Chương trình "thẻ vàng" bán quyền công dân Mỹ với giá 5 triệu USD đang đối mặt với làn sóng chỉ trích gay gắt về nguy cơ rửa tiền và tác động tiêu cực đến thị trường bất động sản Mỹ.
Ngày 25/2, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố một chương trình cấp quyền cư trú mới mang tên "thẻ vàng," hướng đến những cá nhân nước ngoài giàu có sẵn sàng chi hàng triệu USD để có định cư cùng với quyền công dân tại Mỹ.
Thuật ngữ "thẻ vàng" là một cách chơi chữ từ cách nói "thẻ xanh" – giấy phép thường trú lâu dài tại Mỹ. Hiện tại, thẻ xanh chủ yếu được cấp cho người nước ngoài kết hôn với công dân Mỹ hoặc được bảo lãnh bởi doanh nghiệp, với quy trình hoàn tất thường kéo dài 3 năm, theo Viện Cato.
"Với 5 triệu USD, chúng tôi sẽ cho phép những doanh nhân thành công nhất thế giới mua con đường trở thành công dân Mỹ", ông Trump tuyên bố trong bài phát biểu ngày 4/3 trước Quốc hội. "Nó giống như thẻ xanh, nhưng cao cấp hơn. Và những người này sẽ phải đóng thuế cho nước Mỹ".
"Thẻ vàng" của Tổng thống Trump sẽ hoạt động như một phiên bản cao cấp của “Thẻ Xanh” ( thẻ thường trú nhân tại Mỹ)
Chương trình "thẻ vàng" được triển khai trong bối cảnh chính quyền Trump siết chặt các chính sách nhập cư, bao gồm hạn chế nhiều diện định cư và thúc đẩy việc chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh – vốn được Hiến pháp bảo vệ đối với bất kỳ ai sinh ra ở Mỹ.
Trước đó, Mỹ đã có chương trình thị thực EB-5, ra mắt năm 1990, cho phép người nước ngoài đầu tư để đổi lấy quyền cư trú. Tuy nhiên, EB-5 vấp phải nhiều chỉ trích do các vụ lạm dụng, điển hình là bê bối tại một khu nghỉ dưỡng trượt tuyết ở Vermont, nơi chủ sở hữu bị cáo buộc biển thủ hàng triệu USD từ các nhà đầu tư.
Dù có cách tiếp cận khác nhau, cả "thẻ vàng" và EB-5 đều có chung mục tiêu: thu hút nguồn vốn nước ngoài bằng cách trao quyền cư trú cho giới nhà giàu.
"Đây sẽ là con đường dẫn đến quyền công dân. Những người giàu có sẽ đến Mỹ, họ sẽ đầu tư, đóng thuế và tạo thêm nhiều việc làm", ông Trump khẳng định ngày 25/2.
Ông Trump đã thảo luận về chương trình này với Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick tại Phòng Bầu dục vào ngày 25/2. "Chúng tôi sẽ định giá khoảng 5 triệu USD cho loại thẻ này, và nó sẽ mang lại cho bạn các đặc quyền tương tự như thẻ xanh," ông Trump phát biểu.
Thẻ xanh hiện nay cho phép người sở hữu được cư trú vĩnh viễn tại Mỹ, làm việc cho bất kỳ nhà tuyển dụng nào, đi lại tự do và có thể nộp đơn xin nhập quốc tịch Mỹ. Ngược lại, một số diện thị thực như H-1B ràng buộc người lao động vào một nhà tuyển dụng cụ thể.
Theo Bộ trưởng Lutnick, chương trình "thẻ vàng" dự kiến sẽ được đưa vào hoạt động từ khoảng ngày 20/3, đồng thời có thể thay thế thị thực EB-5, vốn đã tồn tại từ năm 1990 nhưng bị chỉ trích vì nhiều bất cập và nguy cơ gian lận.
"Chương trình EB-5 đầy rẫy những điều vô lý, bịa đặt và gian lận," ông Lutnick nhận định. "Thay vì tiếp tục duy trì chương trình EB-5, chúng ta sẽ thay thế nó bằng 'Thẻ Vàng Trump'".
Một trong những khác biệt lớn nhất giữa "thẻ vàng" và thị thực EB-5 là chi phí. Trong khi EB-5 yêu cầu nhà đầu tư bỏ ra tối thiểu 1 triệu USD vào một doanh nghiệp tại Mỹ và chứng minh rằng khoản đầu tư đó sẽ tạo ra hoặc duy trì ít nhất 10 việc làm toàn thời gian cho lao động Mỹ, "thẻ vàng" đơn giản yêu cầu một khoản thanh toán trực tiếp 5 triệu USD.
Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick cho biết ngoài khoản phí 5 triệu USD, người nộp đơn xin "thẻ vàng" sẽ phải đáp ứng thêm các tiêu chí khác: "Tất nhiên, họ sẽ phải trải qua quá trình thẩm tra. Chúng tôi sẽ đảm bảo rằng họ là những công dân toàn cầu ưu tú”.
Khi được hỏi liệu các nhà tài phiệt Nga có đủ điều kiện tham gia chương trình hay không, Tổng thống Trump trả lời: "Có thể. Tôi biết một số nhà tài phiệt Nga là những người rất tốt. Họ không còn giàu có như trước, nhưng tôi nghĩ họ có thể chi trả 5 triệu USD”.
Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick (bên trái) cùng Tổng thống Mỹ Donald Trump tại phòng Bầu dục, tuyên bố rằng đã có “250.000 người đang xếp hàng” để xin thị thực "Thẻ vàng" vào ngày 27/2
Theo Henley & Partners, trên thế giới hơn 100 quốc gia cung cấp các chương trình "thị thực vàng" dành cho nhà đầu tư giàu có, bao gồm Vương quốc Anh, Tây Ban Nha, Hy Lạp, Malta, Úc, Canada và Ý.
Theo ông Trump, chương trình "thẻ vàng" sẽ không cần Quốc hội phê duyệt. "Chúng tôi đã giải quyết xong mọi vấn đề pháp lý. Hoàn toàn hợp pháp để triển khai chương trình này," ông Trump khẳng định.
Tổng thống cũng so sánh "thẻ vàng" với thẻ xanh nhưng ở "một cấp độ tinh vi hơn", đồng thời nhấn mạnh đây là "con đường đến quyền công dân" dành cho người giàu và những cá nhân có tài năng đặc biệt. Ông cũng đề cập đến khả năng các doanh nghiệp có thể tài trợ cho những người có kỹ năng cao để được cấp "thẻ vàng", cho phép họ cư trú lâu dài tại Mỹ.
“Tấm vé vàng” hay thảm họa cho nước Mỹ?
Cũng như nhiều sắc lệnh được ông Trump ban hành kể từ khi trở lại Nhà Trắng, các chuyên gia đang đưa ra những đánh giá trái chiều về sáng kiến thẻ vàng thị thực mới. Một số nhà phân tích cảnh báo đây có thể là "thảm họa" cho thị trường bất động sản và nền kinh tế Mỹ, trong khi những người khác lại xem đây là cơ hội đầu tư quan trọng.
Ông Richard Stengel, Cựu Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ lên tiếng bảo vệ chương trình thẻ xanh - “mô hình kinh tế tốt” khi khoản đầu tư phải được dành cho các khu vực thu nhập thấp và tạo ra ít nhất 10 việc làm.
Trong buổi phỏng vấn với đài NBC, ông cảnh báo: “Đề xuất thẻ vàng hiện tại có thể trở thành ví dụ tệ nhất về cách thức ứng dụng luật pháp. Đây có thể là một trong những cơ chế rửa tiền lớn nhất trong lịch sử, thực chất là bán đi quyền công dân cho bất kỳ ai trả một khoản tiền nhất định”.
Bà Anoussa Salim, Giám đốc đại diện Liên hợp quốc tại một quốc gia thành viên UN Global Compact, cảnh báo về những rủi ro an ninh tiềm ẩn, cho rằng chương trình này có thể thu hút "những cá nhân có động cơ đáng ngờ" nếu không có quy trình thẩm định nghiêm ngặt. Bà đặc biệt bày tỏ lo ngại về các nhà tài phiệt Nga có mối liên hệ với Điện Kremlin.
"Nếu không có các thủ tục thẩm tra kỹ lưỡng, Mỹ có thể mở cửa cho các cá nhân hoặc tổ chức nước ngoài đe dọa đến an ninh quốc gia," bà Salim nhấn mạnh.
Về tác động kinh tế, bà Salim chỉ ra rằng các chương trình tương tự tại châu Âu như Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và Vương quốc Anh đã gây ra tình trạng giá nhà tăng cao, đặc biệt tại các đô thị lớn. Điều này có thể làm trầm trọng thêm khủng hoảng nhà ở tại các thành phố lớn như New York, Los Angeles và Miami.
"Mặc dù có lợi cho các nhà phát triển và chủ sở hữu bất động sản, những khoản đầu tư này có thể gây hậu quả tàn khốc cho cư dân khi họ phải đối mặt với chi phí sinh hoạt cao hơn và nguồn cung nhà ở giá cả phải chăng ngày càng khan hiếm," bà Salim cảnh báo.
Tuy nhiên, ông Brandon Daniels, CEO của Exiger - nền tảng công nghệ quản lý chuỗi cung ứng sử dụng trí tuệ nhân tạo, lại nhìn nhận tích cực hơn, gọi sáng kiến này là "một bước ngoặt thực sự đối với đầu tư của Mỹ" và sẽ đơn giản hóa đáng kể quy trình thị thực EB-5 hiện tại.
"Trong quá trình di cư đầu tư, thẩm định của nhiều quốc gia có các chương trình như vậy thậm chí còn vượt qua các tiêu chuẩn KYC nghiêm ngặt nhất của ngân hàng, với việc giám sát liên tục, theo thời gian thực giúp giảm thiểu tham nhũng và đảm bảo tuân thủ đạo đức," ông Daniels giải thích.
Các chuyên gia khác cho rằng chương trình này có tiềm năng bơm thêm vốn cần thiết vào nền kinh tế Mỹ, với khả năng tái đầu tư để cải thiện khả năng tiếp cận nhà ở cho người dân Mỹ.
VietBF@sưu tập
