Trung Quốc phô trương thế "ỷ mạnh hiếp yếu" trên Biển Đông, cộng đồng quốc tế, nhất là Mỹ, đã có những phản ứng, dù có mức độ, nhưng đã khiến nhà đương cục Bắc Kinh không thể nhắm mắt coi thường- Ông Dương Danh Dy, nguyên Tổng lãnh sự Việt Nam tại Quảng Châu.
Scarborough là "thuốc thử" và kế lý gián

Liệu rằng một cuộc chiến sẽ nổ ra trên biển Đông?
PV:- Tháng 4/2012, đụng độ Trung Quốc - Phillipines đã làm dậy lên những căng thẳng trên Biển Đông. Khác với năm 2011, mũi nhọn của Trung Quốc, thay vì hướng về Việt Nam, lại quay sang Phillipines. Là người am hiểu Trung Quốc, ông lý giải động thái mới này như thế nào?
Ông Dương Danh Dy:- Khi chưa có vần đề tranh chấp bãi cạn Scarborough, Trung Quốc luôn xếp Việt Nam là “đối tượng” chủ yếu trong vấn đề Biển Đông. Tại sao năm nay họ nhắm vào Phillipines? Theo tôi, có những lý do như sau:
- Các nhà cầm quyền Trung Quốc muốn đưa ra một phép thử với Philippines và với Mỹ. Theo Hiệp ước phòng thủ chung 1951, Mỹ sẽ điều quân đội tới bảo vệ Phillipines nếu nước này bị tấn công. Vậy liệu Mỹ có sẵn sàng thực hiện cam kết đó trong hoàn cảnh hiện nay không?
Trên thực tế, câu trả lời là những hành động cưong quyết nhưng khôn ngoan của chính phủ và nhân dân Philippines cũng như phát biểu rõ ràng của Thượng nghị sĩ Jonh McCain và sự hiện diện tàu ngầm Mỹ USS North Carolina gần khu vực tranh chấp.
Đầu tháng 5/2012, Bộ Ngoại giao Philippines cũng đã lên tiếng khẳng định, Mỹ đã từng bốn lần công khai tuyên bố sẽ tuân thủ Hiệp ước phòng thủ chung 1951.
- Đối với các nước trong khối ASEAN, đây là một chiêu bài ly gián. Trung Quốc biết rõ, nội bộ các nước trong khối ASEAN chưa đồng thuận về vấn đề Biển Đông do nhiều lý do, như những khác biệt về địa lý, về thể chế chính trị và nhất là về lợi ích dân tộc…
Họ biết Lào, Myanmar là nước không có biển, Thái Lan, Malaysia ở xa Trung Quốc, Việt Nam là nước xã hội chủ nghĩa nhưng ở liền kề họ v.v.. Tuy nhiên, cách đây đúng một năm, tại Hội nghị cấp cao ASEAN 18 tổ chức tại Jakarta, các nhà lãnh đạo cấp cao ASEAN đã đạt được sự đồng thuận quan trọng trong vấn đề Biển Đông: tăng cường nỗ lực thực hiện toàn diện Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông để bắt đầu xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông vào năm 2012.
Nếu điều đó được thực hiện, ý đồ "chia để trị", "giải quyết các vấn đề tranh chấp bằng đàm phán song phương"…của Trung Quốc sẽ thất bại.
Và gần đây nhất tại cuộc đối thoại lần thứ 25 vừa diễn ra trong 2 ngày 21 và 21 tháng 5 năm 2012 tại Manila, Philippines, Asean và Mỹ đã tái khẳng định sự cần thiết của COC.
PV:- Gần đây Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã tuyên bố về cuộc xung đột tại bãi cạn Scarborough như sau: Việt Nam quan ngại và kêu gọi giải quyết các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 và tinh thần Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC). Theo ông, có thể hiểu thông điệp trên như thế nào?
Ông Dương Danh Dy:- Trước hết, phải thấy rằng đến nay hầu như các nước trong khối ASEAN chưa chính thức bầy tỏ thái độ về vấn đề bãi cạn Scarborough.
Ngoại trưởng Phillipines Albert del Rosario đã lên tiếng kêu gọi: "Tất cả các nước khác chứ không chỉ có Philippines sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu chúng ta không có một lập trường...".
Việt Nam là nước đầu tiên trong ASEAN bày tỏ quan ngại và kêu gọi sử dụng Công ước về Luật Biển và DOC để giải quyết hòa bình tranh chấp trên.
Chúng ta ủng hộ Phillipines vì tôi biết chắc chắn (căn cứ vào tư liệu lịch sử mà hai bên công bố), chủ quyền bãi cạn Scarborough thuộc về Philllipines.
Tàu hải giám trung quốc đang tác oai tác quái trên Biển Đông

Tàu hải giám trung quốc đang tác oai tác quái trên Biển Đông
PV:- Nhiều nhà phân tích cho rằng chúng ta nên có những biểu hiện mạnh mẽ hơn để ủng hộ Phillipines. Quan điểm của ông như thế nào, thưa ông?
Ông Dương Danh Dy:- Theo tôi, lựa chọn như thế nào, cần phải được các nhà lãnh đạo Việt Nam cân nhắc. Tuy nhiên cháy nhà hàng xóm nếu bình chân như vại thì rất có thể, đám cháy sẽ lan sang nhà mình.
Mặt khác, nếu Việt Nam giữ thái độ bàng quan trước việc này, khi có chuyện xảy ra với mình, ngưòi ta có thể sẽ có thể hiện tương tự.
Những ai “kỳ vọng” nếu “nhún nhường”, Trung Quốc sẽ để yên, chỉ là những người ảo tưởng, dại khờ.
Tôi hy vọng và mong rằng Việt Nam và Phillipines sẽ cố gắng trở thành cầu nối cho sự liên kết trong ASEAN về vấn đề này.
Cây gậy nhỏ của người khổng lồ đơn độc
PV:- Gần đây, Trung Quốc áp dụng sách lược ngoại giao mới "cây gậy nhỏ" trên Biển Đông. Theo đó, thay vì điều những tàu chiến hiện diện trên Biển Đông, Trung Quốc sử dụng tàu hải giám, tàu tuần duyên... Ông đánh giá như thế nào về sách lược ngoại giao mới này?
Ông Dương Danh Dy:- Thứ nhất, việc sử dụng những tàu hải giám, tàu tuần duyên... yểm trợ tàu cá, bảo vệ các dàn khoan khổng lồ trong thời gian gần đây chứng tỏ Trung Quốc muốn có một hình ảnh "hòa hiếu" hơn trong mắt cộng đồng quốc tế mà vẫn thực hiện được tham vọng thể hiện chủ quyền và vơ vét tài nguyên Biển Đông.
Thứ hai, mới đây, Trung Quốc lại đơn phương lặp lại tuyên bố lệnh cấm đánh bắt cá vào mùa sinh sản (từ 16/5 - 1/8 hàng năm).
Tuyên bố này nhằm "hợp lý hóa" sự xuất hiện của tàu hải giám, tàu tuần duyên... tuần tra trên biển, thể hiện chủ quyền của Trung Quốc tại các vùng lãnh hải đang có tranh chấp, ngăn chặn ngư dân các nước có liên quan khai thác hải sản, hoạt động bình thường trong vùng lãnh hải của mình..
Nhìn chung, dù áp dụng chiến lược, sách lược nào, tham vọng bá quyền của Trung Quốc trên Biển Đông là không hề thay đổi.
Lịch sử đã chứng minh, người Trung Quốc luôn kiên trì và dùng mọi thủ đoạn để đạt được mục đích lấn chiếm lãnh thổ của mình.
Hung Nô một dân tộc hùng mạnh đã có thời bắt Tô Vũ sứ giả nhà Hán đi chăn cừu mười năm, khiến nhà Hán phải cống người đẹp Chiêu Quân. Thế nhưng bằng các chính sách lúc thì sử dụng vũ lực, lúc thì chịu cống nạp, lúc thì thông hôn… cuối cùng tộc Hung Nô đã bị người Hán đánh bại, đồng hoá.
PV:- Nhiều nhà phân tích quốc tế khá quan tâm đến thái độ "hòa hiếu" hay nói đúng hơn là "bớt hung hãn" của Trung Quốc qua sách lược "cây gậy nhỏ". Theo ông, liệu có phải Trung Quốc đã e ngại trước phản ứng của dư luận quốc tế?
Ông Dương Danh Dy:- Dù đã là siêu cường lớn thứ 2 thế giới về kinh tế nhưng Trung Quốc không có đồng minh thân cận.
Sức mạnh của Trung Quốc là sức mạnh của quốc gia trên 1 tỷ dân, sức mạnh của một người khổng lồ đơn độc.
Vừa qua trưóc việc Trung Quốc phô trương thế "ỷ mạnh hiếp yếu" trên Biển Đông, cộng đồng quốc tế, nhất là Mỹ, đã có những phản ứng, dù có mức độ, nhưng đã khiến nhà đương cục Bắc Kinh không thể nhắm mắt coi thưòng.
Họ buộc phải có một số điều chỉnh, nhưng theo tôi đó chỉ là chuyện tạm thời. Ý đồ và tham vọng của Trung Quốc tại Biển Đông như đã nói trên là bất biến.
PV:- Là một chuyên gia nhiều năm nghiên cứu về Trung Quốc, ông có cho rằng, những bất ổn trong tình hình chính trị ở Trung Quốc hiện nay sẽ là lợi thế cho các nước còn lại?
Ông Dương Danh Dy:- Thời gian trước đây, những cuộc đấu tranh nội bộ của Trung Quốc đã diễn rất ác liệt nhưng phụ thuộc vào người nắm quyền tối cao như Mao Trạch Đông hay Đặng Tiểu Bình.
Tại thời điểm hiện nay, ban lãnh đạo Trung Quốc không còn các nhân vật như vậy, nên cuộc đấu tranh nội bộ của Trung Quốc sẽ rất phức tạp và khó dự đoán.
Chúng ta không thể lường được trong cuộc giành giật quyền lực một sống một chết, các phe phái, các nhóm lợi ích của Trung Quốc sẽ hành động như thế nào?
Tuy vậy, tôi không bao giờ cho rằng nếu phe nào đó, người nào đó ở Trung Quốc trở thành phe lãnh đạo, ngưòi lãnh đạo Trung Quốc thì sẽ tốt hơn cho Việt Nam.
Bởi vì lịch sử đã cho thấy, bất kể phe nào, người nào lên nắm quyền thì tham vọng bá quyền nước lớn của Trung Quốc đối với Việt Nam vẫn không hề thay đổi.
PV:- Vậy chúng ta cần phải làm những gì?
Ông Dương Danh Dy:- Theo tôi, Việt Nam cần tranh thủ sự ủng hộ, đồng tình của cộng đồng quốc tế, các quốc gia có liên quan, với một số nước như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Australia...
Trong ASEAN, Việt Nam phải cố gắng đóng góp phần cần có của mình chứ không nên “đi đầu”. Nếu có quyền bỏ phiếu chọn quốc gia đứng đầu ASEAN trong việc giải quyết các tranh chấp Biển Đông với Trung Quốc, tôi sẽ chọn Indonesia.
Indonesia là nước đủ lớn và có tiếng nói đủ trọng lượng để kêu gọi sự đoàn kết, thống nhất trong ASEAN. Trong quan hệ Việt Nam - Indonesia, Indonesia là nước quan tâm tới lợi ích của chúng ta.
Ngoài ra, một điều kiện rất then chốt là chúng ta phải có một ban lãnh đạo đủ tâm và đủ tầm trí tuệ, thấy rõ trách nhiệm với đất nước.
Có như vậy mới mạnh bạo xử lý các mối quan hệ đối ngoại như quan hệ Việt Nam - Mỹ, Việt Nam - ASEAN và nhất là quan hệ Việt-Trung một cách đúng đắn, có lợi cho dân tộc mình mà vẫn tôn trọng lợi ích các nước liên quan.
Nguồn: Hoàng Hạnh/ Phunutoday