V́ ung thư có rất nhiều loại nên các triệu chứng có thể rất khác nhau giữa từng bệnh cũng như giữa từng người. Tuy nhiên, có thể dễ dàng xác định được khoảng 10 triệu chứng “báo động đỏ” của ung thư cần được để ư và đi khám ngay lập tức.
1. Sút cân không rơ lư do
Bạn không làm việc hay tập luyện vất vả hơn trước, bạn cũng không ăn kiêng và vẫn ăn nhiều như mọi khi, vậy mà vẫn bị sụt cân đáng kể, ví dụ 4 hay 5kg trong ṿng một tháng. Sụt cân không rơ nguyên nhân theo kiểu này nhất thiết không được coi thường. Nó có thể là dấu hiệu của ung thư, nhất là ung thư đại tràng hoặc các bộ phận khác của đường tiêu hóa.
Bạn nên đi khám bác sỹ và mô tả càng chi tiết càng tốt về thời gian bắt đầu bị sụt cân và đă bị sụt mất bao nhiêu cân. Bác sĩ sẽ làm một số xét nghiệm để loại trừ bệnh của tuyến giáp và đề nghị bạn đi chụp CT để xem xét các cơ quan bên trong.
2. Chướng bụng
Chướng bụng là t́nh trạng mà hầu như ai cũng từng mắc trong đời, do kinh nguyệt, do giữ nước hoặc do khó tiêu. Nếu bắt đầu bị chướng bụng bất thường và không liên quan với chu kỳ kinh nguyệt, th́ cần chú ư sát sao tới những ǵ đang xảy ra. Chướng bụng có đến mức không thể mặc vừa quần áo? Có xảy ra đột ngột và hiện giờ diễn ra thường xuyên đă vài tuần? Có đi kèm với đau hoặc sưng ở bụng hoặc vùng chậu không? Bạn có thấy đầy bụng và không ăn được, cho dù trước đây không ăn nhiều? Tất cả những dấu hiệu này đều được biết là hay xảy ra ở phụ nữ bị ung thư buồng trứng. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào như trên, nên đi khám để các bác sĩ kiểm tra buồng trứng v́ loại ung thư này rất khó phát hiện ở giai đoạn sớm. Nếu có thể phát hiện sớm th́ cơ hội có kết quả điều trị tốt sẽ cao hơn.
3. Chảy máu bất thường
Mọi hiện tượng ra máu bất thường ngoài chu kỳ “đèn đỏ” quen thuộc đều cần được quan tâm. Bạn cần hiểu rơ về cơ thể cũng như chu kỳ của ḿnh để biết khi nào sẽ đến kỳ đèn đỏ, bạn sẽ mất bao nhiêu máu và sẽ cảm thấy thế nào. Về cơ bản, không nên bỏ qua bất cứ t́nh trạng ra máu bất thường nào ngoài kỳ đèn đỏ. Ví dụ, nếu chu kỳ của bạn vốn dĩ rất đều, nhưng đột nhiên trở nên lộn xộn, hoặc chu kỳ thông thường rất nhẹ nhàng, nhưng đột nhiên có những kỳ bạn mất rất nhiều máu và rất đau, th́ đó là những bất thường cần đi khám. Những triệu chứng khác có thể đi kèm với t́nh trạng ra máu bất thường là khí hư có mùi khó chịu, ra máu sau khi quan hệ hoặc có máu trong nước tiểu. Tất cả những dạng chảy máu bất thường này đều cần được kiểm tra v́ chúng có thể là những dấu hiệu của ung thư cổ tử cung hoặc ung thư tiết niệu.
Chảy máu cũng có thể bắt nguồn từ đường tiêu hóa hoặc các phần của hệ tiết niệu, như bàng quang hoặc thận. Nếu thấy có máu trong nước tiểu hoặc trong phân, th́ có thể do nhiều nguyên nhân, như bệnh trĩ, hoặc máu từ âm đạo, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của ung thư bàng quang, thận hoặc đại trực tràng, v́ thế nên đi khám bác sĩ để loại trừ.
Ung thư bàng quang, thận hoặc đại tràng cũng có thể gây ra những triệu chứng như thay đổi về đại tiểu tiện. Nên chú ư nếu thấy có dấu hiệu hoạt động bất thường của ruột và bàng quang, như táo bón, tiêu chảy hoặc đau bụng liên tục. Đi tiểu nhiều lần hơn, hoặc đau trong khi đi tiểu hay đi ngoài, cũng là những dấu hiệu cần để ư.
Cuối cùng, nếu ho ra máu quá một lần, bạn cần đi khám ngay.
4. Thay đổi ở ngực
Mọi người phụ nữ đều cần biết rơ về bộ ngực của ḿnh và cần tự kiểm tra ít nhất một lần mỗi tháng để phát hiện những u cục hoặc những thay đổi khác trong mô vú, trên bề mặt da cũng như trên và xung quanh núm vú. Cần đi khám ngay nếu thấy da trên vú đỏ và dày v́ đây có thể là dấu hiệu của ung thư vú dạng viêm, là dạng ung thư vú rất hiếm gặp nhưng rất ác tính. Da nổi ban đỏ, bong vảy hoặc ngứa kéo dài vài tuần cũng cần được kiểm tra. Những thay đổi trên bề mặt da cũng bao gồm sưng, lơm (lúm đồng tiền), nhăm nhúm hoặc những nốt sần sùi. Cũng cần quan sát đầu núm vú và t́m những thay đổi bất thường về h́nh thức. Nếu núm vú đột nhiên tiết dịch (khi không nuôi con bú), bị bẹt ra, nhô lên hoặc tụt xuống (ngược với b́nh thường), th́ tốt nhất là đi khám bác sĩ chuyên khoa phụ sản ngay.
5. Thay đổi ở da
Những thay đổi về kết cấu da, mụn cơm, nốt ruồi hoặc sạm nám, đều có thể là những dấu hiệu của ung thư da. U hắc tố là loại ung thư da phổ biến và có triệu chứng giống như những nốt trên da thay đổi bất thường về màu sắc, kích thước, h́nh dạng hoặc bờ mép. Nếu có một số nốt trên da trông có vẻ “buồn cười” hoặc khác với màu da b́nh thường th́ nên đi khám. Cũng cần để ư những thay đổi của nốt ruồi hoặc mụn cơm, như to nhanh hơn, mọc lông, thay đổi về màu sắc hoặc h́nh dạng. Cảnh giác nếu đột ngột bị chảy máu ở da hoặc bong vảy quá nhiều. Hăy quan sát những thay đổi này trong một hai tuần và nếu vẫn không thấy cải thiện th́ nên đi khám.
6. Nuốt khó và thường xuyên bị khó tiêu
Nếu thấy rất khó nuốt thức ăn và có cảm giác như thức ăn luôn mắc ở cổ họng mỗi khi ăn, th́ cần cảnh giác, v́ đây có thể là triệu chứng của ung thư thực quản hoặc ung thư họng. Khó tiêu liên tục, không liên quan tới thai nghén hoặc những lư do rơ ràng khác, cũng là dấu hiệu báo động. Nếu thường xuyên cảm thấy buồn nôn, khó chịu hoặc cảm giác nóng ở vùng bụng trên, hoặc nôn ra máu, th́ đó là những dấu hiệu sớm của ung thư thực quản, dạ dày hoặc ung thư họng.
7. Đau, sốt hoặc ho dai dẳng
Đây là 3 triệu chứng phổ biến và mơ hồ nhất gặp trong rất nhiều bệnh. Cực kỳ khó biết được chúng là do ung thư hay là do một bệnh nào khác, nhưng cũng không được coi thường. Đau không rơ nguyên nhân, dù ở chỗ nào của cơ thể, cũng có thể là dấu hiệu của ung thư. Nếu đau dai dẳng qua một thời gian, và không thể lư giải được bằng vết thương hay bệnh nào khác, th́ cần đi khám bác sĩ và mô tả t́nh trạng đau càng cụ thể càng tốt. Hăy để ư thời gian đau xuất hiện, kiểu đau và điều ǵ làm đau trầm trọng thêm.
Sốt thường là dấu hiệu của một nhiễm trùng, như cúm, nhiễm vi rút và nhiễm khuẩn, nhưng nó cũng có thể báo hiệu một số loại ung thư. Hội Ung thư Mỹ cho biết sốt là một trong những triệu chứng xảy ra với ung thư máu giai đoạn sớm như bệnh bạch cầu hoặc bệnh lympho. Tất nhiên là không cần chạy ngay đến chỗ bác sĩ mỗi khi bị sốt. Điểm quan trọng là nếu sốt kéo dài và không giải thích được th́ cần đi khám, chứ không được bỏ qua.
Ho kéo dài (quá 3 hoặc 4 tuần) không liên quan tới cảm lạnh hay cúm, cũng cần được để ư. Nếu nghi ngờ ung thư phổi, nhất là ở người nghiện thuốc lá, bác sĩ sẽ khám họng, kiểm tra chức năng phổi và yêu cầu chụp X quang.
8. Sưng hạch
Hạch lym pho nằm ở cổ, nách và bẹn. Thông thường các hạch này có thể hơi to nếu bị nhiễm trùng và sẽ nhỏ đi khi nhiễm trùng được điều trị hoặc khỏi hẳn. Tuy nhiên, nếu hạch vẫn to dần lên trong hơn 1 tháng, hoặc tạo thành những khối không hết hẳn và không liên quan tới nhiễm trùng, th́ nên cảnh giác với khả năng ung thư, như ung thư máu và ung thư hạch.
9. Thay đổi và loét ở miệng
Nếu có hút hoặc sử dụng thuốc lá, th́ nên để ư các dấu hiệu của ung thư miệng. Triệu chứng bao gồm những mảng trắng ở niêm mạc miệng, những chấm trắng trên lưỡi, hoặc mụn loét trên môi hoặc trong miệng. những nốt loét ở da và vùng sinh dục không liền, hoặc gây bầm tím hay chảy nhiều máu, cần được bác sĩ kiểm tra.
10. Mệt mỏi và suy nhược
Cuối cùng, triệu chứng tiềm ẩn của bệnh ung thư nhưng lại dễ bị bỏ qua nhất chính là mệt mỏi. Mệt mỏi là triệu chứng quá thường gặp trong rất nhiều t́nh trạng đến mức không thể kết luận rằng đó là do ung thư gây ra. Tuy nhiên, mệt mỏi do ung thư có lẽ sẽ không giống với sự mệt mỏi sau một ngày làm việc. Nó khiến bạn cảm thấy kiệt sức ngay cả khi đă nghỉ ngơi đầy đủ hoặc không hề gắng sức chút nào. Mệt mỏi kéo dài, không hết khi nghỉ ngơi và có thể đi kèm với t́nh trạng suy nhược không giải thích được.
Tất cả 10 triệu chứng và dấu hiệu đượcmô tả ở trên đều là những chỉ báo khó thấy và mơ hồ về một bất ổn nào đó. Không dễ phân biệt các triệu chứng của ung thư và không nên hoảng hốt chỉ v́ đột ngột có một cái nốt ruồi ở cánh tay hay cảm giác mệt mỏi đôi chút. Chỉ cần nhớ rằng nếu những triệu chứng này tồn tại dai dẳng hoặc xuất hiện mà không v́ một lư do nào, th́ cần bày tỏ mối băn khoăn của ḿnh với bác sĩ. Có thể đó chỉ là nỗi lo lắng vô ích, nhưng đó cũng có thể là cách cứu sống tính mạng của bạn.
