Một thẩm phán liên bang Mỹ vừa ra phán quyết rằng Elon Musk và Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) có thể đă vi phạm Hiến pháp theo nhiều cách khi giải thể USAID.

Thẩm phán liên bang phán quyết Elon Musk có thể đă hành động vi hiến khi giải thể USAID. Ảnh: Reuters.
Thẩm phán Theodore Chuang của Ṭa án Quận Mỹ đă đứng về phía 26 nhân viên, bao gồm cả đương nhiệm và cựu nhân viên, của Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), nhằm tŕ hoăn việc đóng cửa cơ quan này trong khi vụ kiện vẫn đang được xét xử, theo The Hill.
Theo lệnh của thẩm phán, DOGE phải khôi phục quyền truy cập hệ thống và email cho nhân viên USAID hiện tại, đồng thời bị cấm thực hiện bất kỳ hành động nào liên quan đến cơ quan này mà không có sự chấp thuận của một quan chức USAID có thẩm quyền hợp pháp.
Đây là lần đầu tiên một thẩm phán xác định rằng Musk có thể đang nắm giữ quyền lực độc lập đến mức cần phải được Thượng viện xác nhận theo Điều khoản Bổ nhiệm trong Hiến pháp Mỹ.
"Các hoạt động cho thấy Musk đang đóng vai tṛ lănh đạo DOGE với nhiệm vụ và sự xuyên suốt giống như một quan chức được bổ nhiệm chính thức", thẩm phán Chuang, người được bổ nhiệm dưới thời cựu Tổng thống Obama, cho biết.
Chuang cũng bác bỏ lập luận của chính quyền Trump rằng Musk chỉ là một cố vấn cấp cao cho tổng thống mà không có thẩm quyền độc lập. Ông nhấn mạnh nếu tổng thống có thể tránh sự giám sát của Điều khoản Bổ nhiệm bằng cách giao quyền lực cho các cố vấn không chính thức, điều khoản này sẽ trở thành vô nghĩa.
Người phát ngôn Nhà Trắng, bà Anna Kelly, đă lên tiếng phản đối phán quyết và khẳng định chính quyền sẽ kháng cáo, gọi đây là "một sự sai lầm nghiêm trọng của công lư".
"Các thẩm phán phe phái đang phá hoại ư chí của người dân Mỹ và cố gắng cản trở Tổng thống Trump thực hiện chương tŕnh nghị sự của ḿnh", Kelly tuyên bố. "Nếu họ muốn áp đặt hệ tư tưởng của ḿnh lên chính phủ, họ nên tự ra tranh cử".
Trong nhiều tuần, danh tính của người đứng đầu DOGE vẫn là một bí ẩn khi Nhà Trắng khẳng định Musk không phải là một phần chính thức của tổ chức này. Tuy nhiên, trước áp lực ngày càng lớn từ các thẩm phán, chính quyền cuối cùng đă công bố Amy Gleason là quyền lănh đạo của DOGE.
Kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức, DOGE đă nhanh chóng mở rộng ảnh hưởng tại nhiều cơ quan liên bang, đặc biệt là USAID. Chính quyền đă thực hiện các cuộc sa thải hàng loạt, đóng băng khoản thanh toán cho các nhà thầu và xem xét lại hợp đồng, chỉ giữ lại 500 hợp đồng trong số hàng ngh́n hợp đồng trước đó.
Một thẩm phán liên bang khác đă ra lệnh giải ngân một số khoản thanh toán c̣n nợ theo hợp đồng hiện có, nhưng không bác bỏ việc đánh giá lại hợp đồng - điều đă làm giảm đáng kể số lượng dự án của USAID.
Trước t́nh h́nh này, 26 nhân viên USAID đă đệ đơn kiện Musk và DOGE, cáo buộc họ hành động vi hiến. Vụ kiện được hỗ trợ bởi tổ chức pháp lư State Defenders Democracy Fund, vốn đă nhiều lần kiện chính quyền Trump.
"Họ đang sử dụng cưa máy thay v́ dao mổ, gây tổn hại không chỉ đến những người USAID phục vụ mà c̣n đến sự ổn định của chính phủ Mỹ”, Norm Eisen, Chủ tịch hội đồng quản trị của tổ chức này, tuyên bố.
Ngoài vụ kiện liên quan đến USAID, Musk cũng đang phải đối mặt với các vụ kiện khác do các tổng chưởng lư thuộc đảng Dân chủ và một số tổ chức tư nhân đệ tŕnh, cáo buộc ông vi phạm Điều khoản Bổ nhiệm. Tuy nhiên, chưa có thẩm phán nào đồng t́nh với lập luận này.
VietBF@sưu tập