|
Ngoài Mỹ th́ Trung Quốc cũng tăng cường chi tiêu thử nghiệm chiến thuật lợi hại trên, nhằm thay đổi cục diện chiến tranh tương lai
Đột phá trong công nghệ UAV cỡ lớn
Trung Quốc vừa hiện thực hóa một ư tưởng tưởng chừng như viễn tưởng: một máy bay không người lái khổng lồ, bay ở độ cao lớn, có khả năng phóng ra một đàn máy bay không người lái (UAV) giữa không trung. Chiếc “Jiutian” hay “Jetank”, như truyền thông nhà nước Trung Quốc mô tả, cuối cùng đă thực hiện chuyến bay đầu tiên.Được mệnh danh là mẫu hạm trên không “tàu mẹ UAV” đầu tiên trên thế giới, Jiutian đă hoàn thành chuyến bay đầu tiên vào ngày 11/12/2025, tại tỉnh Thiểm Tây, Tây Bắc Trung Quốc. H́nh ảnh và video về chiếc máy bay đang bay đă được đăng tải trực tuyến bởi tài khoản X chính thức của Lực lượng vũ trang Trung Quốc, China Military Bugle.
Lần đầu tiên được giới thiệu tại Triển lăm Hàng không Chu Hải vào tháng 11/2024, Jiutian được gọi là SS-UAV, nhưng chưa rơ ư nghĩa của kư hiệu này. Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Trung Quốc (AVIC), nhà sản xuất máy bay này, cho biết chuyến bay thành công đánh dấu một bước đột phá trong công nghệ máy bay không người lái cỡ lớn của Trung Quốc.
Trong khi đó, các chuyên gia nhận định rằng, kích thước khổng lồ của máy bay cho phép nó mang theo một đàn máy bay không người lái nhỏ để gây ra thiệt hại đáng kể. Theo báo cáo của tờ Global Times thuộc sở hữu nhà nước Trung Quốc, Jiutian sử dụng triết lư thiết kế “nền tảng đa năng với tải trọng nhiệm vụ tổ hợp mô-đun” và dựa trên những đột phá công nghệ tích hợp được phát triển độc lập. Nó có khả năng chở hàng lớn, trần bay cao, phạm vi tốc độ rộng và khả năng cất cánh và hạ cánh ngắn.
Máy bay vận tải không người lái này có chiều dài khoảng 16,35 mét, sải cánh 25 mét, trọng lượng cất cánh tối đa hơn 16 tấn, khả năng chở hàng khoảng 6.000 kg, thời gian hoạt động khoảng 12 giờ và tầm bay gần 7.000 km. Máy bay này có thể bay với tốc độ từ 108 đến 378 hải lư/giờ, với trần bay tối đa được công bố là 15.000 mét (49.212,5 feet). UAV này được thiết kế để mang theo tối đa 100 máy bay không người lái nhỏ hơn, bao gồm cả UAV cảm tử, và nhiều loại tên lửa không đối không, không đối đất và chống hạm, và có thể thực hiện nhiều vai tṛ khác nhau, bao gồm chuyển tiếp tín hiệu trên không và hậu cần. Điều này về cơ bản có nghĩa là Jiutian được định vị để trở thành một yếu tố nhân lực quan trọng cho Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA).
Đáng chú ư, chuyến bay đầu tiên của Jiutian diễn ra trong bối cảnh sự nổi lên của chiến đấu bằng máy bay không người lái trong chiến tranh hiện đại, được thúc đẩy bởi tính khả thi về chi phí, khả năng mở rộng và tích hợp với Trí tuệ Nhân tạo (AI) để đạt được khả năng tự hành hoàn toàn.
Thách thức các hệ thống pḥng không truyền thống
Việc sử dụng máy bay không người lái cho phép tạo ra lợi thế bất đối xứng bằng cách cho phép các lực lượng ít hơn về số lượng có thể làm gián đoạn các đội quân mạnh hơn, đồng thời thách thức các hệ thống pḥng không truyền thống và hàng không có người lái, như đă được chứng minh trong Chiến tranh Ukraine. Thực tế, một báo cáo đánh giá của Lầu Năm Góc bị ṛ rỉ gần đây đă kêu gọi quân đội Mỹ áp dụng công nghệ giá cả phải chăng, có khả năng mở rộng quy mô, chẳng hạn như máy bay không người lái, thay v́ chi hàng tỷ đô la cho các hệ thống phức tạp như tàu sân bay. Báo cáo lập luận về sự chuyển đổi từ các nền tảng chi phí cao sang các công nghệ đột phá chi phí thấp, phù hợp với các mối đe dọa đang phát triển, nhấn mạnh rằng trong khi các đối thủ như Trung Quốc sử dụng công nghệ chi phí thấp, có khả năng mở rộng quy mô như máy bay không người lái, vũ khí siêu thanh và các công cụ mạng, quân đội Mỹ vẫn bám vào các thiết bị tốn kém, sản xuất chậm và dễ bị tổn thương.
Báo cáo cảnh báo rằng Mỹ có nguy cơ thua cuộc trong một cuộc xung đột vũ trang với Trung Quốc trừ khi họ thực hiện một cuộc cải tổ quân sự dựa trên các khuyến nghị.
Chiến thuật “tập trung bầy đàn”
Về mặt hoạt động, Jiutian chuyển hướng chiến tranh sang chiến thuật “tập trung vào bầy đàn”, cho phép Quân Giải phóng Nhân dân (PLA) triển khai lực lượng sâu. Cấu trúc tổng thể của Jiutian bao gồm đuôi h́nh chữ H và cánh đặt cao với độ nghiêng rất nhỏ và các cánh nhỏ ở đầu mút. Nó có một động cơ phản lực duy nhất được lắp đặt phía trên thân sau trong một khoang động cơ.
Các bộ phận chính của UAV thu vào các khoang bên dưới cánh như một phần của hệ thống càng đáp ba bánh. Theo Global Times, nền tảng này có ứng dụng lưỡng dụng. UAV có thể mang theo đạn dược lượn ṿng, tên lửa chống hạm, tên lửa không đối không, tên lửa không đối đất và bom dẫn đường hạng 1.000 kg.
Nền tảng này có thể chuyển đổi loại nhiệm vụ trong ṿng hai giờ bằng cách thay đổi các tải trọng nhiệm vụ mô-đun để đáp ứng nhu cầu hoạt động, bao gồm thả dù và vận chuyển hàng không, hỗ trợ thông tin và đối phó, cùng các nhiệm vụ tấn công và hỗ trợ. Ngoài ra, nó có thể được sử dụng cho cứu hộ khẩn cấp, hỗ trợ vận chuyển và các hoạt động có hệ thống trong cả bối cảnh quân sự và dân sự, báo cáo cho biết.
Một đặc điểm độc đáo và đáng chú ư của nền tảng này là mô-đun tổ ong đồng phân tiên tiến trong thân máy bay, có thể chứa hàng trăm máy bay không người lái nhỏ hoặc vũ khí lượn ṿng. Trung Quốc tuyên bố đây là một nền tảng có khả năng thích ứng cao, có thể hoạt động ở độ cao lên đến 15 km, nơi UAV có thể không bị phát hiện bởi nhiều hệ thống pḥng thủ tầm thấp.
Theo ông Wang Ya’nan, Tổng biên tập tạp chí Kiến thức Hàng không vũ trụ có trụ sở tại Bắc Kinh, trả lời phỏng vấn tờ Global Times, Jiutian là một phương tiện vận chuyển UAV hàng đầu. Ông chỉ ra rằng khả năng chuyên chở khổng lồ và trọng lượng cất cánh tối đa của nền tảng này cho phép thiết bị phóng một đàn máy bay không người lái nhỏ hơn.
Kích thước của nền tảng này cũng được ông Fu Qianshao, một chuyên gia về quân sự Trung Quốc, nhấn mạnh sau khi tận mắt chứng kiến tại Triển lăm Hàng không Trung Quốc 2024. Ông cho biết khả năng tải trọng của máy bay không người lái khổng lồ này ngang bằng với máy bay ném bom chiến đấu hoặc thậm chí cả máy bay phản lực có người lái.
UAV lớn nhất thế giới
Để dễ h́nh dung, Wing Loong-10 phổ biến có trọng lượng cất cánh tối đa khoảng 3,5 tấn. Trong khi đó, Wing Loong 3, một máy bay không người lái vũ trang sử dụng động cơ đẩy cánh quạt, được coi là lớn nhất trong kho vũ khí của Trung Quốc, có trọng lượng cất cánh tối đa là 6 tấn. Phương tiện vận chuyển UAV này sẽ hỗ trợ các hoạt động xuyên chiến trường. Nó có thể được phóng từ Trung Quốc đại lục để tấn công hệ thống pḥng không. Tương tự, vũ khí sẽ cho phép vận chuyển hàng nặng từ các căn cứ tiền tuyến, tương đương với máy bay vận tải không người lái C-130.
Khác với các máy bay không người lái đơn lẻ, chẳng hạn như Shahed-136 do Nga sử dụng, Jiutian sẽ cho phép "tấn công theo bầy đàn thông minh" thông qua tích hợp trí tuệ nhân tạo, giúp phân tán mục tiêu một cách linh hoạt và đạt tỷ lệ tiêu diệt cao hơn.
Với tầm hoạt động 7.000 km, UAV sẽ hoạt động ngoài tầm bắn của hầu hết máy bay chiến đấu của đối phương và sử dụng tải trọng là đạn dược lượn ṿng để "săn lùng" các mục tiêu có giá trị cao, đồng thời tạo ra sự chênh lệch chi phí khổng lồ. Kẻ thù sẽ phải sử dụng hàng triệu đô la tên lửa pḥng không để săn lùng các máy bay không người lái giá rẻ được phóng từ Jiutian.
Là một nền tảng hoạt động ở độ cao lớn và thời gian bay dài (HALE), nó sẽ cung cấp khả năng giám sát liên tục và tích hợp dữ liệu từ các đàn máy bay không người lái vào hệ thống Chỉ huy và Kiểm soát Liên hợp Toàn miền (JADC2) của PLA để nắm bắt t́nh h́nh chiến trường theo thời gian thực.
Lộ diện những nghi ngờ
Tuy nhiên, những nghi ngờ về khả năng của máy bay vẫn c̣n tồn tại, đặc biệt là về khả năng sống sót trong môi trường tranh chấp. Tom Shugart, một nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm An ninh Tân nước Mỹ, trước đó đă nói với Newsweek rằng Jiutian “dường như không đặc biệt tàng h́nh” và có thể “bị phá hủy bởi máy bay hoặc hệ thống pḥng không của đối phương” trước khi nó tiếp cận đủ gần để thả máy bay không người lái.
“Máy bay Jiutian là một loại máy bay khổng lồ với sải cánh dài 82 feet (khoảng 28 mét) và trọng lượng hơn 16 tấn. Thiết bị không phải là một thứ dễ t́m. Diện tích phản xạ radar (RCS) của UAV có thể rất lớn, khiến nó trở thành mục tiêu hấp dẫn đối với các hệ thống radar tiên tiến như trên F-35 của Mỹ, Rafale của Ấn Độ, hoặc thậm chí cả F-16 nâng cấp của Đài Loan”, Đại tá MJ Augustine Vinod (đă nghỉ hưu) cho biết trong một bài báo trước đây trên tờ EurAsian Times.
“Ngay cả khi UAV bay ở độ cao 15.000 mét, nó vẫn nằm trong tầm với. Tên lửa pḥng không tầm cao và máy bay đánh chặn được thiết kế để đối phó với chính loại mối đe dọa này. Và đừng quên cả chiến tranh điện tử”, ông nói thêm. Ngoài ra, Đại tá Vinod cũng lo ngại về khả năng của các máy bay không người lái cỡ nhỏ sẽ được thả theo đàn, cho rằng chúng sẽ có tầm bay và thời gian hoạt động hạn chế, khiến chúng phù hợp hơn cho một màn tŕnh diễn máy bay không người lái hào nhoáng hơn là một chiến dịch quân sự nghiêm túc.
“Hơn nữa, chiến thuật bầy đàn dựa vào số lượng và sự phối hợp, nhưng số lượng không phải lúc nào cũng vượt trội hơn chất lượng. Hệ thống pḥng không hiện đại được thiết kế để chống lại chính loại mối đe dọa này,” ông lập luận trong bài báo. Mặc dù những lập luận này có cơ sở và cần được xem xét kỹ lưỡng hơn, tờ EurAsian Times hiểu rằng một số lực lượng quân sự tiên tiến đang theo đuổi các khả năng tương tự để tăng cường khả năng sống sót trong không phận tranh chấp cao.
Mỹ đang nỗ lực biến MQ-9A Reaper thành tàu mẹ điều khiển máy bay không người lái. Trên thực tế, General Atomics Aeronautical Systems, Inc. (GA-ASI) và AeroVironment đă hoàn thành vụ phóng Switchblade 600 đầu tiên từ Reaper vào đầu năm nay.
|
|
