Nếu Mỹ có thể tìm ra cách để "đổ thêm dầu" vào nỗi sợ hãi của Nga, chính nó sẽ khiến Moscow-Bắc Kinh chỉ còn lại là "một cuộc hôn nhân tồi tệ".
50 năm sau chuyến thăm mang tính "thay đổi cuộc chơi" của Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger tới Trung Quốc, vốn giúp dẫn đến mối quan hệ nồng ấm Trung - Mỹ và trở thành bước ngoặt quan trọng của Chiến tranh Lạnh, không thiếu những "Kissinger mới" đang nổi lên.
'ĐỔ THÊM DẦU' VÀO NỖI SỢ HÃI CỦA NGA
Hiện nay, đã có những tiếng nói kêu gọi Mỹ cần điều chỉnh lại cách tiếp cận đối đầu với Nga, một cách tiếp cận vốn chỉ xem Moscow như một con bài chống lại Bắc Kinh. Bởi theo họ, thực tế là hiện nay dường như nước Nga đang suy yếu hơn so với nước láng giềng đầy tham vọng Trung Quốc.
Tờ War on The Rocks dẫn lời chuyên gia Stephen Blank cho rằng, "lỗ hổng chênh lệch ngày càng lớn này… theo thời gian có thể cho phép Mỹ và các đồng mình dễ dàng khai thác và gây áp lực với Nga".
Nếu Mỹ có thể tìm ra cách để "đổ thêm dầu" vào nỗi sợ hãi của Nga về một Trung Quốc đang lên, như chuyên gia Charles A. Kupchan đã nói gần đây, chính nó sẽ khiến Moscow - Bắc Kinh chỉ còn lại là "một cuộc hôn nhân tồi tệ".
Cách tiếp cận mà nhiều chuyên gia gợi ý cho Mỹ đối với mối quan hệ Trung-Nga dựa trên giả định rằng, Moscow không bao giờ có thể chấp nhận vị thế "đàn em" của mình trước Bắc Kinh đang trỗi dậy mạnh mẽ bao giờ hết. Washington và các đồng minh hoàn toàn có thể lợi dụng điều này để chia rẽ Moscow và Bắc Kinh.
Nhưng cũng có ý kiến cho rằng, khả năng Mỹ có thể phá vỡ mối quan hệ Nga-Trung hiện nay là còn thiếu sót. Không giống như trước đây, mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Moscow hiện nay không quá thân thiết, không mang tính phân cấp và không đòi hỏi Nga phải tôn trọng mong muốn của Trung Quốc.
Hai quốc gia khác xa nhau về mặt ý thức hệ, và cũng không quá mong đợi nước kia có cùng thế giới quan. Ngoài ra, việc Trung Quốc và Nga nỗ lực để tránh xích mích chỉ vì họ không muốn để một bên thứ ba tận dụng khai thác những xích mích này.
Và một yếu tố cuối cùng là qua nhiều thăng trầm lịch sử, họ hiểu, họ đã được định sẵn là hàng xóm "tối lửa tắt đèn có nhau".
MỸ KHÓ LẶP LẠI 'KỲ TÍCH KISSINGER'
Quan hệ giữa Trung Quốc và Nga hiện được đánh giá là tốt hơn bao giờ hết, chắc chắn tốt hơn so với thời liên minh Xô-Trung trong những năm 1950, khi Trung Quốc tự định vị mình là đối tác quan trọng nhất của Moscow trong Chiến tranh Lạnh.
Thời kỳ đó, liên minh trên thực tế đã phải chịu những rạn nứt sâu sắc, hầu hết do Trung Quốc không hài lòng với vị thế cấp dưới của mình trước Liên Xô. Chỉ trong vòng vài năm sau khi thành lập vào năm 1950, liên minh đã sụp đổ.
Từ nước Mỹ, Tổng thống Richard Nixon và Ngoại trưởng Kissinger đã nhận thấy cơ hội lịch sử và tìm đến với Trung Quốc, nhằm tái tổ chức bàn cờ địa chính trị quan trọng nhất trong Chiến tranh Lạnh. Nhưng họ sẽ không bao giờ thành công nếu Trung Quốc và Liên Xô không tự rạn nứt vì những lý do riêng nhiều năm trước đó.
Khi Ngoại trưởng Mỹ Kissinger mạo hiểm trong chuyến thăm bí mật tới Trung Quốc vào năm 1971, quan hệ Trung-Xô đã rơi vào tình trạng khó khăn nhất trong hơn một thập kỷ. Hầu hết các mối quan hệ chính trị, kinh tế và văn hóa - đã bị cắt đứt.
Tổng thống Mỹ Richard Nixon được Thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai tiếp đón khi đến Trung Quốc năm 1972, đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử một tổng thống Mỹ đến thăm Trung Quốc. Ảnh: Guardian
Ngày nay, Mỹ khó có thể lặp lại kỳ tích của Nixon và Kissinger vì không có yếu tố nào làm nên điều đó. Điều quan trọng là Trung Quốc và Nga đã học được bài học từ quá khứ đầy biến động và sẽ tránh đi vào vết xe đổ đó.
Trớ trêu, thực tế Trung Quốc và Nga không phải là đồng minh chính thức khiến Mỹ khó có thể đối đầu với bên kia. Không bên nào muốn chịu sự ràng buộc của một liên minh, vốn thường đòi hỏi cam kết bảo vệ lẫn nhau và tham khảo ý kiến chặt chẽ về chính sách đối ngoại.
Vì vậy, quan điểm cho rằng Mỹ có thể lợi dụng Nga chống lại Trung Quốc bằng chính sách trao tặng "củ cà rốt" cho Moscow dưới hình thức quan hệ tốt hơn với phương Tây là không khả thi.
Và cho dù Washington chọn cách can dự hay kiềm chế (hoặc kết hợp cả hai) để đối phó với Nga, thì đó là một chính sách cần được theo đuổi để đạt được các mục tiêu cụ thể chứ không phải vì nó có thể kiềm chế và chống Trung Quốc.
LIÊN MINH KHÔNG PHẢI LỰA CHỌN TỐT NHẤT CỦA NGA-TRUNG
Ngày nay, Trung Quốc và Nga phối hợp chính sách trong một số lĩnh vực nhưng tồn tại nhiều khác biệt ở những lĩnh vực khác. Cả hai đặt ra một mặt trận thống nhất trong việc chống lại Mỹ nhưng các nhà quan sát cho rằng, có nhiều hạn chế khiến 2 nước láng giềng này khó có thể bắt tay một cách quá thân mật.
Bắc Kinh đã không thể buộc Tổng thống Vladimir Putin phải ủng hộ Trung Quốc về tranh chấp biên giới Trung-Ấn hoặc những tuyên bố chủ quyền phi pháp ở Biển Đông. Ông Putin cũng không cố gắng ép Trung Quốc chấp nhận lập trường của Nga trong vấn đề Crimea. Những dự đoán rằng, sự chênh lệch về sức ảnh hưởng của hai nước sẽ hạn chế không gian chính sách của Nga là không thực tế.
Hai bên không còn nhiều mối quan tâm chung về ý thức hệ ngoài tầm nhìn về một trật tự thế giới thời hậu Mỹ. Là một cường quốc hạt nhân lớn có nguồn nhân lực và thiên nhiên đáng kể cùng khả năng nghiên cứu và phát triển tiên tiến, Nga sẽ duy trì quyền tự chủ chiến lược đáng kể, khiến Trung Quốc rất khó để buộc đối tác của mình phải thực hiện các thỏa thuận mà Moscow không muốn tham gia.
Trong khi đó, các nhà hoạch định chính sách ở Bắc Kinh và Moscow ngày nay cũng hiểu rằng, những xích mích Trung-Nga có thể sẽ bị các bên thứ ba lợi dụng. Nhận thức này xuất hiện ngay từ đầu những năm 1980, khi ông Đặng Tiểu Bình lúc đó phát hiện ra rằng, bình thường hóa quan hệ Trung-Mỹ cũng không khiến Washington đứng về phía Bắc Kinh trong vấn đề Đài Loan.
Ông Đặng Tiểu Bình nghi ngờ người Mỹ đang chơi xỏ Trung Quốc với đối thủ không đội trời chung là Liên Xô (và thực tế là đúng như vậy). Đến năm 1982, Trung Quốc đã đáp lại tình cảm của Liên Xô, bình thường hóa quan hệ.
Từng rạn nứt cùng căng thẳng gay gắt, Bắc Kinh và Moscow hiện tránh lặp lại bóng ma quá khứ. Có một điều chắc chắn là Nga-Trung đang xích lại gần nhau vì những áp lực từ Mỹ, nhưng giữa 2 nước có nhiều khác biệt hơn là điểm chung.
Theo các chuyên gia, vẫn có nhiều căng thẳng ngầm trong mối quan hệ Trung-Nga.
Chẳng hạn như Nga được cho là lo ngại về việc Trung Quốc xâm nhập vào phạm vi ảnh hưởng của họ ở Trung Á hoặc về một số mối đe dọa chưa xác định trong tương lai mà Bắc Kinh có thể gây ra đối với khu vực Siberia thưa thớt dân cư nhưng giàu tài nguyên.
Mặc dù được nói đến nhiều, nhưng các dự đoán về một cuộc đụng độ Trung-Nga sắp tới vẫn không khả thi. Thay vào đó, Bắc Kinh đang tính toán chỉ tiến bước nhẹ nhàng ở Trung Á và thậm chí đã cố gắng dung hòa Sáng kiến Vành đai- Con đường với các dự án hội nhập khu vực của Nga.
Trong khi việc Trung Quốc khai thác các nguồn tài nguyên ở Siberia đã gây ra sự phẫn nộ khắp khu vực, vấn đề của Nga không phải là mối đe dọa từ sự bành trướng của Trung Quốc mà là sự thiếu quan tâm của Bắc Kinh đối với các dự án đầu tư.
VietBF @ Sưu tầm
