Chế độ giảm cân ăn nhiều protein (chủ yếu là thịt) được nhiều người áp dụng. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu mới cảnh báo, việc tuân theo chế độ ăn thịt sẽ làm tăng nguy cơ h́nh thành sỏi thận.
Chế độ ăn nhiều thịt để giảm cân làm tăng nguy cơ sỏi thận
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra sỏi thận và chế độ ăn uống, đặc biệt là chế độ ăn giảm cân ngặt nghèo cũng là nguyên nhân quan trọng. Một nghiên cứu trên trường hợp bệnh nhân cụ thể đă nêu lên mối lo ngại về tác động của chế độ ăn thịt đến nguy cơ mắc sỏi thận.
Gần đây trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Hoa Kỳ, các nhà nghiên cứu đă tŕnh bày trường hợp của một người bị sỏi thận để thảo luận về các biện pháp dinh dưỡng tốt nhất. Họ thảo luận về những rủi ro lâu dài có thể xảy ra của chế độ ăn kiêng theo mốt, cụ thể như chế độ ăn thịt thiếu bằng chứng khoa học và có thể góp phần gây mất cân bằng chuyển hóa làm tăng nguy cơ sỏi thận.
Ăn nhiều thịt có thể gây mất cân bằng chuyển hóa làm tăng nguy cơ sỏi thận.
Nghiên cứu cho thấy rằng, việc thiếu chất xơ trong chế độ ăn của động vật ăn thịt có thể làm thay đổi vi khuẩn đường ruột, có khả năng làm tăng nguy cơ mắc bệnh sỏi thận.
Bệnh nhân là một người đàn ông 61 tuổi, ban đầu đi khám v́ ông có tiền sử gia đ́nh cá nhân và gia đ́nh bên nội mắc bệnh sỏi thận, bệnh gout, tăng huyết áp, bệnh động mạch vành và đái tháo đường.
Viên sỏi đầu tiên của bệnh nhân phát hiện khi ông 45 tuổi, sau đó ông không có triệu chứng cho đến năm 55 tuổi. Tuy nhiên, từ thời điểm đó cho đến khi ông 58 tuổi, ông đă phát hiện khoảng ba viên sỏi mỗi năm gây đau đớn hơn và khó thải ra hơn theo thời gian. Ông đă trải qua 9 lần tán sỏi và được thông báo rằng không thể thực hiện thêm các thủ thuật nào nữa.
Khi phân tích, sỏi là 10% canxi phosphat và 90% canxi oxalat. Các nghiên cứu trong pḥng thí nghiệm cho thấy, ông đă uống đủ lượng chất lỏng và nồng độ citrate của ông là b́nh thường. Tuy nhiên, nồng độ canxi, natri, oxalat và acid uric của ông cao, cũng như nồng độ quá băo ḥa canxi phosphat và oxalat của ông. Mặc dù uống đủ nước (lượng nước tiểu khoảng 3 lít mỗi ngày) nhưng nồng độ quá băo ḥa canxi oxalat và canxi phosphat trong nước tiểu của bệnh nhân này vượt quá ngưỡng an toàn. Chụp cắt lớp vi tính (CT) phát hiện ra một số viên sỏi nhỏ.
Trong hai năm tiếp theo, bệnh nhân vẫn tiếp tục đi tiểu ra sỏi. Một phân tích khác phát hiện ra sỏi hiện bao gồm canxi phosphat, canxi oxalat và 10% acid uric. Trong thời gian này, ông bị bệnh gout và tăng huyết áp, cả hai đều được điều trị bằng thuốc. Trong 3 năm, cho đến năm 67 tuổi, ông không đi tiểu ra sỏi nữa và các xét nghiệm trong pḥng thí nghiệm phát hiện thấy nồng độ acid uric, độ pH, oxalat và canxi trong nước tiểu của ông b́nh thường.
Bệnh nhân đă thay đổi chế độ ăn của ḿnh thành chế độ ăn 90% thịt sau khi xem một video phổ biến trên YouTube. Một xét nghiệm nước tiểu sau đó phát hiện ra rằng, mặc dù các yếu tố nguy cơ gây sỏi đă được cải thiện nhưng một số yếu tố lại trở nên tồi tệ hơn bao gồm sự gia tăng đáng kể nồng độ canxi và acid uric trong nước tiểu.
Đến năm 68 tuổi, ông đă ngừng ăn thịt, không c̣n sỏi nữa và không gặp bất kỳ triệu chứng tiết niệu nào. Mặc dù một số yếu tố nguy cơ sỏi đă giảm sau khi ngừng ăn nhưng citrate nước tiểu, nitơ urê nước tiểu (UUN) và tỷ lệ dị hóa protein (PCR) của bệnh nhân này vẫn ở mức cao, tất cả đều ảnh hưởng đến nguy cơ sỏi thận.
Không nên áp dụng chế độ ăn theo xu hướng thiếu bằng chứng khoa học
Chế độ ăn thịt có thể dẫn đến giảm cân trong thời gian ngắn được nhiều nền tảng truyền thông xă hội khuyến khích. Tuy nhiên, các nghiên cứu lâm sàng về nước tiểu cho thấy, việc tuân theo chế độ ăn thịt làm tăng nhiều yếu tố nguy cơ h́nh thành sỏi thận, bao gồm tăng nồng độ canxi, acid uric và oxalat cũng như giảm nồng độ citrate bảo vệ. Những phát hiện này làm nổi bật tầm quan trọng của việc thực hiện chế độ ăn dựa trên bằng chứng khoa học thay v́ dựa vào truyền miệng hoặc xu hướng truyền thông xă hội.
Trong trường hợp này, để ngăn ngừa sỏi thận, các nhà nghiên cứu khuyến nghị bệnh nhân nên giảm lượng natri bằng cách tránh các loại súp và thịt chế biến sẵn, thay thế muối bằng thảo mộc. Giảm natri đặc biệt quan trọng v́ lượng natri cao thúc đẩy bài tiết canxi, làm tăng nguy cơ h́nh thành sỏi canxi.
Nên ăn nhiều rau quả giúp giảm cân và pḥng ngừa sỏi thận.
Giảm protein động vật không phải từ sữa, đặc biệt là thịt đỏ trong khi trái cây và rau quả (như trái cây họ cam quưt, ớt chuông, bông cải xanh và chuối) nên được tăng lên. Những thực phẩm này cung cấp citrate thiết yếu giúp ngăn ngừa sự h́nh thành sỏi canxi. Tăng lượng tiêu thụ sữa có thể liên kết oxalat trong đường tiêu hóa, làm giảm sự hấp thụ oxalat và giảm nguy cơ h́nh thành sỏi canxi oxalat.
Tuy nhiên, thực tế c̣n thiếu các nghiên cứu dài hạn về tác động của chế độ ăn thịt đối với sức khỏe thận, điều này nhấn mạnh nhu cầu nghiên cứu sâu hơn. Nghiên cứu cũng khuyến nghị, các bác sĩ cùng chuyên gia dinh dưỡng nên tích cực giáo dục bệnh nhân về những rủi ro của chế độ ăn kiêng khắc nghiệt, khuyến khích dinh dưỡng cân bằng, bền vững để giảm cân và pḥng ngừa sỏi thận.
