Đằng sau việc lãnh đạo Chechnya Kadyrov xin từ chức nhưng bị Tổng thống Putin bác bỏ

[miro1510]

Sức khỏe của lãnh đạo Cộng hòa Chechnya, Ramzan Kadyrov – người hồi đầu tháng này đã bày tỏ mong muốn từ chức – đang xấu đi nhanh chóng, theo tiết lộ của các nguồn tin và nhà quan sát với Al Jazeera.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) trong một cuộc họp với lãnh đạo Chechnya Ramzan Kadyrov ở thủ phủ Grozny, ngày 20/8/2024. Ảnh: Sputnik

Sức khỏe của Ramzan Kadyrov, lãnh đạo Chechnya - nước Cộng hòa thuộc Liên bang Nga được cho là đang xấu đi nhanh chóng vì căn bệnh viêm tụy hoại tử và suy thận - theo tiết lộ của các nguồn tin và nhà quan sát với Al Jazeera. Ông Kadyrov đã ngỏ ý xin từ chức hồi đầu tháng này.

Tuy nhiên, Tổng thống Nga Vladimir Putin được cho là không muốn ông Kadyrov truyền lại quyền lực cho người con trai thứ ba của ông.

Hồi đầu tháng 5, ông Kadyrov, 48 tuổi – người lâu nay vẫn tự gọi mình là “người lính tiên phong của Putin” – tuyên bố muốn rút lui.

“Người kế nhiệm sẽ có sáng kiến và tầm nhìn riêng. Tôi hy vọng nguyện vọng của mình sẽ được chấp thuận”, ông Kadyrov nói với tờ báo thân Điện Kremlin – Chechnya Today – trước cuộc gặp Tổng thống Putin hôm 7/5.

Trong cuộc gặp diễn ra tại văn phòng của nhà lãnh đạo Liên bang Nga, ông Kadyrov tự hào về lực lượng 55.000 binh sĩ Chechnya đang chiến đấu ở Ukraine, đồng thời liệt kê hàng loạt thành tựu kinh tế trong thời gian ông cầm quyền ở Chechnya – vùng lãnh thổ có 1,5 triệu dân.

Cũng tại cuộc gặp, ông Ramzan Kadyrov – người nổi tiếng đam mê boxing và cử tạ – đọc lời phát biểu từ những tấm thẻ in chữ cực lớn. Không ai tại sự kiện đó đề cập đến việc ông từ chức, và một ngày sau, ông Kadyrov lên tiếng làm rõ vấn đề đông thời tiếp tục ngợi ca Tổng thống Putin.

“Dù tôi có nói gì, hay khẩn cầu ra sao, thì quyết định chỉ do một người duy nhất đưa ra – Tổng Tư lệnh Tối cao của chúng ta”, ông Kadyrov viết trên Telegram. “Tôi chỉ là lính. Có lệnh là tôi thi hành.”

Hai nguồn tin Chechnya am hiểu nội bộ chính quyền Kadyrov nói với đài Al Jazeera rằng, dù thể hiện giọng điệu khiêm nhường, ông Kadyrov đã có bất đồng với Tổng thống Putin về người kế nhiệm ông – đó là con trai thứ ba, Adam Kadyrov, người vừa tròn 17 tuổi hồi tháng 11 năm ngoái.

“Moskva không đồng ý để Adam kế vị”, một nguồn tin cho biết.

Năm 2023, ông Kadyrov từng đăng video cho thấy con trai ông đánh một người đàn ông Nga đã bị bắt giữ vì đốt kinh Koran. Kadyrov tuyên bố ông “tự hào” về Adam – người mà theo các nhà điều tra liên bang thì không thể bị truy tố do lúc đó chưa đủ tuổi chịu trách nhiệm hình sự.

Cậu con trai thứ ba của Kadyrov đã được bổ nhiệm vào nhiều chức vụ chính thức, bao gồm cả vị trí lãnh đạo Hội đồng An ninh Chechnya. Tuy nhiên, một nguồn tin cho biết Adam “được nuôi dưỡng như một hoàng tử” và “hầu như không có trải nghiệm gì với thế giới thực”.

Theo hiến pháp Chechnya, người đứng đầu nước Cộng hòa thuộc Liên bang Nga này phải từ 30 tuổi trở lên.

Khi cha của Ramzan Kadyrov, ông Akhmat Kadyrov, bị ám sát bằng bom năm 2004, Ramzan mới 28 tuổi.

Akhmat từng là một giáo sĩ Hồi giáo và thủ lĩnh ly khai, nhưng sau đó chuyển sang ủng hộ Nga sau mâu thuẫn với các phe ly khai theo chủ nghĩa thanh giáo phản đối truyền thống Hồi giáo Sufi ở Chechnya.

Sau cái chết của cha, Ramzan Kadyrov lúc đầu cầm quyền thông qua các “bình phong”, rồi chính thức trở thành lãnh đạo Chechnya năm 2007. Còn con của ông, Adam Kadyrov, sẽ đủ 30 tuổi vào năm 2037.

Hiện ông Ramzan Kadyrov được cho là mắc bệnh viêm tụy hoại tử – một căn bệnh có tỷ lệ tử vong cao – và suy thận, phải chạy thận thường xuyên. Nguồn tin của Al Jazeera cho biết ông đã nhiều lần nhập viện trong tình trạng nguy kịch, hiện mỗi ngày đều đến khám và đôi khi ở lại qua đêm tại phòng khám AiMed Family ở thủ phủ Grozny của Chechnya.

Al Jazeera không thể tự xác minh độc lập những tuyên bố này, nhưng chúng phù hợp với các nguồn tin khác từng đề cập tới tình trạng sức khỏe sa sút của ông Ramzan Kadyrov.

Căn bệnh đã buộc ông Kadyrov phải phá vỡ một số quy ước bất thành văn. Lần đầu tiên trong hai thập kỷ, ông không ghi hình bài phát biểu chúc mừng nhân dân Chechnya nhân dịp kết thúc tháng lễ Ramadan hồi cuối tháng 3. Ông cũng không tham dự lễ tưởng niệm ngày 24/2 để tưởng nhớ cuộc trục xuất toàn bộ người Chechnya sang Trung Á do Stalin ra lệnh năm 1944.

Ông Kadyrov hiện “rất lo lắng” về số phận gia đình sau khi ông qua đời, theo tiết lộ của Ansar Dishni – người điều hành kênh Telegram Nyiso chuyên đăng tin nội bộ từ Chechnya.

“Tất nhiên, Kremlin đã hứa bảo đảm an ninh cho gia đình ông ấy. Nhưng điều gì cũng có thể thay đổi – vì ông Putin đâu thể sống mãi”, Dishni nói với Al Jazeera.

Hiện tại, ứng viên kế nhiệm mà Kremlin được cho là đánh giá cao là Apti Alaudinov – một quan chức an ninh cấp cao 51 tuổi ở Chechnya. Alaudinov là gương mặt đại diện cho lực lượng Chechnya chiến đấu bên phía Nga ở Ukraine.

Trong nhiều năm, ông Kadyrov được cho là đã đầu tư vào bất động sản và doanh nghiệp ở Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất và một số nước Trung Đông khác, tạo dựng “thiên đường tài chính” cho gia đình ông.

Những người Chechnya khác cũng làm theo. “Người Chechnya là khách hàng tốt nhất của chúng tôi”, một nhân viên môi giới nhà đất nói tiếng Nga ở Dubai nói với Al Jazeera. “Họ xuất hiện với bao tải tiền mặt.”

Ba thập niên trước, Chechnya từng là điểm nóng của phong trào ly khai, chìm trong nạn bắt cóc, ám sát và đói nghèo cùng cực. Sau hai chiến dịch của Moskva nhằm vào cái gọi là “chủ nghĩa cực đoan” ở Bắc Caucasus (Bắc Kavkaz), Chechnya giờ đây đã trở thành tỉnh được ưu ái nhất ở Nga. Moskva liên tục bơm ngân sách liên bang cho Chechnya.

Giới quan sát nhận định, cái chết của ông Ramzan Kadyrov và sự xuất hiện của người kế nhiệm cũng sẽ không làm thay đổi được nhiều tình hình ở Chechnya.