Theo như vào ngày 9.5, th́ có người dân Philippines sẽ bầu tổng thống mới với bốn ứng viên hàng đầu bao gồm Ferdinand Marcos Jr., con trai cả của cựu lănh đạo độc tài, và vơ sĩ huyền thoại Manny Pacquiao, bởi tổng thống đương nhiệm Rodrigo Duterte không thể tái tranh cử do hiến pháp quy định mỗi người chỉ được làm tổng thống duy nhất một nhiệm kỳ.
Cuộc bầu cử tổng thống Philippines diễn ra vào ngày 9.5. shutterstock
Philippines tổ chức bầu cử tổng thống trực tiếp sáu năm một lần. Do hiến pháp quy định mỗi người chỉ được làm tổng thống duy nhất một nhiệm kỳ, tổng thống đương nhiệm Rodrigo Duterte không thể tái tranh cử, mặc dù ông vẫn nhận được tỷ lệ hài ḷng cao. Cuộc đua đang diễn ra giữa 10 người kế nhiệm tiềm năng, theo Nikkei Asia.
Bốn ứng viên hàng đầu
Một thăm ḍ ư kiến của Pulse Asia Research vào tháng 3 cho thấy cựu thượng nghị sĩ Marcos, thường được gọi là "Bongbong", đứng đầu với tỷ lệ ủng hộ 56%. Trong số các ứng viên chủ chốt khác, Phó Tổng thống Leni Robredo đứng thứ hai với 24%, tiếp theo là Thị trưởng Manila Isko Moreno với 8% và chính trị gia xuất thân vơ sĩ chuyên nghiệp - Thượng nghị sĩ Manny Pacquiao với 6%.
Là con trai của một cựu tổng thống, ông "Bongbong" Marcos được biết đến rộng răi cũng như có sự nghiệp chính trị lâu dài. Ông đă phục vụ ở cả thượng viện và hạ viện của quốc hội Philippines. Ông hoạt động mạnh mẽ trên mạng xă hội, với khoảng 5,8 triệu người theo dơi Facebook.
Ông Ferdinand Marcos Jr. phát biểu trong cuộc vận động tranh cử. reuters
Ở Philippines, nơi những người trẻ tuổi chiếm một phần lớn cử tri, nhiều người không c̣n nhớ ǵ về những vi phạm nhân quyền xảy ra dưới thời cha của ông Bongbong, hay cuộc cách mạng Quyền lực Nhân dân năm 1986 đă lật đổ nhà độc tài này. Những lời kêu gọi tái thiết nền kinh tế Philippines của ông Bongbong thu hút nhiều người trẻ tuổi ủng hộ ông trên Facebook, theo Nikkei Asia.
Bà Robredo đă gặp nhiều thách thức trong nỗ lực xóa nghèo ở Philippines và ngăn chặn sự lây lan của Covid-19. Một phần v́ bà đă đối đầu với tổng thống đương nhiệm, hơn 270 giáo sư đại học và nhà kinh tế học không hài ḷng với chính quyền Duterte đă công khai bày tỏ sự ủng hộ của họ dành cho nữ phó tổng thống.
Bà Leni Robredo đang xếp thứ hai trong các cuộc thăm ḍ trước bầu cử. afp
Ông Moreno, cựu diễn viên, đến từ Tondo, một khu "nhà nghèo" ở Manila. Là thị trưởng của thủ đô Philippines, ông đă có những nỗ lực để cải thiện vấn đề vệ sinh công cộng và nhà ở, cũng như chỉnh trang đô thị. Ông Moreno cam kết rằng nếu được bầu làm tổng thống, ông sẽ tăng cường dịch vụ xă hội và cơ sở hạ tầng của đất nước, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của các thành phố cấp vùng.
Vơ sĩ huyền thoại Pacquiao cũng nằm trong 4 ứng viên hàng đầu. Ông đă giải nghệ để tranh cử tổng thống, hứa hẹn sẽ xóa bỏ t́nh trạng tham nhũng trong chính phủ. Trọng tâm chú ư là liệu ông có thể kiếm thêm phiếu bầu bên ngoài ḥn đảo Mindanao quê hương ông hay không.
Yếu tố Trung Quốc
Trung Quốc là một trong những vấn đề phủ bóng lên cuộc bầu cử năm nay. Dù Philippines và Mỹ có quan hệ đồng minh lâu đời, Tổng thống Duterte đă xa cách với Washington, trong khi lại tỏ thái độ thân thiện với Trung Quốc bất chấp tranh chấp lănh thổ ở Biển Đông. Bắc Kinh và Manila có quan hệ thương mại chặt chẽ.
Lập trường của tổng thống Philippines tiếp theo đối với Trung Quốc sẽ ảnh hưởng lớn đến an ninh tại khu vực.
Ông Isko Moreno chụp h́nh với người ủng hộ. facebook/isko moreno domagoso
Ông Bongbong có thể sẽ tiếp tục chính sách thân thiện với Trung Quốc của người tiền nhiệm. Sau khi gửi hồ sơ tranh cử tổng thống vào tháng 10 năm ngoái, ông đă đến Đại sứ quán Trung Quốc và nói chuyện với đại sứ, Nikkei Asia cho biết.
"Nếu bạn đề cập đến chính sách can dự với Trung Quốc của Tổng thống Duterte, đó là lựa chọn duy nhất của chúng ta", ông Bongbong nói tại một sự kiện hồi tháng 1. Nếu ông đắc cử, khả năng lớn là ông sẽ duy tŕ quan hệ thương mại chặt chẽ với Trung Quốc để phục hồi nền kinh tế. Trung Quốc, bao gồm cả Hong Kong, đứng đầu về nhập khẩu hàng hóa từ Philippines.
Về phần ḿnh, Phó Tổng thống Robredo nhấn mạnh tầm quan trọng của vấn đề lănh thổ. Năm 2016, Ṭa Trọng tài Thường trực ở The Hague, Hà Lan, đă ra phán quyết dựa trên Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) rằng tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với gần như toàn bộ Biển Đông là không có cơ sở trong luật pháp quốc tế. Bất chấp điều đó, Trung Quốc vẫn tiếp tục bồi lấp, xây dựng cũng như quân sự hóa các thực thể địa lư tại khu vực.
Gọi phán quyết của ṭa trọng tài là "lá bài thuyết phục các quốc gia khác giúp đỡ chúng ta và cùng chúng ta ngăn chặn việc xâm phạm lănh thổ", bà Robredo đă thể hiện lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc.
Thị trưởng Moreno từng nói Trung Quốc không phải là kẻ thù trong vấn đề Biển Đông, nhưng nên tôn trọng quan điểm của Philippines. Ông được coi là người sẵn sàng làm việc với các công ty Trung Quốc trong việc khai thác tài nguyên năng lượng ở Biển Đông. Nếu đắc cử, ông Moreno có thể sẽ đặt nặng vấn đề thương mại hơn trong quan hệ với Bắc Kinh.
Thượng nghị sĩ Pacquiao đề xuất thành lập một ủy ban chính phủ thảo luận về ḥa b́nh với Trung Quốc nhằm tăng cường hợp tác với nước này. "Dù thỏa thuận của chúng ta với Trung Quốc là ǵ, điều đó cũng không được chà đạp lên các quyền của người dân Philippines. Chúng ta mong muốn trở thành bạn của tất cả các quốc gia và các thỏa thuận của chúng ta sẽ góp phần cải thiện cuộc sống của người dân trong nước", ông nói hồi tháng 2.
Cựu vơ sĩ quyền Anh Manny Pacquiao. reuters
Một câu hỏi khác là liệu tổng thống tiếp theo có tiếp tục các chính sách của ông Duterte hay không. Trong khi ông Bongbong được coi là gần gũi với đường lối chính sách của ông Duterte, bà Robredo và ông Pacquiao lại mâu thuẫn với tổng thống về Trung Quốc. Ông Duterte đă không công khai ủng hộ bất cứ ứng viên nào, một động thái được cho là bất thường.
Trong 6 năm cầm quyền của ông Duterte, đường sắt và tàu điện ngầm đă được xây dựng theo chương tŕnh phát triển cơ sở hạ tầng được gọi đơn giản là "Xây dựng, Xây dựng, Xây dựng" ("Build, Build, Build"). Song một số dự án đang bị chậm tiến độ. Liệu tổng thống tiếp theo có ư định tiếp tục chương tŕnh hay không là một câu hỏi quan trọng khác.
Kết quả bầu cử có thể sẽ rơ ràng trong vài ngày sau ngày bỏ phiếu 9.5. Tổng thống mới của Philippines sẽ nhậm chức vào ngày 30.6.
