|
Tần Thủy Hoàng - vị hoàng đế đầu tiên của Trung Hoa, nổi tiếng với nhiều thành tựu vĩ đại. Tuy nhiên, một quyết định sai lầm của ông đă gây ra hậu quả nghiêm trọng, trực tiếp dẫn đến cái chết của con trai cả.
Dù ghi dấu ấn vĩ đại trong lịch sử, sự sụp đổ nhanh chóng của nhà Tần sau khi ông qua đời đă đặt ra nhiều nghi vấn. Và chính một quyết định sai lầm nghiêm trọng, được coi là điều mà Tần Thủy Hoàng hối hận nhất, đă đẩy nhà Tần vào ṿng xoáy suy vong.
Với tư duy đầy tham vọng, Tần Thủy Hoàng thực hiện hàng loạt chính sách nhằm củng cố quyền lực và duy tŕ sự ổn định lâu dài cho nhà Tần. Ông băi bỏ chế độ phân phong, thay bằng quận huyện để tăng cường sự kiểm soát của trung ương. Đồng thời, ông cũng tiêu chuẩn hóa chữ viết, đơn vị đo lường và tiền tệ, mang lại một sự nhất quán và thống nhất chưa từng có trong xă hội Trung Hoa.
Tần Thủy Hoàng là vị hoàng đế coi trọng luật pháp, ông nổi tiếng luôn áp dụng pháp luật một cách vô cùng hà khắc, đặc biệt là sự kiện "đốt sách chôn Nho" cho đến nay vẫn c̣n làm dấy lên nhiều lời chê trách, lên án. Tuy nhiên trên thực tế, việc đốt sách không hoàn toàn là do Hoàng đế Tần Thủy Hoàng nghĩ ra mà là do Tể tướng Lư Tư đề nghị. Tần Thủy Hoàng đă phê duyệt, nhưng việc "đốt sách" chỉ trong phạm vi nhỏ là bá quan trong triều - những người bị ảnh hưởng bởi 6 nước cũ trước đây, dùng nó để đàm luận, nghị luận việc triều chính, chứ không phải đốt sách của bá tánh.
Trên thực tế, Tần Thủy Hoàng cũng không hề có ư muốn "chôn Nho". Nhà Tần lúc bấy giờ luôn chủ trương cai trị đất nước bằng chủ nghĩa luật pháp công bằng, 460 người bị Tần Thủy Hoàng chôn là bởi Hoàng đế ghét họ v́ đă lừa dối hoặc tung ra những lời lẽ vu khống ông, chứ không phải trừng trị v́ họ học chữ Nho. Thời đó thật sự có một số Nho sinh phản đối chính sách của Tần Thủy Hoàng, nhưng ông chỉ cấm họ ngôn luận trong triều, chứ chưa hề dùng đến hành động.
Ngoài ra, việc Tần Thủy Hoàng cả đời không lập được hoàng hậu luôn là một bí ẩn lịch sử khó hiểu. Tuy nhiên, đây chủ yếu là v́ lư do cá nhân nhưng không dẫn đến sự diệt vong của nước Tần. Mặc dù sự vắng mặt của hoàng hậu có ảnh hưởng lớn đến việc chuyển giao quyền lực của hoàng gia, nhưng điều đó không phải là tất yếu. Trong lịch sử có quá nhiều ví dụ cho thấy việc chuyển giao quyền lực của hoàng gia vẫn diễn ra suôn sẻ nếu không có hoàng hậu.
V́ vậy, đây không phải là những nguyên nhân trực tiếp nhất dẫn đến sự diệt vong của nhà Tần. Vậy đâu là thanh kiếm chí mạng nhất giết chết đế quốc Tần? Hay đó là sai lầm lớn nhất của Tần Thủy Hoàng?
Nhiều nhận định cho rằng việc con trai cả của Tần Thủy Hoàng - Phù Tô bị ông điều ra biên giới là một sai lầm chính trị nghiêm trọng của Tần Thủy Hoàng so với việc "đốt sách chôn Nho" và không lập hoàng hậu. Tại sao lại nói như vậy? Chúng ta hăy cùng t́m hiểu rơ hơn!
Phù Tô - Người con trai cả bị bỏ quên
Theo Sử kư, Phù Tô là người được Tần Thủy Hoàng lựa chọn để kế nghiệp. Nhưng do mâu thuẫn với cha về tư tưởng cai trị đất nước, Phù Tô bị Tần Thủy Hoàng điều ra biên giới, không giữ lại bên cạnh. Phù Tô không chỉ là con trưởng mà c̣n được nhiều người đánh giá cao về tài năng và sự nhân hậu. Điều này từng thể hiện rơ khi Phù Tô đứng lên phản đối quyết định "đốt sách chôn Nho" của Tần Thủy Hoàng, cho rằng chính sách này sẽ gây ra sự phản kháng mạnh mẽ từ giới trí thức và dân chúng. Tuy không thành công trong việc thay đổi ư chí của cha ḿnh, nhưng hành động của Phù Tô cho thấy sự nhạy bén và ư thức trách nhiệm của một người đứng đầu.
Dù vậy, Tần Thủy Hoàng lại không hài ḷng với tính cách nhân từ của Phù Tô. Ông cho rằng tính cách này thiếu đi sự cứng rắn cần thiết để trị quốc, nên đă điều Phù Tô đến vùng biên giới Tây Bắc để giám sát tướng quân Mông Điềm, người bảo vệ biên cương khỏi sự xâm phạm của các thế lực bên ngoài. Việc để Phù Tô ở nơi xa xôi vô t́nh tạo điều kiện cho những kẻ cơ hội, đặc biệt là thái giám Triệu Cao, có cơ hội thực hiện mưu đồ đen tối.
Mưu đồ của Triệu Cao và cái chết bất ngờ của Phù Tô
Khi Tần Thủy Hoàng qua đời trong một chuyến đi tuần hành xa xôi, không ai ở kinh thành biết được t́nh h́nh thực tế, Triệu Cao - một trong những thái giám có ảnh hưởng nhất trong triều đ́nh đă nh́n thấy cơ hội thao túng quyền lực. Cùng với sự giúp đỡ của Tể tướng Lư Tư, Triệu Cao đă giả mạo di chiếu của Tần Thủy Hoàng, không cho Phù Tô trở về kế vị mà thay vào đó, ép buộc ông tự sát. Thay vào vị trí của Phù Tô là Hồ Hợi - con trai thứ yếu đuối và dễ bị thao túng.
Hồ Hợi, tức Tần Nhị Thế, không có kinh nghiệm lănh đạo và thiếu khả năng quyết đoán. Triệu Cao trở thành người thao túng thực quyền, đưa ra những chính sách tàn bạo, dẫn đến sự bất măn và phẫn nộ trong dân chúng. Ḷng dân suy sụp, quân đội cũng không c̣n vững vàng, khởi nghĩa nổi lên khắp nơi, và nhà Tần nhanh chóng rơi vào cảnh suy vong.
Nếu Phù Tô lên ngôi – một viễn cảnh khác cho nhà Tần?
Phù Tô không chỉ là người tài năng và có phẩm chất nhân hậu, mà c̣n hiểu rơ những thách thức mà nhà Tần phải đối mặt sau khi thống nhất. Với trí tuệ và tầm nh́n của ḿnh, có lẽ ông sẽ lựa chọn con đường nhân nhượng hơn thay v́ tiếp tục những chính sách hà khắc của cha ḿnh. Việc lên ngôi của Phù Tô có thể tạo ra một giai đoạn ổn định, tránh được những cuộc nổi dậy đẫm máu.
Nếu Phù Tô được xác nhận là người thừa kế ngay từ đầu, Triệu Cao sẽ khó ḷng thực hiện mưu đồ phản nghịch. Hơn nữa, với tài năng và sự trung thành của tướng Mông Điềm, Phù Tô chắc chắn sẽ có đủ sức mạnh để trấn áp những âm mưu bất chính trong triều đ́nh.
Sai lầm không thể cứu văn của Tần Thủy Hoàng
Lịch sử không có chữ "nếu", với việc không xác lập Phù Tô làm người kế vị, Tần Thủy Hoàng đă vô t́nh mở đường cho những âm mưu đen tối ngay trong triều đ́nh. Phù Tô, người con trai có đủ tài năng để tiếp nối sự nghiệp của ông, đă không thể gánh vác trọng trách lớn. Triều đại nhà Tần, chỉ tồn tại thêm đúng một thế hệ, đă nhanh chóng rơi vào cảnh suy vong khi vắng đi một nhà lănh đạo sáng suốt và đầy năng lực.
Điều này cũng là lời nhắc nhở cho những nhà lănh đạo về tầm quan trọng của việc lập người kế vị. Tần Thủy Hoàng, người thiết lập nền tảng cho một đế quốc thống nhất, lại quên đi chính yếu tố căn bản nhất để duy tŕ sự tồn tại lâu dài của nó. Nếu ông kịp nhận ra sai lầm của ḿnh, có lẽ lịch sử Trung Hoa đă có một trang khác hoàn toàn cho triều đại nhà Tần.
VietBF@ sưu tập
|
|
