Sau những diễn biến đột ngột ở Ukraine, nhiều nước 'quay lưng' với vũ khí Mỹ

[pizza]

Việc Tổng thống Donald Trump từng quyết định tạm dừng viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine khiến nhiều nước đặt câu hỏi về độ tin cậy của Mỹ với tư cách là đối tác quốc phòng.
Bồ Đào Nha mới đây đưa ra tuyên bố loại trừ khả năng mua tiêm kích F-35 của Mỹ. Trong khi đó, các quốc gia châu Âu khác cũng bắt đầu tỏ ra nghi ngờ về độ tin cậy của Mỹ, sau khi Tổng thống Trump quyết định tạm dừng cung cấp viện trợ quân sự cho Ukraine. Theo Newsweek, những diễn biến trên được cho sẽ ảnh hưởng tới doanh thu bán vũ khí của Mỹ.

Mỹ thông báo dừng cung cấp vũ khí cho Kiev, ngay sau màn khẩu chiến tại Nhà Trắng giữa ông Trump và Phó Tổng thống Mỹ J.D Vance với Tổng thống Ukraine Volodomyr Zelensky vào cuối tháng 2. Tuy nhiên, sau cuộc họp giữa các đại diện Mỹ và Ukraine ở Ảrập Xêút hôm 11/3, Ukraine đã chấp thuận đề xuất của Mỹ về lệnh ngừng bắn 30 ngày, trong khi Washington thông báo nối lại hoạt động hỗ trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo với Kiev.

Báo cáo do Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) công bố hôm 10/3 cho thấy, thị trường châu Âu chiếm phần lớn nhất trong hoạt động xuất khẩu vũ khí của Mỹ, với tỷ lệ 35% từ năm 2020 – 2024. Ngoài ra, xuất khẩu vũ khí của Mỹ cũng tăng 21% trong giai đoạn từ năm 2020 - 2024 so với năm 2015 - 2019.

Trong cuộc phỏng vấn với tờ Publico hôm 13/3, Bộ trưởng Quốc phòng Bồ Đào Nha Nuno Melo tuyên bố, nước này sẽ không mua tiêm kích F-35 của Mỹ để thay thế cho những chiếc F-16 sắp hết hạn hoạt động. Ngoài ra, Lisbon cũng sẽ tìm nguồn cung khác ở châu Âu để thay thế nhằm tránh những chính sách thất thường của Washington.

"Những chiếc F-16 đã đến cuối chu kỳ hoạt động, và chúng tôi sẽ phải nghĩ đến việc thay thế chúng. Tuy nhiên, chúng tôi không thể bỏ qua môi trường địa chính trị trong các lựa chọn của mình. Vị thế gần đây của Mỹ trong NATO và trong kế hoạch địa chiến lược quốc tế đã khiến chúng tôi phải suy nghĩ về các lựa chọn tốt nhất”, ông Melo cho hay.

"Chúng tôi cần chắc chắn trong mọi hoàn cảnh, các đồng minh sẽ luôn ở bên chúng tôi. Có một số lựa chọn cần phải cân nhắc, đặc biệt trong bối cảnh sản xuất của châu Âu và cũng cần tính đến lợi ích mà những lựa chọn này có thể mang lại cho nền kinh tế Bồ Đào Nha", Bộ trưởng Quốc phòng Bồ Đào Nha nói thêm.

Vào thời điểm Bồ Đào Nha không còn muốn mua tiêm kích F-35 của Mỹ, các nước châu Âu khác như Ba Lan cũng đang đặt câu hỏi về độ tin cậy của Washington với tư cách là đối tác quốc phòng.

Nhà báo người Ba Lan Stuart Dowell đã chia sẻ trên mạng xã hội X về những lo ngại liên quan đến việc nước này tiếp tục sử dụng hệ thống pháo phản lực cơ động cao (HIMARS) do Mỹ cung cấp và mức độ đáng tin cậy về mặt chính sách của Washington. Ông Dowell nhắc lại việc Lầu Năm Góc từng dừng chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine, từ đó ảnh hưởng tới hoạt động của các hệ thống HIMARS.

"Nỗi lo nảy sinh từ việc Mỹ có thể vô hiệu hóa chúng từ xa. Song Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Cezary Tomczyk cho biết, các hợp đồng vũ khí của Ba Lan ngăn được tình trạng này. Tuy nhiên, các bệ phóng HIMARS của quân đội Ukraine đã không còn hoạt động hiệu quả sau khi Tổng thống Trump dừng chia sẻ thông tin tình báo với Kiev”, nhà báo Ba Lan nhấn mạnh.

Ông Dowell nói thêm, vì các hợp đồng của Warsaw về HIMARS được ký trực tiếp với các công ty vũ khí tư nhân của Mỹ, chứ không phải với Chính phủ Mỹ, nên Ba Lan có toàn quyền kiểm soát vũ khí. Ngoài ra, Ba Lan sẽ phóng vệ tinh quân sự riêng trong năm nay. Với quyền truy cập độc lập vào thông tin tình báo vệ tinh, Warsaw sẽ không phụ thuộc vào dữ liệu của Washington để sử dụng HIMARS một cách hiệu quả.

Ngoài Ba Lan, các nước châu Âu khác cũng hoài nghi Washington với tư cách là đồng minh quốc phòng. Theo báo Guardian, Anh được cho bày tỏ mối lo về thiện chí của Washington trong việc hỗ trợ Trident, loại tên lửa đạn đạo do Mỹ sản xuất và được phóng từ tàu ngầm của Anh.

Mới đây, Bộ trưởng Quốc phòng Canada Bill Blair hôm 14/3 cho biết, nước này đang đánh giá lại thương vụ mua F-35 trị giá hơn 13 tỷ USD và tìm kiếm phương án thay thế. Tiêm kích tàng hình F-35 có giá khoảng 80 - 100 triệu USD/chiếc tùy phiên bản.

Theo Financial Times, Ủy ban châu Âu (EC) đã đề xuất mua sắm vũ khí tập thể từ các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU), trong bối cảnh Mỹ đang thay đổi các chính sách quốc phòng.

Chia sẻ trên mạng xã hội X, ông Bob Holley, một cựu quan chức ngoại giao Mỹ, nhận định ngoài vũ khí của Mỹ, “châu Âu hiện có nhiều lựa chọn thay thế tốt. Hãy tự bảo vệ mình!".

Cựu Ngoại trưởng Anh Malcolm Rifkind bày tỏ: "Anh và Pháp thực sự cần phải hợp tác chặt chẽ với nhau hơn, vì nếu độ tin cậy của Mỹ bị nghi ngờ, châu Âu có thể không có khả năng phòng thủ trước mối đe dọa từ phía Nga. Đóng góp của Mỹ hiện bị nghi ngờ ở mức độ nào đó, không phải hôm nay hay ngày mai, mà là trong vài năm tới, chừng nào ông Trump và những người giống ông Trump còn nắm quyền ở Washington”.

Hiện chưa rõ liệu các quốc gia châu Âu khác có từ chối, hoặc chấm dứt hợp đồng mua bán quốc phòng với Mỹ trong thời gian tới hay không.

VietBF@sưu tập