Sau khi đắc cử nhiệm kỳ thứ hai, ông Donald J. Trump dường như càng tự tin hơn vào trực giác cá nhân và ngày càng tùy hứng trong việc xây dựng nội các.
Tổng thống đắc cử Donald J. Trump đã chọn Bộ trưởng Tư pháp khi đang bay từ Washington đến Palm Beach, Florida, gần như tùy hứng. Ông cũng bác bỏ một ứng viên cho vị trí Bộ trưởng An ninh Nội địa, rồi lại đột ngột đổi ý. Lựa chọn Bộ trưởng Quốc phòng cũng được đưa ra một cách chóng vánh trong buổi thuyết trình tại Mar-a-Lago.
Với sự tự tin vào trực giác và thái độ coi thường ngày càng lớn với các chuyên gia chính trị tại Washington, ông Trump đang bổ nhiệm các vị trí quan trọng nhất chính phủ với tốc độ chóng mặt. Các cố vấn choáng ngợp bởi cách ông nhanh chóng xử lý danh sách ứng viên, hoàn tất quyết định cho các vị trí quan trọng sớm hơn gần một tháng so với lần chuyển giao quyền lực năm 2016.
Hầu hết hoạt động này diễn ra dưới ánh đèn chùm trong phòng trà tại Mar-a-Lago, nơi ông Trump xem xét các ứng viên nội các qua màn hình khổng lồ. Ông lướt qua danh sách do đội ngũ chuyển giao quyền lực của mình, đứng đầu là tỷ phú Howard Lutnick, chuẩn bị trong vài tháng qua. Nếu ông Trump tỏ ra hứng thú với một ứng viên, họ lập tức chiếu các video về những lần xuất hiện trên truyền hình của ứng viên này - điều kiện bắt buộc với bất kỳ ai muốn có mặt trong nội các của ông Trump.
Luật sư của ông Trump, Boris Epshteyn, người vẫn đang đối mặt với các cáo buộc liên quan đến vụ “cử tri giả” tại Arizona, có ảnh hưởng lớn tại các cuộc họp trong phòng trà cũng như nhiều cuộc họp khác, và được cho là đã khuyến khích ông Trump chọn ông Matt Gaetz làm Bộ trưởng Tư pháp. Chánh văn phòng của tổng thống đắc cử, bà Susie Wiles, cũng luôn có mặt, cùng với con trai cả của ông Trump và tỷ phú Elon Musk, người giàu nhất thế giới.
Lựa chọn chấn động
Tổng thống đắc cử đang chọn những người ông coi là trung thành thực sự, mà ít quan tâm đến việc liệu họ có được Thượng viện phê chuẩn hay không.
Trong vòng 48 giờ qua, ông Trump đã công bố 4 lựa chọn gây chấn động Washington: Nghị sĩ cực hữu Matt Gaetz được chọn làm Bộ trưởng Tư pháp, bà Tulsi Gabbard làm Giám đốc Tình báo Quốc gia, ông Pete Hegseth làm Bộ trưởng Quốc phòng, và ông Robert F. Kennedy Jr. lãnh đạo Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh.
Ông Pete Hegseth, cựu quân nhân 44 tuổi và là người dẫn chương trình của Fox News, đặc biệt gây chú ý vì thiếu kinh nghiệm và luôn thể hiện sự ủng hộ dành cho các cựu chiến binh bị cáo buộc tội ác chiến tranh. Ông cũng từng bị điều tra vì cáo buộc tấn công tình dục vào năm 2017 ở Monterey, California. Song chiến dịch của ông Trump chỉ phát hiện ra điều này sau khi đã công bố đề cử, một nguồn tin thân cận cho biết.
Tiết lộ này đã làm dấy lên câu hỏi: Liệu đội ngũ của ông Trump có thực sự kiểm tra lý lịch ứng viên hay không? Các ứng viên khác cũng vấp phải sự nghi ngờ, bao gồm cả từ các thượng nghị sĩ Cộng hòa.
“Tôi đã bị sốc bởi thông báo này. Chắc chắn sẽ có rất nhiều câu hỏi được đặt ra trong phiên điều trần của ông ấy”, Thượng nghị sĩ Susan Collins từ Maine nói về ông Matt Gaetz, người từng bị Bộ Tư pháp điều tra vì nghi ngờ buôn bán tình dục trẻ em, dù vụ án đã được khép lại mà không có cáo buộc nào.
Đáp lại, bà Karoline Leavitt, phát ngôn viên đại điện nhóm chuyển giao quyền lực của ông Trump, bác bỏ những lo ngại này. “Người dân Mỹ đã bầu lại Tổng thống Trump với một cách biệt lớn, trao cho ông ấy sứ mệnh thực hiện lời hứa trong chiến dịch tranh cử và các lựa chọn nội các của ông ấy phản ánh ưu tiên đặt nước Mỹ lên trên hết”, bà nói.
Tổng thống đắc cử Donald J. Trump trong một buổi gala diễn ra tại Mar-a-Lago, Palm Beach, Florida. Ảnh: New York Times.
Theo tờ New York Times, ông Trump hành động như biết rằng bản thân sẽ trở lại Washington với quyền lực lớn lao, đối mặt với những giới hạn mà ông vốn đã làm xói mòn và một đảng Cộng hòa mà ông gần như hoàn toàn kiểm soát.
Ông đã yêu cầu lãnh đạo Thượng viện sắp tới, ông John Thune, cho phép các cuộc bổ nhiệm trong thời gian Thượng viện nghỉ họp. Điều này giúp ông Trump bổ nhiệm nội các mà không cần sự phê chuẩn của toàn bộ Thượng viện.
Trong những cuộc trò chuyện kín, các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa bày tỏ lo ngại về việc đối đầu với ông Trump và phong trào MAGA (Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại). Rất ít người muốn trở thành mục tiêu cho các cuộc tấn công từ đồng minh của ông Trump trên mạng xã hội, hoặc phải đối mặt với việc tổng thống đắc cử ủng hộ các đối thủ chính trị của họ.
Điều hối tiếc nhất
Khác với năm 2016, ông Trump hiện tự tin hơn và ít để ý đến ý kiến từ giới chuyên gia. Khi chuẩn bị nhậm chức lần đầu tiên, ông dựa vào lời khuyên của các lãnh đạo đảng Cộng hòa và cựu quan chức, những người ông hầu như không quen biết, như cựu chủ tịch Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa Reince Priebus.
Ông từng chọn ứng viên chỉ dựa trên ấn tượng ban đầu như cựu Ngoại trưởng Rex Tillerson và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis. Những mối quan hệ đó kết thúc tồi tệ - nhiều trợ lý đầu tiên của ông Trump sau này đã viết sách chỉ trích ông và mô tả ông là không phù hợp để làm tổng thống.
Lần này, ông Trump quyết tâm không lặp lại sai lầm đó. Dù vẫn đánh giá cao những người có bằng cấp và kinh nghiệm từ các trường đại học và công ty hàng đầu, ông sẵn sàng bỏ qua yếu tố này nếu muốn. Điều ông Trump chú trọng nhất là lòng trung thành.
Ông đã nói với các cố vấn rằng điều hối tiếc lớn nhất từ nhiệm kỳ đầu tiên là việc bổ nhiệm nhân sự, và rằng ông đã bị phản bội bởi những “kẻ phản bội” như cựu Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Mark A. Milley và cựu Bộ trưởng Tư pháp William P. Barr, những người đã chống lại nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử năm 2020 của ông.
Lần này, có lẽ sẽ không có ai trong nội các thấy rằng nhiệm vụ của họ là kiềm chế ông Trump. Sẽ không có ai như cựu tướng Thủy quân Lục chiến John F. Kelly, người từng là Chánh văn phòng phục vụ lâu nhất của ông Trump.
Tỷ phú Elon Musk thường xuyên xuất hiện trong các buổi họp quyết định nhân sự nội các của ông Trump. Ảnh: New York Times.
Như trong 4 năm qua, vòng tròn nội bộ của ông Trump vẫn được dẫn dắt bởi bà Susie Wiles, người từng là quản lý chiến dịch của ông. Cố vấn cấp cao của ông bao gồm Phó tổng thống đắc cử JD Vance, cố vấn chính sách nội địa đầy quyền lực Stephen Miller và con trai cả của ông, người coi nhiệm vụ của mình là đảm bảo không có kẻ phản bội nào xâm nhập vào chính quyền Trump lần thứ hai. Tỷ phú Elon Musk cũng tham gia gần như tất cả cuộc họp và ông đã làm rõ bản thân muốn để lại dấu ấn sâu đậm tại chính phủ liên bang.
Song vẫn có những bất đồng và tranh cãi hậu trường về vấn đề nhân sự. Chẳng hạn, Thống đốc Kristi Noem của bang South Dakota, không phải là lựa chọn nhận được sự đồng thuận cao để lãnh đạo Bộ An ninh Nội địa, và một số cố vấn đã cố gắng thuyết phục ông Trump tránh xa bà. Ban đầu, ông Trump tỏ ra khinh thường khi một trợ lý đề xuất tên bà trong cuộc họp, nhưng ông đã đổi ý sau khi tham khảo ý kiến từ một nhóm nhỏ nhân vật cứng rắn về chính sách nhập cư - những người ủng hộ bà. Cuối cùng, ông Trump đã đề cử bà Noem.
Tuy nhiên, các tranh cãi như vậy ít hơn nhiều so với lần chuyển giao quyền lực đầu tiên.
Dù có những khác biệt so với năm 2016, tất cả dấu hiệu cho thấy ông Trump vẫn giữ một số thói quen cũ. Đội ngũ của ông đôi khi cảm thấy như nửa thế giới đều có số điện thoại di động của ông Trump. Thậm chí kể từ khi trở thành tổng thống đắc cử, ông vẫn sẵn sàng nhận mọi cuộc gọi - kể cả những cuộc gọi từ các số nước ngoài không xác định.
Ông Trump dường như vẫn đang ở trong tâm thế phấn khởi sau chiến thắng trước Phó tổng thống Kamala Harris. Khi không bận rộn sắp xếp nhân sự, ông thường được nhìn thấy trong phòng trà dưới mái vòm vàng lộng lẫy, hoặc trên sân hiên của dinh thự Mar-a-Lago, chọn nhạc trên iPad và tận hưởng những bài hát của giọng ca opera Pavarotti.
