Nhà vua đó là Minh Mạng. Ông xử tử h́nh bố vợ v́... tham nhũng 30.000 quan tiền. Minh Mạng là ông vua nghiêm khắc bậc nhất của triều Nguyễn, ông thường trị tội rất nặng những kẻ tham nhũng, kể cả hoàng thân quốc thích.
Vua Minh Mạng (1791-1841, tên húy Nguyễn Phúc Đảm) có công xây dựng Đại Nam trở thành quốc gia rộng lớn, hùng mạnh bậc nhất trong khu vực. Các nước lân bang đều phải kính nể.
Để trị tội tham quan, vua từng xử tử, chặt ngón tay của những kẻ có hành vi tham nhũng. Trong số các vụ án trị quan tham của Minh Mạng, nổi tiếng nhất là vụ tử h́nh bố vợ nhà vua là Huỳnh Công Lư, khi ông này tham nhũng 30.000 quan tiền.
Chân dung vua Minh Mạng. Ảnh: Wikipedia.
Khắc tinh của tham quan
Theo Đại Nam thực lục, tháng 5/1823, Lư Hữu Diệm làm quan tại phủ Nội vụ, lấy trộm hơn một lạng vàng. Việc bị phát giác, bộ H́nh đưa ông Diệm ra xét xử.
Theo quy định của Luật Gia Long, tội ăn trộm ngân khố dù ít hay nhiều cũng sẽ bị chém đầu. Nhưng xét thấy Lư Hữu Diệm vốn có nhiều công trạng, Bộ H́nh đă tha tội chết, chỉ bắt đi đày viễn xứ. Khi án được tâu lên, vua Minh Mạng không đồng ư với đề nghị của bộ H́nh.
Nhà vua nhất quyết yêu cầu Bộ H́nh đem can phạm ra trước chợ Đông Ba chém đầu, cho mọi người trông thấy mà sửa ḿnh với chỉ dụ: “Lư Hữu Diệm phải giải ngay đến chợ Đông, chém đầu cho mọi người biết, phải truyền cho viên lại Nội vụ phủ cùng đến xem, hoặc giả mắt thấy ḷng sợ mà tự khuyên răn nhau để khỏi mắc tội, há chẳng là một phương thuốc hay cho bọn người sao?”.
Tháng 11/1831, Nguyễn Đức Tuyên, tư vụ Nội vụ phủ, ăn bớt nhựa thơm. Việc bị phát giác, vua Minh Mạng liền ra chỉ dụ: “Đáng lẽ cho trói đem ra chợ Cửa Đông chém đầu, nhưng lần này tạm chặt một bàn tay thủ phạm đem treo, xóa tên trong sổ làm quan, để lại cho nó cái đầu, khiến nó suốt đời hối hận và nhờ đó để làm cho mọi người đều biết tỉnh ngộ, răn chừa. Thế cũng là một cách trừng trị kẻ gian”.
Năm 1834, đến lượt tuần phủ Trịnh Đức bị thắt cổ chết v́ tham ô một ngh́n quan tiền nhưng lại nói dối bị giặc cướp mất. Cũng trong năm này, quản mộc Hồ Văn Hạ cũng mất đầu v́ tham nhũng.
Xử tử cả bố vợ
Trong số những lần trị tội tham quan, vụ án xử tử cha vợ Huỳnh Công Lư của vua Minh Mạng đă gây rúng động dư luận lúc bấy giờ và nhiều năm sau này.
Huỳnh Công Lư là một trong những vơ tướng nổi tiếng thời Gia Long, có công giúp Nguyễn Ánh dựng nên cơ đồ nhà Nguyễn, sau được phong làm Lư Chính Hầu.
Khi con gái được vua Minh Mạng phong làm Huệ phi, Huỳnh Công Lư càng được tin dùng. Ông được phong làm Phó tổng trấn Gia Định, quyền hành chỉ sau mỗi Tổng trấn Lê Văn Duyệt.
Quyền lực là thế, lại mang danh bố vợ nhà vua, nhưng cuối cùng, người này không thoát án tử v́ tội tham nhũng.
Theo Đại Nam thực lục, trong thời gian Lê Văn Duyệt ra Huế (1816-1820), Huỳnh Công Lư được giao giữ chức Phó tổng trấn. Lợi dụng chức vụ và bề trên đi vắng, Huỳnh Công Lư thừa cơ vơ vét của cải từ nhân dân và binh lính.
Sau khi Lê Văn Duyệt quay về Gia Định, nhận được tin tố cáo Huỳnh Công Lư tham ô, ông báo về triều đ́nh. Vua Minh Mạng ra lệnh tống giam bố vợ và cử quan Nguyễn Đ́nh Thinh vào Gia Định điều tra.
Theo hồ sơ đă được tŕnh lên vua, số tiền tham nhũng lên đến hơn 30.000 quan tiền. Biết chuyện này, vua Minh Mạng buồn rầu mà nói rằng: "Trẫm nuôi dân như con, thực không kể phí tổn. Nhưng bọn quan lại tham lam giảo quyệt, ngấm ngầm chứa đầy túi riêng, mà kẻ quan quả cô độc lại không được thấm nhuần ơn thực.
Gần đây Huỳnh Công Lư làm Phó Tổng trấn Gia Định không bao lâu mà bóc lột của dân trên ba vạn. Nếu các viên mục thú đều như y cả, th́ dân ta c̣n nhờ cậy vào đâu. Trẫm dẫu có ḷng săn sóc thương xót cũng không làm thế nào được".
Khi Nguyễn Đ́nh Thinh đang thu thập lời khai của các nhân chứng ở Gia Định, triều đ́nh phát hiện thêm bằng chứng tham nhũng nữa tại Huế cũng liên quan Huỳnh Công Lư.
Trong thời gian làm quan ở Huế, ông đă bắt lính xây dựng nhà riêng ở bên bờ sông Hương. Khi biết tin, vua ra lệnh tịch thu nhà, bán lấy tiền giúp cho cấm binh.
Sau khi cuộc điều tra kết thúc, nắm rơ tội của Huỳnh Công Lư, sau một thời gian cân nhắc, vua Minh Mạng đă ra lệnh cho Lê Văn Duyệt đ̣i lại số tiền đó cho dân.
Khi thành án, vua ra lệnh trao hết hồ sơ cho triều đ́nh bàn xét. Triều đ́nh kết luận đáng tội chết. Năm 1821, Huỳnh Công Lư bị Tổng trấn Lê Văn Duyệt xử tử tại Gia Định, tài sản bị tịch thu để trả lại cho quân lính và dân chúng