Chợ Tết là dịp gặp gỡ hiếm hoi của người ḿnh sau một năm dài đầu tắt mặt tối. Gặp nhau để hàn huyên, thăm hỏi sức khỏe, ai c̣n ai mất, có về quê nhà không, rồi sắm hộp bánh mứt, tậu bức tranh dân gian treo Tết. (Nguyễn Hữu Thái, Florida, Mỹ)
Anh Thanh Dao cùng hai con gái tại lễ mừng năm mới của người Việt ở Florida. Ảnh minh họa: The Times.
Thường các bạn trong nước hay hỏi tôi Tết ta tương đương với lễ lạt ǵ ở Mỹ, tôi sẽ nói đó là sự pha trộn cả ba lễ: Giáng Sinh (Christmas), Mừng Năm Mới (New Year) và Tạ Ơn (Thanksgiving Day).
Sinh sống tại các nước phương Tây, người ḿnh ít có dịp biết đến lễ Tết truyền thống diễn ra bên nhà. Tết ta lại thường rơi vào tháng một hoặc tháng hai dương lịch và ngày đi làm nên cũng ít ai để ư Tết sẽ nhằm đúng vào ngày nào. Tuy vậy, góc Tết Việt vẫn c̣n thể hiện đôi nét trong cộng đồng người ḿnh, tại ngôi chùa, nhà thờ, hay ở góc thờ tự gia đ́nh.
Ở Mỹ tôi chỉ nh́n thấy Tết rộn ràng đôi chút ở những nơi có nhiều người Việt sinh sống hoặc phố Tàu, trong cái không khí chộn rộn tại các khu chợ Á đông, đầy người đi mua sắm chuẩn bị Tết. Người ḿnh sinh sống tập trung ở các khu Wesminster, San Jose bang California; Virginia tại thủ đô Washington DC; Orlando ở bang Florida; Toronto, Montréal ở Canađa... Tuy nhiên phải nói người Việt vẫn chưa h́nh thành nỗi các trung tâm cộng đồng đúng nghĩa như người Hoa, người Nhật, người Hàn đă làm, cho nên lễ lạt cũng diễn ra một cách chắp vá, luộm thuộm.
Trung tâm cộng đồng thường là nơi diễn ra các lễ lạt tưởng niệm cổ truyền của bà con xa xứ. Đặc biệt vào dịp Tết, người ta chộn rộn chuẩn bị “Chợ Tết” từ cả tháng trước Ban tổ chức th́ chạy t́m chỗ mướn hội trường lớn hoặc khu đất dành cho sinh hoạt công cộng của thành phố. Pḥng lớn diễn được văn nghệ, sân rộng bày bán hàng Tết, gian hàng vui chơi giải trí, triển lăm nghệ thuật. Các nhóm trẻ phụ trách phần văn nghệ, trưng bày, vui chơi, các bà làm bánh mứt, thức ăn. Ở đây không ai chọn ngày lành hoặc kiêng cử ǵ cho ngày mở chợ Tết, miễn sao thuận tiện rơi vào ngày nghỉ cuối tuần áp Tết là tốt, dễ quy tụ được nhiều người. Văn nghệ th́ có ban nhạc, ca sĩ nổi tiếng thuê mướn từ xa đến hoặc chơi theo kiểu “cây nhà lá vườn”.
Với Chợ Tết, bà con ḿnh ai cũng mong đợi, v́ đây là dịp gặp gỡ hiếm hoi của người ḿnh sau một năm dài đầu tắt mặt tối bương chải làm ăn kiếm sống. Gặp nhau để hàn huyên, thăm hỏi sức khỏe nhau, ai c̣n ai mất, có về quê nhà không, thưởng thức món ăn đượm hương vị quê nhà, sắm hộp bánh mức, tậu bức tranh màu sắc dân gian treo Tết, ḥa trong tiếng nhạc Việt gợi nhớ t́nh quê hương...
Trong sinh hoạt cộng đồng người Việt xa xứ, phải nói ngôi chùa Phật là trung tâm sinh hoạt tâm linh lẫn văn hóa dân tộc sinh động nhất. Chùa là nơi có thể đặt tro cốt người quá cố lẫn tiến hành cúng giỗ người thân, học tiếng Việt hoặc sinh hoạt và biểu diễn văn nghệ dân tộc. Ngày hết Tết đến, ngôi chùa trở thành góc tâm linh để người ḿnh hướng về tổ tiên, đất nước. Dù bận rộn cách mấy, mọi người cũng thường nhắc nhau vào đêm giao thừa đến chùa hái lộc, thắp nén hương cúng Phật và cầu chúc điều tốt lành cho mọi người. Người ḿnh chưa xây dựng được nhiều chùa lớn, đa phần là chùa nhỏ nằm ngay trong phố thị nhưng cũng cung ứng đủ nhu cầu sinh hoạt truyền thống tâm linh Việt.
Khác với người Hoa, bàn thờ trong gia đ́nh người ḿnh không được chú trọng. Nếu có lập một góc thờ tự th́ thường cũng chỉ là vài cái giá gỗ hoặc mặt tủ thấp, sắp lên một số h́nh ảnh Phật, người quá cố với chân nhang, lọ hoa đơn giản. Nơi đặt chỗ thờ miễn sao tiện lợi, không kiêng kỵ phải nằm đúng ở vị trí trung tâm hoặc hướng mặt ra đường như thường thấy ở trong nước. Nhang khói nhất định là phải gia giảm nhiều do sợ gây hỏa hoạn, ngột ngạt trong ngôi nhà đóng kín kiểu Mỹ, hoặc đành phải dùng nhang điện tượng trưng.
Góc Tết trong ngôi nhà gia đ́nh v́ vậy cũng tẻ nhạt, con cháu không c̣n thấy tha thiết với truyền thống cũ, nếu thực hiện cũng chỉ làm lấy lệ. Gia đ́nh nào có người già hoặc nghỉ hưu th́ c̣n chuẩn bị lễ Tết, thực hiện được một vài nghi lễ như đưa rước ông bà, bày ra vài món mua vội ở chợ Tàu hoặc chợ Việt để ăn Tết. Nếu thành viên gia đ́nh gồm toàn người trẻ, sinh ra hoặc lớn lên ở Mỹ th́ đừng ḥng có giỗ Tết, v́ chẳng ai hiểu Tết có ư nghĩa ǵ!
Góc Tết Việt ở quê người thường là như thế. Từ nơi xa quê hương hàng vạn dặm, kể câu chuyện về góc Tết mà buồn tủi cho thân phận những đứa con lưu lạc xứ người, ngày càng xa dần gốc rễ dân tộc.
Xin gởi đến các bạn mấy ḍng thơ Tết của một bạn già là nhà thơ Đạt Nhân ở Orlando :
Ở xứ Tây mà đón Tết ta,
Thêm buồn, thêm tuổi cái thân già
Thiệp xuân lấy lệ bày ra vẻ
Bánh Tết qua loa để gọi là
Chẳng có lư hương thờ tổ phụ
Lại không bát nước cúng ông bà
Ai về đất Việt cho ta hỏi
Có rượu nào khuây nỗi nhớ nhà?...
Nguyễn Hữu Thái/VNE
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
Tết nơi quê người
