Những yếu tố bất ngờ có thể âm thầm rút ngắn tuổi thọ của bạn

[june04]

Không chỉ chế độ ăn hay thói quen vận động, nhiều yếu tố khác tưởng chừng vô hại như bỏ bữa sáng, lạm dụng kháng sinh, hoặc sống cô lập sau nghỉ hưu cũng có thể khiến tuổi thọ của bạn ngắn lại.

Ai cũng biết rằng ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, bỏ thuốc lá và duy trì cân nặng hợp lý là những “bí quyết vàng” để sống lâu, sống khỏe. Thế nhưng các chuyên gia cảnh báo có những yếu tố tưởng chừng vô hại hoặc khó ngờ lại có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến tuổi thọ của bạn.

Một số điều đã xảy ra từ thời thơ ấu, thói quen sinh hoạt hằng ngày hoặc sự cô lập xã hội… cũng có thể âm thầm rút ngắn tuổi thọ mà bạn không hay biết.

Dưới đây là những yếu tố bất ngờ mà giới chuyên gia cảnh báo:

Lạm dụng kháng sinh

Nhiều người có thói quen xin hoặc tự ý dùng kháng sinh mỗi khi bị cảm cúm, sốt nhẹ, viêm họng - dù những bệnh này thường do virus gây ra và kháng sinh hoàn toàn vô tác dụng. Tiến sỹ Scott Noorda, chuyên gia về tuổi thọ, cho biết việc lạm dụng kháng sinh có thể gây ra những hậu quả sức khỏe lâu dài, trong đó có giảm tuổi thọ.

“Kháng sinh làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột - nơi đóng vai trò quan trọng trong điều hòa miễn dịch, giảm viêm và chuyển hóa. Sự mất cân bằng này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, ung thư và các bệnh mãn tính khác,” ông Noorda nói.

Một nghiên cứu năm 2020 đăng trên Circulation Research theo dõi hơn 37.000 phụ nữ trong vòng 10 năm cho thấy những người dùng kháng sinh liên tục trong 2 tháng trở lên ở tuổi trung niên có nguy cơ tử vong vì bất kỳ nguyên nhân nào cao hơn 16%, và nguy cơ tử vong do bệnh tim cao hơn tới 49%.

Bỏ bữa sáng

Trong nhịp sống vội vã, nhiều người chọn cách nhịn bữa sáng, hoặc chỉ ăn qua loa. Tuy nhiên, thói quen này không chỉ ảnh hưởng đến năng lượng cho ngày mới mà còn liên quan đến tuổi thọ.

Theo bác sỹ Noorda, việc ăn sáng đầy đủ, giàu dinh dưỡng và giảm khối lượng bữa tối có thể giúp kéo dài tuổi thọ và giảm nguy cơ tử vong do tiểu đường, tim mạch, thậm chí Alzheimer. Một nghiên cứu trên Diabetes Care (2020) phát hiện, những người ăn tối nhiều nhất có nguy cơ tử vong gần gấp đôi so với người ăn sáng đủ chất và ăn tối nhẹ.

Chỉ cần chuyển 5% lượng calo từ bữa tối sang bữa sáng cũng giúp giảm 4% nguy cơ tử vong sớm vì bệnh tiểu đường và tim mạch.

Nghỉ hưu mà không duy trì hoạt động tinh thần, xã hội

Viễn cảnh nghỉ hưu với những ngày tháng thong dong có thể hấp dẫn, nhưng nếu bạn không giữ cho tâm trí và cơ thể bận rộn, nguy cơ sức khỏe sẽ gia tăng.


Nghỉ hưu nhưng lười vận động cũng góp phần khiến sức khỏe giảm sút. (Ảnh minh họa: iStock)

“Những người nghỉ hưu sớm mà không duy trì hoạt động thể chất, trí tuệ và các kết nối xã hội có nguy cơ mắc bệnh tim mạch, sa sút trí tuệ và tử vong sớm cao hơn,” Noorda cảnh báo.

Một nghiên cứu trên Bulletin of Aging & Health (2018) cho thấy nguy cơ tử vong của nam giới tăng 2% khi đến tuổi 62 - thời điểm đủ điều kiện nhận trợ cấp an sinh xã hội. Thậm chí, tốc độ suy giảm trí nhớ có thể nhanh hơn 38% sau khi nghỉ hưu, theo một phân tích trên European Journal of Epidemiology (2017).

Sống cô lập, ít giao tiếp xã hội

Từng trải nghiệm sự cô lập trong thời gian phong tỏa COVID-19, nhiều người nhận ra việc thiếu tương tác xã hội ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần thế nào.

Tiến sỹ Jason Singh, bác sỹ tại One Oak Medical (Mỹ), cho biết sự cô lập xã hội kéo dài làm tăng hormone căng thẳng cortisol và norepinephrine, khiến cơ thể tăng viêm, suy giảm miễn dịch, tăng huyết áp và rối loạn giấc ngủ.

Hơn thế nữa, cô lập còn kéo theo những thói quen xấu như hút thuốc, uống rượu, ăn uống kém lành mạnh và lười vận động. Theo một phân tích trên PLOS One (2023), cô lập xã hội làm tăng nguy cơ tử vong sớm tới 33%.

Ngủ không đủ giấc


Giấc ngủ ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ, nhưng nhiều người vẫn đánh giá thấp tầm quan trọng của nó. Các chuyên gia khuyến cáo người lớn cần ngủ từ 7-9 tiếng mỗi đêm để cơ thể phục hồi, giảm nguy cơ béo phì, bệnh tim, tiểu đường và các bệnh thần kinh.

Việc ngủ quá ít hoặc ngủ không sâu giấc kéo dài sẽ làm tăng nguy cơ đột quỵ, bệnh tim và tử vong sớm, nhất là ở người trung niên và cao tuổi.

Tuổi thọ không chỉ phụ thuộc vào chế độ ăn và luyện tập. Những yếu tố tưởng chừng nhỏ nhặt - từ việc lạm dụng kháng sinh, nhịn bữa sáng, nghỉ hưu thụ động, sống cô lập đến giấc ngủ kém chất lượng - đều có thể âm thầm rút ngắn tuổi thọ của bạn. Hiểu rõ và điều chỉnh sớm những thói quen này chính là cách hiệu quả để sống khỏe và sống lâu hơn.