GiadinhNet - Sau khi đọc “Tuyên ngôn độc lập” khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng ḥa, Bác Hồ tiếp tục cùng Chính phủ lâm thời và nhân dân vượt qua những khó khăn, nguy biến.
V́ yêu cầu của cách mạng nên sau ngày Tổng tuyển cử (6/1/1946) Bác phải di chuyển qua nhiều chỗ. Một trong số đó là căn nhà Bác đă sống qua 19 ngày “băo táp” ở xóm Lài Cài, xă Cần Kiệm, Thạch Thất (Hà Nội) đầu năm 1947.
Chị Nguyễn Thị Tuynh – người trông nom ngôi nhà như giữ ǵn một niềm tự hào của ḍng tộc.
Theo thói quen, sau một vài lời chào hỏi xă giao, chị Nguyễn Thị Tuynh – người được giao nhiệm vụ trông nom ngôi nhà dẫn khách đi vào gian giữa. Đó là không gian trang trọng nhất của ngôi nhà, nay được chọn làm nơi đặt bàn thờ Bác. Chiếc bàn thờ giản dị đến mức, ngoài bức tượng đồng Bác Hồ ngồi trên ghế đá đọc báo và một bát hương bằng sứ cùng hai cây kệ nến bằng gỗ… th́ không có ǵ khác.
Bên trái của pḥng khách là một căn pḥng rộng chừng 11m2. Đây chính là căn pḥng mà khi xưa Bác Hồ đă từng sống. Trong căn pḥng, chiếc giường tre lót rạ khi xưa nay đă được thay bằng một chiếc chơng tre kiên cố với một manh chiếu cói. Bên cạnh chiếc phản gỗ là một chiếc bàn gỗ, chính ở chiếc bàn này, Bác từng đặt chiếc máy đánh chữ để viết thư chúc Tết đồng bào 3 miền Bắc Trung Nam vào năm 1947, thư gửi các chiến sỹ cảm tử quân Thủ đô cùng nhiều tài liệu quan trọng khác. Chiếc đèn băo Bác hay dùng để chiếu sáng trong mỗi đêm làm việc cũng vẫn được giữ nguyên trên mặt bàn.
Những kỷ vật này từng được đồng chí Vũ Kỳ (thư kư của Bác Hồ) ghi lại trong nhật kư: “Từ chỗ xuống xe, đi bộ vào nhà độ một cây số, cái ngọn đèn băo bịt giấy không đủ chiếu sáng cho người đi sau cùng. Đi đường ruộng, qua bụi rậm, đến một cái nhà đang làm dở nền đất cũng chưa đập kỹ, trống tuênh huênh… chưa có người ở, 2 cái giường tre lót rạ, người mới đến c̣n bỡ ngỡ, sao mà lạnh lẽo thế…”.
Bên phải pḥng khách là gian lưu giữ những kỷ vật mà đáng chú ư hơn cả là chiếc chậu đồng và chiếc vại sành Bác thường dùng chứa nước để tưới cây trong vườn... Bên cạnh gian lưu giữ kỷ vật là chiếc pḥng nhỏ mà ngày xưa đồng chí Vũ Kỳ ở.
Toàn cảnh ngôi nhà.
Theo lời kể của cụ Quỹ được con cháu ghi lại th́, vào 22h ngày 13/1/1947 (22/12/1946 âm lịch), khoảng 10 người được các đồng chí cán bộ địa phương đưa tới nhà bà giới thiệu là “đồng bào Thủ đô về tản cư”. “Tôi nói là v́ dân v́ nước mà đồng bào ở Thủ đô mới tản cư về đây nhưng nhà th́ chật chội, lại nhà tranh vách đất mong đồng bào bỏ qua cho. Tôi vừa dứt lời th́ cụ ông có đôi mắt sáng như gương, vầng trán cao và rộng, nhanh nhẹn trả lời với giọng ôn tồn, ấm áp: “Được, bà cứ yên tâm, chúng tôi về đây được bà con giúp đỡ nhường cho nơi ăn chốn ở là quư hóa rồi. Bà đừng ngại ǵ nhà chật hẹp. Sau đó, ông cụ đă cùng với đồng bào đi xuống nhà thu xếp và dọn dẹp chỗ ở” – lời cụ Quỹ kể được ghi lại.
“Ngôi nhà vốn được cụ nội tôi Nguyễn Đ́nh Khuê dựng lên để cho hai ông em ông nội tôi ở riêng. Ngôi nhà làm chưa xong th́ Bác đến ở để hoạt động cách mạng. Ngày xưa nền đất nhưng giờ Nhà nước cho lát gạch nên sạch hơn, tường vẫn tường đất... Tôi được nghe ông nội tôi kể rằng, việc Bác Hồ về đây hoạt động là thông tin tuyệt mật nên trong gia đ́nh không ai dám kể cho ai, thậm chí nhiều người trong gia đ́nh cũng không biết. Chỉ đến khi cụ bà nhà tôi là cụ Nguyễn Thị Quỹ (vợ cụ Khuê) sắp mất mới kể lại cho ông nội tôi nghe…”.
(Chị Nguyễn Thị Tuynh, người trông coi ngôi nhà Bác đă ở)
Cũng v́ không biết trong số những người về nhà ḿnh “tản cư” có Bác Hồ nên cụ Quỹ cũng không để ư nhiều đến các hoạt động của Người. Cụ chỉ biết rằng, cụ ông có đôi mắt sáng đại diện cho nhóm người tṛ chuyện với cụ lúc mới đến chọn gian buồng bên phía trái của pḥng khách để ở. Kể từ khi dọn đến, lúc nào cụ Quỹ cùng thấy ông cụ cặm cụi làm việc trong pḥng, rất ít khi ra ngoài, cụ có ra th́ chỉ ra vào giữa buổi, bắt sâu và xới rau một lúc rồi lại vào tiếp tục làm việc. Đêm nhiều khi gà đă gáy sang canh 3 những đèn trong pḥng ông cụ vẫn sáng và tiếng máy chữ vẫn lạch cạch đều đặn. Ấy thế nhưng sáng sớm tinh mơ, cụ Quỹ đă thấy ông cụ dậy tập thể dục rồi.
“Nghĩ lại tôi thấy thương ông cụ quá! Mùa đông tháng giá, trời rét như cắt ruột, ông cụ vẫn thức làm việc đến khuya mới ngủ. Nhiều đêm ông cụ c̣n đi họp xa đến khuya mới về… Ông cụ làm việc và họp hành suốt như vậy nhưng bữa ăn hàng ngày rất đạm bạc, chỉ có rau dưa với muối vừng, họa hoằn mới có bữa cá kho với tương gừng mà thôi”.
Cụ Quỹ kể lại, chỉ 2 ngày trước khi ông cụ rời nhà cụ lên chiến khu Việt Bắc, cụ mới biết đó là Bác Hồ.
Trong 19 ngày Bác Hồ ở lại ngôi nhà này, gia đ́nh bà cụ Quỹ cũng may mắn được đón Tết cùng Bác. Cụ Quỹ nhớ: “Trong những ngày Tết ông cụ vẫn làm việc như thường lệ. Ngày mồng 2 tết, anh Kỳ đi bắt được một con cá chép, biết ông cụ thích ăn cá kho tương nên tôi đă đem cá tẩm nước tương gừng nóng lên biếu. Cụ bảo: “Ngày Tết đă có thịt rồi c̣n mua cá làm ǵ cho tốn tiền?”. Tôi thưa với ông cụ: “Cá này chú Kỳ đi làm đồng và bắt được chứ không phải mua đâu ạ!”. Nói thế ông cụ mới nhận.
Ông cụ đem con cá đó cùng với các đồng chí trong cơ quan ăn khúc đuôi và khúc đầu c̣n lại ông cụ gói để giành”.
Những kư ức của cụ bà Nguyễn Thị Quỹ và ngôi nhà giờ được con cháu cùng chính quyền bảo tồn như một di tích lịch sử cho thấy cuộc đời cách mạng vĩ đại nhưng giản dị vô cùng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Hà Tùng Long
Về ngôi nhà Bác Hồ từng sống 19 ngày "băo táp"
