Cuộc khủng hoảng Venezuela đă đặt ra những câu hỏi có thể quyết định tương lai của đất nước - và rằng một người đọc tin tức ở xa như chúng ta đă t́m thấy sự khó hiểu. Juan Guaidó, lănh đạo phe đối lập, đă tuyên bố rằng Tổng thống Nicolás Maduro là bất hợp pháp và đă khẳng định ḿnh là tổng thống lâm thời của Venezuela. Vậy ai là người lănh đạo hợp pháp, làm thế nào chúng ta có thể nói ai sẽ quyết định?
Hoa Kỳ và một số quốc gia ở Châu Mỹ Latinh và Châu Âu đă công nhận ông Guaidó là nhà lănh đạo hợp pháp và đă kêu gọi quân đội rút lại sự ủng hộ đối với ông Maduro. Nhưng việc đưa ông Guaidó lên sẽ tạo thành một sự chuyển đổi dân chủ hay một cuộc đảo chính?
Các câu trả lời cho những câu hỏi này, mặc dù rất quan trọng, nhưng hoàn toàn không đơn giản. Ai hợp pháp hơn, ông Maduro hay ông Guaidó?
Không có một thử nghiệm nào cho tính hợp pháp chính trị. Cả ông Maduro và ông Guaidó đều có những tranh căi về tính hợp pháp, đây là một phần của những ǵ làm cho điều này trở nên lộn xộn. Gọi một nhà lănh đạo là hợp pháp, không có nghĩa là anh ta hoặc cô ta nổi tiếng, thành công hay có đạo đức. Điều đó đơn giản có nghĩa là công dân, giới tinh hoa chính trị và chính phủ nước ngoài công nhận nhà lănh đạo chính quyền.
V́ vậy, khi một nhà lănh đạo nắm quyền lực và ban đầu được coi là hợp pháp - ông Maduro được chấp nhận khi ông nhậm chức vào năm 2013. Nhưng ông Maduro đă thấy tính hợp pháp của ḿnh suy yếu.
Người biểu t́nh đă lấp đầy đường phố ở Venezuela, thủ đô của Venezuela vào tuần trước để tố cáo ông là bất hợp pháp. Tuy nhiên, 300.000 người biểu t́nh chỉ chiếm khoảng 1% dân số. Ông Maduro được cho là vẫn giữ được một số hỗ trợ từ phía dân chúng. Nhiều nước láng giềng của Venezuela đă từ bỏ sự công nhận Maduro, cũng như Hoa Kỳ và Anh, Canada, Pháp, Đức và Tây Ban Nha.... Nếu ông Maduro không thể tự đại diện cho ḿnh là hợp pháp ở nước ngoài, th́ ông sẽ trông ít hợp pháp hơn ở nhà, nơi công dân và các quan chức chính trị cũng từ chối ông.
Điểm yếu nhất trong tính hợp pháp phổ biến của ông Maduro, có thể là chiến thắng tái tranh cử năm 2018 của ông, bị tranh căi rộng răi giữa các cáo buộc gian lận cho thấy ông có thể không thực sự có sự hỗ trợ đa số dân chúng để làm tổng thống.
Liệu các cáo buộc của một cuộc bầu cử gian lận có khiến ông Maduro bất hợp pháp hay không cuối cùng không phụ thuộc vào các giám sát viên bầu cử. Nó liên quan đến công dân Venezuela và các quan chức chính trị, những người cùng nhau trao quyền hợp pháp cho ông Maduro bằng cách tiếp tục coi ông là tổng thống - hoặc không.
Tính hợp pháp của ông Maduro, có một điểm yếu khác: các thể chế chính trị giữ ông nắm quyền. Sau khi phe đối lập giành được cơ quan lập pháp vào năm 2015, các đồng minh của ông Maduro đă đưa những người trung thành lên làm Ṭa án tối cao . Năm 2017, ông Maduro đă tạo ra một cơ quan lập pháp thứ hai, nơi chứa đầy những người trung thành trong các cuộc bầu cử bị lên án rộng răi là lừa đảo. Các cơ quan lập pháp mới, trung thành, sau đó đă tước bỏ cơ quan lập pháp do phe đối lập kiểm soát.
Ông Guaidó đă lập luận rằng ông Maduro gian lận, với tư cách là người đứng đầu Quốc hội, tuyên thệ nhậm chức lănh đạo lâm thời. Ông Guaidó nắm quyền sẽ tạo thành một cuộc đảo chính? Trong thực tế, câu trả lời phần lớn phụ thuộc vào việc người Venezuela và chính phủ nước ngoài có chọn xem ông Guaido đi lên là hợp pháp hay không.
Bản đồ các nước ủng hộ Maduro và đối lập:
Link ảnh lớn:
http://vietbf.com/forum/attachment.p...1&d=1549301668
Chính v́ vậy Mỹ đang tiếp tục chờ đợi sự ủng hộ nhiều hơn từ thế giới để công nhận chính phủ dân chủ mới của Venezuela. Chính quyền Trump muốn sớm loại bỏ ông Maduro có thể làm tổn hại đến tính hợp pháp của bất kỳ chính phủ mới nào của Venezuela.
Max Fisher
4-2-2019