnh đất nước như thế này chưa lo được mà ngồi chỉ trích chê bai nhau làm ǵ, đất nước là của chung, ai cũng nên và có quyền đóng góp phần của ḿnh, dù chỉ một bài viết, một câu nói, cũng đă là quư. Tôi nghĩ thế. Sự chia rẽ, dường như cũng là một trong những nhược điểm khá rơ của dân tộc tôi.
Với một dân tộc như thế, tinh thần đâu để có một cuộc cách mạng?
Lư do chính là nằm ở đó chứ không phải v́ xă hội VN hôm nay đă ổn và người dân VN chưa muốn thay đổi.
Với quan điểm cho rằng ở VN không thể có cách mạng từ dưới lên, mà chỉ có cách mạng từ trên xuống, nên trông đợi vào sự thay đổi từ phía nhà nước VN, rằng họ đă thay đổi nhiều và sẽ c̣n tiếp tục thay đổi…tôi cũng nghi ngờ luôn vào điều này. Không phải v́ quá cực đoan như Boris Yeltsin là "Cộng sản chỉ có thể thay thế chứ không thể thay đổi được". Đúng là trong những năm qua, các thế hệ lănh đạo đảng và nhà nước cộng sản ở VN buộc phải thay đổi và có thay đổi. Ai cũng thấy, về mặt lư thuyết con đường đi của xă hội hiện nay cũng như trên thực tế, những ǵ họ đang tiến hành ở VN hoàn toàn trái ngược 180 độ so với những ǵ họ từng tuyên bố hay thực hiện trước kia, thời thập niên 50 cho tới 80. Nhưng có những cái không bao giờ họ thay đổi, ví dụ như sự bảo thủ đến cùng v́ quyền lợi của chế độ, luôn luôn đặt quyền lợi của đảng, của chế độ, của một thiểu số đặc quyền đặc lợi lên trên quyền lợi của đất nước, dân tộc. Trong nhiều mặt, họ vẫn thay đổi rất chậm, họ t́m mọi cách để tŕ hoăn thời gian. Vả lại nếu có muốn đổi nhanh họ cũng không dám (và cũng không làm được) v́ cứ nh́n qua các thế hệ lănh đạo của VN th́ thấy, không có ai có tầm nh́n xa, trí tuệ vượt trội, họ đều kém cả về đầu óc, tư duy lẫn bản lĩnh. VN không có một Mikhail Gorbachov hay Boris Yeltsin. Họ cứ dàn đều cùng nhau một bước tiến hai bước lùi.
Một dân tộc th́ như thế, những người lănh đạo th́ như thế. Trong khi t́nh h́nh của VN th́ không c̣n có thể chờ đợi được nữa. Bởi kinh tế quá nguy ngập. Xă hội nát bét. Nội lực, nguyên khí con người đều cạn kiệt. Bên cạnh đó là mối họa từ phương Bắc.
Tôi cũng từng viết: nếu đảng cộng sản Trung Quốc có tiếp tục lănh đạo đất nước thêm cả trăm năm nữa, Trung Quốc cũng chẳng mất vào tay nước nào, nhưng nếu đảng cộng sản Việt Nam mà tiếp tục “tại vị” thêm chừng hai thập niên nữa thôi, VN chắc chắn sẽ mất vào tay Trung Quốc-không “mất” kiểu này th́ kiểu khác.
Một chính quyền điều hành kinh tế kém cỏi, không đảm bảo được một sự ổn định trong đời sống hàng ngày của người dân. Một chính quyền bạc nhược để mất đất mất biển, đảo vào tay nước khác. Có c̣n xứng đáng để tiếp tục độc quyền lănh đạo?
Trong cuộc đời một con người, chẳng bao giờ nên dùng chữ “nếu”. Vận mệnh của một dân tộc, một đất nước cũng vậy. Nhưng dù sao, cũng chỉ một lần thử đặt những chữ “nếu”…Hơn hai mươi năm trước, nếu VN cũng chuyển ḿnh dứt khoát và triệt để như các nước Đông Âu, chúng ta đă có được 20 năm đi theo một con đường khác, với một thể chế chính trị khác, như hầu hết các nước tiến bộ trên thế giới đă lựa chọn. Những Hiệp ước Biên giới trên đất liền năm 1999, Hiệp định phân vịnh Bắc bộ VN-TQ năm 2000 đă không được kư, và VN đă không phải mất đi thêm hàng trăm kilomet vuông lănh thổ dọc theo biên giới, hàng ngàn kilomet vuông lănh hải, thác Bản Giốc, Ải Nam Quan vẫn c̣n…Chúng ta chắc chắn đă không mắc kẹt quá sâu trong mối quan hệ với TQ như bây giờ và TQ cũng không dám bắt nạt ta quá mức, bởi chúng ta có đồng minh quân sự chứ không phải như hiện tại. Hai mươi năm trước TQ khác xa bây giờ. Hai mươi năm là đủ cho một đất nước có thể tiến được rất xa nếu đi đúng đường.
Với một TQ ngày càng mạnh, càng đầy tham vọng, liệu sự mất mát của VN có dừng lại ở đó? Không ít lần trên những trang mạng TQ các tướng lĩnh thuộc phái diều hâu của TQ, với giọng điệu đầy hung hăng, đă từng hằm hè muốn gây chiến nữa ở vùng biển Đông nói chung và với VN nói riêng. Những ngày này nhiều bài viết cũng đă nói đến nguy cơ TQ có thể nhân dịp VN đang lao đao v́ kinh tế, để tấn công chiếm thêm một số đảo ở Trường Sa. Và nếu sự thật xảy ra, gần như chắc chắn TQ sẽ chiếm được thôi, ai sẽ là đồng minh của VN, ai sẽ hỗ trợ VN? Mỹ ư. Đừng hy vọng hăo. Hoặc chưa cần đến nói đến chuyện TQ tấn công bằng vũ lực. Nếu kinh tế VN sụp đổ, ai sẽ ch́a bàn tay ra “giúp đỡ”? Vẫn không phải là Mỹ hay các nước phương Tây. C̣n Nhật Bản, đất nước rộng ḷng giúp đỡ VN thực sự từ trước đến nay th́ lại đang gặp thảm họa quá lớn. Vậy th́ ông anh cả TQ sẽ bỏ hầu bao ra và kèm theo đó là những điều kiện ǵ. Xin dành câu trả lời lại cho mọi người.
Lại nếu…Chính v́ vậy, nếu VN lỡ tàu thêm lần này sẽ là ân hận vô cùng cho tương lai. Cũng có thể không c̣n đường lùi nữa, cái họa một ngàn năm phương Bắc lại trở lại chăng?
Song, số phận của VN là do chính người dân VN quyết định. Không một lời kêu gọi nào có tác dụng một khi người dân c̣n đang lơ mơ, mụ mị, chưa tỉnh thức. Hơn ba thập niên trước, cũng chính v́ sự thờ ơ vô cảm với vận mệnh của đất nước đó mà người miền Nam đă khiến cho đồng minh của họ, người Mỹ thêm một lư do để nản ḷng bỏ cuộc khi ván cờ VN vốn đă làm nước Mỹ quá thiệt hại, tốn kém. Trong khi miền Bắc th́ quá quyết tâm đến cùng để giành chiến thắng, cho dù cái giá của chiến thắng là bao nhiêu.
Việt Nam-một số phận đầy bi kịch.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
Việt Nam - thêm một lần lỡ tàu!
