Trần Khải - Mỗi quan chức lớn tại Hà Nội chắc chắn là có một hồ sơ đánh giá riêng từ Bắc Kinh. Chuyện tình báo theo dõi, quan sát, đánh giá, làm quen, mua chuộc hay lung lạc là tay nghề bình thường phải làm đối với tất cả những nhân viên tình báo và ngoaị giao. Vấn đề là những hồ sơ này thường là bí mật, rất ít khi để lộ ra.
Như khi Mỹ để lộ ra các điện văn ngoạị giao về tình hình quan chức Việt Nam, thắc mắc đầu tiên là có thực Mỹ cố ý để lộ ra hay là vì sơ suất để mất trộm? Nếu bị trộm, taị sao các hồ sơ kinh hoàng hơn lại không thấy? Tương tự, khi báo Trung Quốc viết về các quan chức VN, tất cũng nằm trong một ván cờ có tính toán, chứ không phải thuần túy là nghề báo muốn đưa thông tin cho độc giả.Hôm 24-6-2012, báo South China Morning Post (Nam Hoa Bưu Báo), bản doanh ở Hồng Kông, có bài viết của Greg Torode, nhan đề “Hanoi’s old fox emerges from shadows,” nghĩa là “Cáo già Hà Nội bước ra từ bóng tối.”Bài báo nói về ông Tướng Nguyễn Chí Vịnh. Có phải các thông tin này là chính xác? Và dù chính xác hay sai trật, có phải bài viết phản ánh đúng cái nhìn từ Bắc Kinh, nghĩa là người từ xa?
Bài báo nêu hình ảnh Tướng Vịnh như là “nhà ngoaị giao du kích,” và đang “được quan sát kỹ trong khi ông tìm cách quân bình quan hệ với TQ và Mỹ.”
Nhà báo Torode gọi ông Vịnh, qua lời vài người biết ông này, là “nhà tư tưởng chiến lược tinh ranh nhất.” Người khác thì gọi ông Vịnh là “thô kệch.” Nhưng người ta nói, theo Torode, Tướng Vịnh, hiện là Thứ Trưởng Quốc Phòng, là “cáo nhất trong các cáo già.”
Bài báo nói, trẻ em Việt Nam học kỹ bài học kháng chiến chống các nước lớn, từ thời xa xưa là chống các triều vua Trung Quốc và thế kỷ 20 là chống Pháp, chống Mỹ, chống Khmer Đỏ và rồi lại chống TQ.
Báo SCMP nói, tuy nhiên chiến trường của Tướng Vịnh là quan hệ quốc tế, và những dải cát chuyển động trong khu vực để thích nghi với tình hình Trung Quốc hùng mạnh hơn – trong các năm gần đây, ông Vịnh lộ diện ra từ bóng tối của những năm ẩn mình trong bộ máy quân báo VN để làm công tác ngoại giao quân sự.
Đối với Hà Nội, nghĩa là đi dây, cải thiện quan hệ với cả TQ và Mỹ, và các cường quốc khác, “tất cả nhằm củng cố chủ quyền VN trong cuộc tranh chấp Biển Đông ngày càng căng thẳng.”
SCMP nói, mới 2 năm trước, Tướng Vịnh đi tới lui trong khu vực để thu xếp cho có hội nghị đầu tiên giữa các Bộ Trưởng Quốc Phòng Đông Nam Á cùng với các tương nhiệm từ các cường quốc khu vực, kể cả TQ, Mỹ và Nga — một hội nghị như thế rồi sẽ diễn ra đều mỗi 3 năm. Đó là bước đầu tiên thu xếp an ninh có ý nghĩa nhằm giữ hòa bình trong một vùng nguy hiểm.
Gần đây hơn, Tướng Vịnh tăngt ốc, họp với hàng chục sĩ quan quân đội khu vực và các đặc sứ nước khác. Mới đầu tháng này, ông Vịnh giúp tiếp đón chuyến thăm của Bộ Trưởng Quốc Phòng Mỹ Leon Panetta để gặp Bộ Trưởng Quốc Phòng VN Phùng Quang Thanh. Mới tuần trước, ông Vịnh họp với Đạị sứ TQ tại VN là Kong Xuanyon trong một buổi họp kín ở VN.
Bái báo viết, “Ngay cả khi 2 bên làm việc để tăng hợp tác, một trận khẩu chiến tiếp tục diễn ra về Biển Đông. Những ngày gần đây đã thấy cả 2 phía VN và TQ đưa ra lời phản đối lẫn nhau về Biển Đông.”
Bài báo nhắc rằng, mới 2 năm trước, Tướng Vịnh cảnh cáo rằng VN có đủ sức để tự vệ, và trong khi tham dự một hội nghị ở Singapore năm ngoái, vừa sau khi Bộ Trưởng Quốc Phòng TQ Liang Guanglie đưa ra lời cam kết trang trọng về ý định hòa bình của TQ, ông Vịnh cảnh cáo rằng nếu bất kỳ phía nào gây căng thẳng tranh chấp hơn, “chúng tôi sẽ không chỉ đứng lui và ngó.”
SCMP nói, người ta thắc mắc rằng ông Vịnh nghiêng về phía Tàu hay phía Mỹ?
Bài báo nói, ông Vịnh tuy có vẻ ngoaì bình thản, nhưng kiểu hút thuốc như khói tàu cho thấy bên trong là đầy căng thẳng. Ông Vịnh cũng được kể là ưa nói nhiều khi uống rượu.
Một nhà ngoại giao nước ngoài nói rằng Tướng Vịnh có suy nghĩ sâu sắc, sẵn sàng lấy lý luận chất vấn chứ không phải thuần tín điều. Tinh ranh, khôn ngoan, ông Vịnh như dường khó bỏ sót vì sơ suất.
Một điện văn mật của ngoại giao Mỹ phổ biến bởi WikiLeaks có nói về tình hình Tướng Vịnh thăng quan tiến chức và quan điểm.
Đại sứ Mỹ taị Hà Nội lúc đó là Michael Michalak viết hồi đầu 2010 rằng Tướng Vịnh trong khi nói chuyện với các quan chức Mỹ viếng thăm VN rằng Bắc Kinh có thể là một sức mạnh để ổn định khu vực, nhưng thêm: “Vịnh công khai bác bỏ chủ trương bànht rướng của TQ ở Biển Đông, và khi bị hỏi ép, đã nói rằng VN biết cách chiến đấu và thắng và sẽ làm những gì cần thiết để giữ gìn lãnh thổ.”
Điện văn kết thúc với lời bình, “Nếu Vịnh là cò mồi của TQ, hắn giấu quá kỹ.”
Bài báo SCMP sau đó kể về ông Tướng Nguyễn Chí Thanh, bố của Tướng Vịnh.
Và rồi bài báo nhắc tới Tướng Võ Nguyên Giáp, bây giờ 102 tuổi và là trưởng lão già nhất trong đảng, rằng ông Giáp nằm trong một nhóm chất vấn Tướng Vịnh khi chỉ huy Tổng Cục 2, một cơ quan tình báo đầy bí mật.
Bây giờ, ông Vịnh đã rời Tổng Cục 2, đã tạo được sức mạnh chính trị và có thể sẽ lên nắm chức cao hơn.
Các nhà ngoaị giao đoán là với quá khứ tình báo, chứ không phaỉ tác chiến, ông Vịnh khó trở thành Bộ Trưởng Quốc Phòng tương lai. Nhưng Vịnh có thể sẽ vào được Bộ Chính Trị, một vị trí cần có kinh nghiệm ngồi trong Ủy Ban Trung Ương trước tiên.
Báo SCMP nói rằng một nhà ngoaị giao đưa lời bình về Tướng Vịnh, “Hắn bước ra từ bóng tối và là một phần của vòng chính trị mở. Điều quan trọng là nếu hắn sẽ nắm chức vụ cao hơn trong tương lai, và có thể làm giảm nỗi lo sợ của những người chỉ ý hắn trong dài hạn.”
Tướng Vịnh Qua Báo Tàu
