Phía sau chuyến lặn hải sâm trúng đậm 2,3 tỉ đồng

Chỉ một chuyến lặn hải sâm ở quần đảo Trường Sa vừa rồi, tàu lặn hải sâm của ông Lê Túc làm thuyền trưởng trúng 2,3 tỉ đồng. Nhưng phía sau nghề lặn hải sâm là “lưỡi hái tử thần” luôn rình rập.

"Nói thiệt với mấy ông, nếu ai hỏi đi biển thì làm nghề gì mau giàu. Tui nói là nghề lặn hải sâm!". Thuyền trưởng tàu QNg 66 029 TS Lê Túc (44 tuổi), ở thôn Tây, xã An Hải – Lý Sơn, nhấn mạnh. Nhưng cũng không nghề gì nguy hiểm bằng lặn hải sâm. Trước khi ra biển là thấy cái chết, teo cơ chân, tay, nằm liệt giường... treo trước mắt ấy. Có điều, vì mưu sinh, anh em cứ lao đầu xuống biển".

Suốt buổi chiều chạng vạng tối, hàn huyên trên manh chiếu trong ngôi nhà le lói ánh điện trên đất đảo, tôi nghe ông Lê Túc và những ngư dân ở đây kể "1001" chuyện về biển, về cái nghề đối diện với "hà bá".

"Một chuyến bằng một năm"

Thi rớt đại học, ông Túc đành quê bỏ mộng đèn sách quay về với với đảo và theo cha ra biển kiếm cơm. Hai năm "học việc" quanh quẩn quanh bờ kiếm cá, tôm đắp đổi qua ngày. Mãi đến năm 1989, ông theo các bậc cha chú ra Hoàng Sa đánh cá.

Lao động cật lực, màu da trắng của anh học trò thuở nào đã thay bằng màu đồng hun. Ấy là chưa kể còn đánh đổi cả mô hồi, nước mắt và cả máu nữa, . Thế rồi cuối cùng thì năm 2003, ông Túc sắm được con tàu ra thẳng Hoàng Sa lặn hải sâm.

Một con hải sâm được Lê Túc giữ để... ngâm rượu.

8 năm không phải dài, nhưng không phải là ngắn cho một đời ngư dân hải hồ sóng gió, cũng có lúc Lê Túc và bạn chài "trúng mánh" hỉ hả, tiền vô như nước. "Nhưng chưa có bao giờ trúng mánh như đợt vừa rồi, cả thuyền tui đi một chuyến 2,3 tỉ đồng. 10 người trên tàu, ít thì 100 triệu đồng, nhiều 150 triệu. Cộng với hai phiên biển trước nữa, mỗi lao động trên tàu tui có trong tay non 200 triệu đồng. Mấy năm trước, mỗi năm ra biển năm phiên, dễ gì được vậy", ông Túc kể.

Tàu QNg 66 029 TS ra quần đảo Trường Sa vào 9.3 âm lịch (11.4). Mười ngày đầu tiên, tàu lặn hải sâm của ông chỉ được có hơn 100 con vú biển (hải sâm). Tưởng là như mọi phiên biển khác, ai ngờ ngày thứ 11, cả thuyền gặp "núi" hải sâm. Vậy là hơn một tháng rưỡi trên biển, ngày 26.4 âm lịch (28.5), tàu QNg 66 029 TS về đất liền, mang theo 1,5 tấn hải sâm.

Đối diện "lưỡi hái tử thần"

Ngư dân Lê Túc biết, người hành nghề lặn hải sâm cũng có nhiều kết cục bi thương. Với nghề lặn, an toàn trước hết là mặc bộ đồ lặn trước khi xuống biển, nhưng ngư dân Lý Sơn vốn "lỳ", mặc ba cái đồ đó "chỉ thêm vướng víu tay chân". Vì vậy, thợ lặn ở đây mỗi bận xuống biển là chỉ cột khoảng chục kg chì quanh bụng; mắt đeo kính lặn; tay cầm vợt và miệng ngậm dây hơi và đi vào lòng biển ở độ sâu 60 - 70m.

Cứ mỗi đợt lặn, ngư dân ở dưới nước khoảng 30 phút, nhưng người canh giờ ở trên phải theo dõi thật kỹ. Mỗi bận người dưới nước giật dây là kéo lên. Còn không, cứ 20 phút người trên tàu phải giật dây hơi một lần và đến 30 phút, người dưới nước có giật dây hay không, người ở trên cũng phải kéo lên.

Tuy nhiên, nếu khi xuống nước mất 20 phút lặn đến đáy biển thì khi kéo lên phải mất thời gian gấp 3 lần như vậy. Nghĩa là kéo lên phải chầm chậm, cứ 20 phút cho thợ lặn giảm áp giữa chừng một lần, mà suốt chặng đường từ khi kéo lên đến lúc ngoi lên mặt nước, phải giảm áp đến 3 lần như thế.

"Tất cả đều phải tuân theo như vậy, nếu không nhẹ thì bị chảy máu tai, điếc tai; nặng thì liệt tay, liệt chân và chết ngay khi chưa lên khỏi mặt nước" – một thợ lặn cho hay.

Khi lên thuyền rồi, thợ lặn không được ăn, hút thuốc và tắm liền bằng nước ngọt. Nghĩa là, những sinh hoạt chỉ được phép sau một giờ ra khỏi mặt nước.

Một điều mà thợ lặn luôn tuân thủ nữa là mỗi ngày, mỗi thợ lặn chỉ xuống nước hai chuyến, chuyến thứ nhất cách chuyến thứ hai 3 giờ đồng hồ. "Có khi lên thuyền rồi, thợ lặn có biểu hiện đau lưng, nhức mỏi là phải thả ngay xuống biển, ngay điểm mà thợ lặn giảm áp không đúng. Nhiều thợ lặn hải sâm chủ quan và bị chết là do giảm áp không đúng kiểu này", ông Túc lắc đầu.

Vì làm nghề lặn hải sâm nguy hiểm như vậy nên số tàu thuyền trên đảo Lý Sơn cũng giảm dần qua từng năm. Đến nay, cả đảo Lý Sơn có trên 400 tàu thuyền, thì số tàu lặn hải sâm đếm không tới đầu ngón tay.

Những số phận hẩm hiu

Nghề lặn hải sâm trên đảo Lý Sơn, quả thật là xuống biển "ẵm" tiền, nhưng có biết bao người, cũng vì nghề này mà mãi mãi nằm lại biển khơi hoặc tàn phế suốt đời, gieo gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn Trần Ngọc Nguyên có lần nói với tôi: "Ở huyện Lý Sơn, mỗi năm chưa kể hàng chục vụ tai nạn khi lặn, thì hầu như năm nào cũng có vài ba mạng người chết thảm vì hải sâm".

Gần nhất là vào ngày 9.5, anh Nguyễn Vinh (22 tuổi) ở thôn An Hải – Lý Sơn, khi lặn hải sâm ở độ sâu 50m ở vùng biển Hoàng Sa thì dây hơi bị gấp và chết ngạt dưới đáy biển. Đến ngày 13.5, thi thể ngư dân xấu số trên mới được đưa về an táng trên đảo Lý.

Suốt 3 năm qua, anh Lộc nằm liệt một chố mọi sinh hoạt cá nhân đều do người vợ chăm sóc.

Nhưng trường hợp bi thương kể trên chỉ là một trong hàng loạt vụ lặn hải sâm bị tai nạn giữa chừng. Tôi đến nhà thợ lặn Trần Đình Lộc, 45 tuổi ở thôn Tây, xã An Hải. Nhìn cảnh nhà đơn chiếc, Lộc thì nằm chèo queo một mình, tật nguyền tại chỗ, ai cũng xót lòng. Anh lặn biển và bị tai nạn năm 2006, từ đó bao nhiêu của cải ra đi.

Từ khi anh bị tai nạn, bốn đứa con anh lâm vào cảnh lam lũ, hai đứa con lớn là Trần Đại Biển và Trần Đại Hên tuổi giờ suýt soát 18-20 nhưng đã nghĩ học, sớm đi biển đỡ đần cho mẹ nuôi hai đứa em theo đòi đèn sách. Anh Lộc chép miệng: "Cảnh như tui ở đảo này vài ba chục người chứ đâu phải ít".

Bài, ảnh: PHẠM ANH
SGTT