Nơi đây có thực sự hạnh phúc không?
Nằm giữa Trung Quốc và Ấn Độ, hai quốc gia đông dân nhất thế giới, và nằm trên dãy Himalaya, là Bhutan. Được biết đến là Vùng đất của Rồng Sấm, đây là một chế độ quân chủ Phật giáo với 700.000 cư dân và chỉ có chương trình phát sóng truyền hình thường xuyên kể từ năm 1999.
Hầu hết người nước ngoài từng nghe về Bhutan đều biết hai điều: đất nước này thu của du khách quốc tế một khoản phí phát triển bền vững (hay còn gọi là thuế du lịch) là 100 đô la/ngày và đây là nơi ra đời của Chỉ số Hạnh phúc Quốc gia, một hệ thống nhằm chăm lo cho phúc lợi của người dân và môi trường.
Khi vương quốc từng ẩn mình này dần mở cửa với thế giới, những điều đó thôi cũng đủ khiến nơi đây trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn, bên cạnh những ngôi đền lịch sử, những tuyến đường đi bộ đường dài vắng vẻ và cảnh quan tuyệt đẹp của dãy Himalaya.
Nhưng nơi đây có thực sự hạnh phúc không? Và điều đó có ý nghĩa gì đối với những người sống ở đây? Người dân nơi đây có nhiều câu trả lời khác nhau.
“Điều đầu tiên (người nước ngoài) nói đến là hạnh phúc quốc gia mà chúng tôi thúc đẩy ở Bhutan,” KJ Temphel, người sáng lập nhóm bảo tồn Green Bhutan cho biết. “Tôi nghĩ chắc chắn sống ở Bhutan, đối với cá nhân tôi, nơi đây khá yên bình và tôi rất vui khi được ở đây.”
Tandin Phubz, người sáng lập trang Facebook Humans of Thimpu, nơi đăng tải hình ảnh và thông tin cá nhân của những người dân thường ở thủ đô theo phong cách của dự án Humans of New York nổi tiếng cho biết: "Tôi phải nói rằng người dân của chúng tôi thực sự hạnh phúc, nhưng giờ đây, do tất cả những thứ hiện đại và tất cả những công nghệ du nhập, bằng cách nào đó, chúng tôi ngày càng xa cách nhau hơn và chúng tôi có xu hướng trở nên chán nản và buồn bã hơn".
“Bhutan là một quốc gia Phật giáo. Tâm linh và tôn giáo có tác động rất mạnh mẽ”, anh nói thêm.
“Vấn đề là với tất cả những tiện ích và tivi đó, (mọi người) bằng cách nào đó bị phân tâm khỏi điều này. Họ có xu hướng quên cầu nguyện vào buổi sáng và buổi tối. Họ đang dùng điện thoại xem TikTok, vuốt lên và xuống.”
Hình ảnh thực thế trên đường phố Bhutan với sự tương phản của những nhà sư Phật giáo đang đi ngang qua các thanh niên sử dụng điện thoại thông minh.
Gặp gỡ thế giới
Hiện đại hóa là một thuật ngữ tương đối ở Bhutan. Người dân địa phương sẽ tự hào nói với bạn rằng Thimpu là thủ đô duy nhất trên thế giới không có đèn giao thông và các cửa hàng, nhà hàng đều do người dân địa phương sở hữu và điều hành. Bhutan là điểm đến hiếm hoi trên thế giới không có nhiều thương hiệu quốc tế. Mặc dù có một số ít - ví dụ như các tiền đồn của chuỗi khách sạn cao cấp Le Meridien và Aman - ngay cả thủ đô cũng hầu như không có logo của công ty.
Doanh nhân Chokey Wangmo cho rằng các tập đoàn như McDonald's và Starbucks khó có thể đến Bhutan - không phải vì chính sách hay phong tục địa phương, mà vì đây không phải là thị trường có lợi nhuận cho họ.
Wangmo, người điều hành một số doanh nghiệp tại thị trấn Gelephu ở phía nam Bhutan, bao gồm một quán cà phê, cho biết: “Dân số của chúng tôi quá ít, chúng tôi thậm chí sẽ không thể thu hồi được tiền nhượng quyền trong 10 năm tới”.
“Kể cả khi toàn bộ dân số đến và uống một tách cà phê mỗi ngày, họ cũng sẽ rất khó có thể trả (phí nhượng quyền).”
Thimpu hầu như không có các thương hiệu quốc tế, logo, đèn neon và các biểu tượng hiện đại khác.
Wangmo là nơi chứng kiến tận mắt sự thay đổi của Bhutan. Gelephu, một thị trấn có khoảng 10.000 người gần biên giới với tiểu bang Darjeeling của Ấn Độ, đã được đích thân lựa chọn làm địa điểm cho một “Thành phố chánh niệm” mới, một dự án do vua của đất nước này, Gyalpo Jigme Khesar Namgyel Wangchuck, dẫn đầu.
Có vẻ như không thể tưởng tượng được Bhutan mà không có vị vua thứ năm của đất nước này. Chân dung của nhà vua và gia đình hoàng gia - ông và Hoàng hậu Jetsun Pema cùng ba người con nhỏ - có mặt ở hầu hết mọi ngôi nhà và doanh nghiệp ở Bhutan, được trưng bày theo cách các quốc gia khác thường treo quốc kỳ của họ. Ảnh của nhà vua có mặt ở khắp mọi nơi trong các ngôi chùa Phật giáo của đất nước.
Một thế hệ bên bờ vực
Ngày càng có nhiều người trẻ rời Bhutan để đi du học và làm việc ở nước ngoài. Phubz, ở độ tuổi 20 và hiện đang sống tại Perth, Úc để theo đuổi bằng thạc sĩ truyền thông, là một phần của thế hệ mới của Bhutan, cân bằng giữa tình yêu gia đình và di sản với mong muốn khám phá nhiều hơn về thế giới.
“Có một câu trích dẫn của Bhutan nói rằng, 'Bạn làm bất cứ điều gì hàng xóm làm. Nếu anh ấy hoặc cô ấy đi vắt sữa bò, bạn cũng đi vắt sữa bò. Nếu họ đi làm việc ngoài đồng, bạn cũng đi làm việc ngoài đồng.'” Ông so sánh điều này với xu hướng hiện tại của những người trẻ tuổi đi làm việc và du học ở nước ngoài.
“Các bậc phụ huynh cảm thấy rằng, 'Ồ, con trai hoặc con gái của người hàng xóm sắp sang Úc, tôi cũng phải cho (con tôi) đi theo.'”
Temphel đồng tình với quan điểm đó khi cho biết ông lo ngại rằng Bhutan sẽ mất cân bằng dân số nghiêm trọng với nhiều người già hơn người trẻ, tương tự như các quốc gia châu Á khác như Nhật Bản và Hàn Quốc.
“Tôi lo rằng sau 7 năm sống ở các quốc gia khác, khi bạn đã quen với phong tục, thói quen ở các quốc gia khác, sẽ rất khó để bạn có thể thích nghi ngay lập tức ở Bhutan”, ông nói.
Những người trẻ trong trang phục truyền thống (kari dành cho phụ nữ và gho dành cho nam giới) học khoa học máy tính tại một trường học ở Bhutan.
Những người Bhutan muốn khám phá thế giới rộng lớn hơn không thể chỉ xách va li lên và đi. Chỉ có ba quốc gia có đại sứ quán ngoại giao tại Thimpu, điều đó có nghĩa là hầu hết các mối quan hệ quốc tế phải thông qua Ấn Độ. Tiền tệ của Bhutan, ngultrum, được neo theo đồng rupee Ấn Độ và hầu hết các cửa hàng và doanh nghiệp sẽ chấp nhận cả hai.
Chỉ số hộ chiếu Henley xếp hạng hộ chiếu Bhutan là quyền lực thứ 87 trên thế giới, người sở hữu hộ chiếu này có thể nhập cảnh vào 55 nơi mà không cần thị thực – danh sách không bao gồm Hoa Kỳ, Úc hoặc Liên minh châu Âu.
Sân bay quốc tế duy nhất của Bhutan, Paro International (PBH), là một trong những sân bay đẹp nhất thế giới – nhưng cũng là một trong những sân bay có đường hạ cánh khó khăn nhất về mặt hậu cần. Nằm trong một thung lũng giữa hai ngọn núi, chỉ những máy bay nhỏ hơn mới có thể hạ cánh và cất cánh an toàn. Do đó, Paro chỉ cung cấp các chuyến bay ngắn đến Bangkok, Dhaka, Kathmandu và New Delhi gần đó.
Theo số liệu của chính phủ , thu nhập bình quân đầu người ở Bhutan là 115.787 ngultrum (1.387 USD) mỗi năm. Khi một chuyến bay từ Paro đến Bangkok bắt đầu ở mức 350 USD, du lịch quốc tế vẫn nằm ngoài tầm với của nhiều người Bhutan.
Tuy nhiên, người nước ngoài muốn di cư đến Bhutan không dễ dàng. Chỉ có công dân Bhutan mới có thể mua đất và cách duy nhất để có được quyền công dân Bhutan - ngay cả khi bạn kết hôn với người Bhutan - là phải được nhà vua chấp thuận.
