Không chỉ có quyền lực lớn ở Mỹ, tỷ phú công nghệ Elon Musk còn đang tạo ra ảnh hưởng ở một danh sách dài các quốc gia khác.
Tỷ phú Elon Musk phát biểu tại New York, Mỹ.
Theo kênh CNBC, ông Musk đã đăng các bài viết trên mạng xã hội để ủng hộ các cuộc biểu tình đường phố ở Brazil và Ireland. Ông đã chào đón thủ tướng mới ở New Zealand và bày tỏ sự đồng thuận với một chính trị gia ở Hà Lan. Ông đã gặp trực tiếp nhiều lần các nhà lãnh đạo Argentina và Italy. Ứng dụng mạng xã hội X của ông đã tuân theo yêu cầu kiểm duyệt của các nhà lãnh đạo ở Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ.
Theo bà Manuela Caiani, Phó giáo sư ngành khoa học chính trị tại trường Đại học Scuola Normale Superiore ở Florence (Italy), nói: “Ông Musk có thể đóng vai trò quan trọng như một nhà môi giới”.
Bà Caiani cho rằng người ta lắng nghe vì của cải của ông dù ông thiếu tính hợp pháp truyền thống của một người được bầu. Bà Caiani nói: “Ông Musk đang thay đổi mô hình của nền chính trị”.
Ông Rodrigo Campos, nghiên cứu viên sau tiến sĩ ngành chính trị tại Đại học York (Anh), bình luận: “Ông Musk đang thành công trong xây dựng hình ảnh của mình như một người phát ngôn toàn cầu của phe cực hữu”.
Mức độ ủng hộ phe cánh hữu của ông Musk khác nhau tùy theo quốc gia. Theo đó, ông ủng hộ các đảng chính trị cụ thể trên mạng xã hội X, tuyên bố ủng hộ các sự nghiệp cụ thể và có những lần xuất hiện chung trực tuyến hoặc trực tiếp với các chính trị gia. Cho đến nay, ông chưa sử dụng của cải cá nhân của mình với tư cách là người giàu nhất thế giới để hỗ trợ các chính trị gia ở các quốc gia khác như cách mà ông đã hỗ trợ ông Donald Trump ở Mỹ năm ngoái với hơn 290 triệu USD.
Các chính trị gia và các phong trào cánh hữu hưởng lợi từ sự ủng hộ của ông Musk nhờ danh tiếng toàn cầu trong vai trò giám đốc điều hành của Tesla và SpaceX và nhờ sức mạnh truyền thông khổng lồ trên mạng xã hội X - nơi ông có 217 triệu người theo dõi.
Kể từ khi ông Trump nhậm chức tổng thống vào tháng trước, ông Musk cũng có thể cung cấp cho các lãnh đạo nước ngoài một kênh liên lạc tiềm năng với Nhà Trắng.
Ông Musk đã tham dự nhiều cuộc họp với các nhà lãnh đạo thế giới cùng với ông Trump, như Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy và Thủ tướng Hungary Viktor Orban.
Ông Musk đã duy trì các cuộc họp với các lãnh đạo thế giới với vai trò người đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE). Trong vai trò này, ngày 13/2, ông xuất hiện cùng với Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi - nơi hai người đã kết hợp chính trị và kinh doanh.
Lo ngại
Mặc dù Nhà Trắng thời Tổng thống Trump đã để ông Musk tự kiểm soát các xung đột lợi ích của mình, nhưng một số thành viên Dân chủ đã cho rằng hành động của ông Musk là không hợp lý.
Thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Murphy nói trên X: “Ông Musk đang hoạt động như Bộ trưởng Ngoại giao và ông gặp gỡ một nhà lãnh đạo nước ngoài chủ chốt không nhằm yêu cầu những nhượng bộ có lợi cho người Mỹ mà là để yêu cầu những nhượng bộ làm cho ông trở nên giàu có”.
Quốc tịch của ông Musk khá phức tạp: ông sinh ra và lớn lên ở Nam Phi, ông từng có quốc tịch Canada và ông đã trở thành công dân Mỹ vào năm 2002.
Hiện nay, hoạt động ngoại giao cá nhân của ông Musk đang ngày càng bị lãnh đạo ở một số quốc gia chỉ trích với cáo buộc ông can thiệp không đúng cách vào chính trị nội bộ của họ.
Ông Steven Feldstein, chuyên gia cao cấp tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, bình luận: “Hình thức làm việc tự do mà chúng ta đang thấy từ ông Musk là chưa từng có tiền lệ”.
Nỗ lực của ông Musk tại DOGE nhằm cắt giảm chi tiêu của chính phủ đã thu hút chú ý trên toàn thế giới kể cả ở Argentina - nơi mà Tổng thống Argentina Javier Milei được cho là đã truyền cảm hứng cho ông Musk và ngược lại. Ông Musk và ông Javier Milei đã gặp gỡ nhiều lần.
Bà Rita Abrahamsen, Giáo sư về vấn đề công cộng và quốc tế tại Đại học Ottawa ở Canada, nhận định: “Các chính sách theo phong cách DOGE có thể sẽ được ưa chuộng ở các quốc gia khác”.
Ông Musk, như các giám đốc điều hành của các tập đoàn lớn khác, có một lịch sử dài trong mở rộng doanh số bán hàng và chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp của mình trên trường quốc tế. Ngay từ năm 2015, ông đã tiếp đón Thủ tướng Ấn Độ Modi tại một nhà máy Tesla để bàn về công nghệ pin và năm 2024, ông đã tổ chức các cuộc họp với các lãnh đạo nước ngoài về các chủ đề kinh doanh như dịch vụ internet vệ tinh Starlink của SpaceX.
Tuy nhiên, cách tiếp cận các lãnh đạo nước ngoài của ông Musk bắt đầu thay đổi khoảng ba năm trước liên quan đến các hạn chế do đại dịch COVID-19.
Vào tháng 12/2021, ông đã đăng một meme (hình ảnh châm biếm) trên X chế giễu Thủ tướng Phần Lan khi đó là bà Sanna Marin vì đã đến một hộp đêm và vi phạm quy tắc giãn cách xã hội.
Vào tháng 2/2022, ông đã đăng và sau đó xóa một hình ảnh so sánh Thủ tướng Canada Justin Trudeau với Adolf Hitler do các chính sách liên quan đến đại dịch.
Năm 2022 cũng là lúc ông Musk đề nghị Ukraine nhượng lại lãnh thổ để chấm dứt chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga.
Năm đó, ông nhận được một huy chương danh dự từ Tổng thống Brazil thời đó, ông Jair Bolsonaro.
Nửa cuối 2023, ông Musk bắt đầu lên tiếng mạnh mẽ hơn về các cuộc bầu cử ở các quốc gia khác đặc biệt là ở châu Âu, nơi ông đã lên án thay đổi nhân khẩu học và sự xuất hiện của người nhập cư nước ngoài.
Vào tháng 8/2023, ông Musk đã khen ngợi Thủ tướng Hungary Victor Orban, vì cố gắng tăng tỷ lệ sinh.
Vào tháng 9/2023, ông đã chia sẻ một bài đăng trên mạng xã hội từ một tài khoản cực hữu của Italy mà tài khoản này đã so sánh việc tiếp nhận người nhập cư là “tự sát”.
Vào 11/2023, ông đã có những bình luận tích cực về một cuộc phỏng vấn của ông Tucker Carlson với lãnh đạo cực hữu của Tây Ban Nha, ông Santiago Abascal, bao gồm cả vấn đề tỷ lệ sinh.
Vào 12/2023, ông Musk đã đến Rome để tham dự một hội nghị quốc tế của các chính trị gia bảo thủ, hội nghị Atreju thường niên, nơi ông đã kêu gọi những người có mặt tạo ra nhiều người Italy hơn để cứu văn hóa của Italy.
Sau chiến thắng trong cuộc bầu cử của ông Trump vào 11/2023, ông Musk có vẻ được tiếp thêm sức mạnh mới khi tiếp cận nhiều nhân vật cánh hữu xuyên quốc gia hơn.
Ông Santiago Abascal, lãnh đạo của đảng Vox của Tây Ban Nha, đã bảo vệ ông Musk trong một cuộc họp báo trước khi tham dự lễ nhậm chức của ông Trump vào tháng trước. Ông nói: “Bây giờ tôi thấy có rất nhiều lo ngại về ảnh hưởng của ông Elon Musk - người chỉ đơn giản bày tỏ ý kiến của mình và cho phép người khác làm điều tương tự. Từ khi nào điều đó lại bị cấm vậy?”.
Sự chú ý của ông Musk không chỉ tập trung vào châu Âu. 18 quốc gia mà ông đã bày tỏ ủng hộ đối với các phong trào hoặc chính sách cánh hữu được phân bố trên sáu châu lục, tất cả trừ Nam Cực.
Ở châu Phi, ông Musk đã thúc đẩy chính trị cực hữu ở Nam Phi, nơi ông đã có những cuộc tranh cãi qua lại với chính phủ Nam Phi, bao gồm cả Tổng thống Cyril Ramaphosa.
Trong khi các nhân vật bảo thủ Mỹ, bao gồm ông Trump, đã chỉ trích sâu sắc chính phủ Trung Quốc, nhưng ông Musk hầu như im lặng về chính trị nội bộ của Trung Quốc, nơi Tesla có hoạt động và doanh số rộng lớn có thể dễ dàng bị ảnh hưởng bởi mối quan hệ của ông với chính quyền. Ông đã gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và các quan chức cấp cao khác.
Mặt khác, ông Musk đã rất tích cực khi bình luận về chính trị Mỹ Latinh như ở Argentina, Brazil, El Salvador và Venezuela, đến mức một cây bút của tờ Connectas đã gọi ông Musk là “siêu anh hùng của phe cánh hữu Mỹ Latinh”.
Ông Musk đã ủng hộ các ứng cử viên ở mỗi quốc gia đó bao gồm cả Tổng thống El Salvador Nayib Bukele.
Sự chuyển hướng sang chính trị quốc tế này trùng với năm đầu tiên ông Musk sở hữu X, một nền tảng không chỉ cho phép ông tác động đến dư luận toàn cầu mà còn khiến ông phải đối mặt với các tranh cãi quốc tế.
Ông Michael O’Hanlon, Giám đốc nghiên cứu chính sách đối ngoại tại Viện Brookings, bình luận: “Có rất ít tiền lệ về ngoại giao cá nhân rộng rãi như vậy”.
Ông Feldstein tại Quỹ Carnegie cho rằng ông không thấy mục tiêu bao quát nào trong chính trị quốc tế của ông Musk. Ông nói: "Tôi nghĩ chúng ta phải cẩn thận không gán ghép một chiến lược lớn nào đó cho những gì ông Musk đang làm. Tôi nghĩ ông ấy là một cá nhân bốc đồng".
VietBF@sưu tập
