Lập trường cứng rắn của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thất bại trong việc ngăn chặn làn sóng người di cư, tị nạn đổ tới nước Mỹ. Làn sóng này vẫn tiếp tục gia tăng kể từ khi người kế nhiệm Joe Biden chính thức nhậm chức và tuyên bố sẽ có cách tiếp cận khác đối với vấn đề người nhập cư. Làn sóng người di cư từ Mexico tới biên giới Mỹ không chỉ là một cuộc khủng hoảng nhân đạo, mà đó còn là những thương vụ hàng tỷ USD đưa người trái phép có tổ chức do các băng đảng ma túy đứng đằng sau.
Ước tính, những kẻ buôn người, đưa người di cư bất hợp pháp ở Bắc Mỹ kiếm được tới 4,2 tỷ USD mỗi năm. Ảnh: AFP
Chạy khỏi đói nghèo, Juan Macias (tên nhân vật đã được thay đổi), người đàn ông Honduras 35 tuổi, đã vay mượn từ họ hàng, người thân để gom tiền, chi khoảng 7.000 USD cho một mạng lưới đưa người tới Mỹ. Macias nói rằng anh đã thỏa thuận với 8 người khác nhau trong suốt hành trình cùng với hơn 30 người di cư khác.
“Họ làm việc thông qua các tổ chức. Họ được gọi là những người dẫn đường. Sau đó thì là các băng đảng ở biên giới”, Macias nói với AFP tại một khu trại ở thành phố Ciudad Juarez biên giới Mexico sau khi bị trục xuất khỏi Mỹ.
Mỗi kẻ đưa người đưa cho Macias một mã code để gặp “người hướng dẫn” tiếp theo trong đường dây.
“Chúng tôi được nhận dạng thông qua mã code khi tới điểm tiếp theo. Họ không nói bất cứ điều gì ngoài câu ‘đi theo tôi’”, Macius cho biết.
Một báo cáo năm 2018 của Văn phòng Liên Hợp Quốc về tội phạm và ma túy ước tính, những kẻ buôn người, đưa người di cư bất hợp pháp ở Bắc Mỹ kiếm được tới 4,2 tỷ USD mỗi năm, trong khi số tiến kiếm được từ các hoạt động này trên toàn cầu là 7 tỷ USD.
Cũng giống như các hình thức tội phạm có tổ chức khác, hoạt động này thường do các băng đảng ma túy khét tiếng của Mexico kiểm soát, mặc dù mắt xích đầu tiên trong đường dây này có thể chính là người quen của những người muốn di cư, chủ yếu là ở các nước Trung Mỹ.
Làn sóng di cư tăng đột biến
Lập trường cứng rắn của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thất bại trong việc ngăn chặn làn sóng người di cư, tị nạn đổ tới nước Mỹ. Làn sóng này vẫn tiếp tục gia tăng kể từ khi người kế nhiệm Joe Biden chính thức nhậm chức và tuyên bố sẽ có cách tiếp cận khác đối với vấn đề người nhập cư.
Theo ông Oscar Hernandez, một nhà nghiên cứu tại tổ chức Colegio de la Frontera Norte của Mexico, những kẻ buôn người “đã nhận thấy cơ hội trong tuyên bố của ông Biden về việc tiếp nhận nhiều người di cư hơn”.
Chính quyền Tổng thống Biden đã từng cảnh báo những người di cư bất hợp pháp không nên đến Mỹ vì họ có nguy cơ trở thành nạn nhân của tội phạm và buôn người”. Tuy nhiên, lời cảnh báo dường như đã bị phớt lờ.
Trong tháng 3/2021, khoảng 172.000 người di cư bất hợp pháp bị bắt giữ ở biên giới Mỹ với Mexico, tăng 71% chỉ trong 1 tháng và là mức cao nhất trong 15 năm qua, theo Cơ quan hải quan và bảo vệ biên giới Mỹ. Số trẻ em không có cha mẹ hay người thân đi cùng bị bắt giữ đã tăng lên 18.890 người trong tháng 3, gấp đôi so với tháng 2.
Những người di cư trái phép này đến biên giới Mỹ sau hành trình dài và đầy nguy hiểm bằng xe buýt, xe tải, các chuyến tàu hàng hoặc thậm chí là đi bộ từ khắp các ngả tại Mexico.
Suốt nhiều năm, các băng đảng tội phạm đã nhúng tay vào và kiểm soát đường dây bắt đầu từ những người “dắt mối” phụ trách tìm kiếm những người có nhu cầu di cư, cho tới những mắt xích cuối cùng - phụ trách bắc thang để những người có “giấc mơ Mỹ” trèo qua hàng rào biên giới.
“Có cầu ắt có cung”
Những người di cư được nhận dạng bằng những chiếc vòng tay có viết tên và phân biệt họ là “người đến”.
“Họ đeo những chiếc vòng này cho bạn trước khi bạn đến được con sông (dọc biên giới Mỹ-Mexico), và sau khi vượt qua [biên giới] thì bạn có thể tháo nó ra”, một người di cư Honduras 24 tuổi cho biết.
Các băng đảng Mexico tham gia vào các hoạt động buôn người, đưa người nhiều hơn từ năm 2006 sau khi Tổng thống khi đó, ông Felipe Calderon, huy động quân đội vào cuộc chiến chống ma túy tại nước này.
“Hoạt động này cũng như các mối làm ăn, dựa vào yếu tố cung và cầu”, Javier Urbano, một học giả tại Đại học Ibero-American của Mexico cho biết.
Khi Mexico triển khai mạnh mẽ cuộc chiến chống ma túy, các băng đảng đã tìm đủ mọi cách để đa dạng hóa mối làm ăn. Hơn nữa, nếu bị bắt, hình phạt đối với những kẻ buôn người cũng nhẹ hơn so với buôn lậu ma túy.
Năm 2020, 5 người đàn ông bị kết án 6 năm tù ở Mexico về tội đưa 785 người di cư trái phép bằng xe tải. Mộ số kẻ buôn lậu ma túy cũng nhắm đến những người di cư để trộm cắp, tống tiền hoặc lao động cưỡng bức.
Năm 2010, 72 người di cư bị thảm sát ở bang Tamaulipas đông bắc Mexico vì từ chối làm việc cho băng đảng buôn ma túy Los Zetas khét tiếng.
Ngày 18/4, Tổng thống Mexico Manuel Lopez Obrador nói rằng ông sẽ nêu một số đề xuất với Tổng thống Mỹ Biden nhằm mở rộng một trong các chương trình an sinh xã hội ở Trung Mỹ. Chương trình có tên Sembrando Vida này sẽ hỗ trợ kinh tế cho những người sản xuất nông nghiệp đã đăng ký.
Tổng thống Lopez Obrador cho biết, chương trình này có thể được mở rộng để tạo thêm nhiều việc làm ở Trung Mỹ, từ đó giảm nhu cầu di cư của người địa phương. Những người muốn di cư có thể được cấp thị thực làm việc ở Mỹ sau khi tham gia chương trình này 3 năm và thậm chí có thể xin quy chế công dân Mỹ sau 3 năm tiếp theo.
“Điều này cho phép chúng ta kiểm soát có tổ chức được làn sóng người di cư”, nhà lãnh đạo cánh tả của Mexico cho biết./.
